Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Οι ισορροπίες στη διεθνή τάξη έχουν αλλάξει ανεπιστρεπτί: το ειδικό βάρος της Δύσης μειώνεται, ενώ εκείνο της Κίνας κι άλλων αναδυόμενων οικονομιών αυξάνεται. Πολλά διαφορετικά σενάρια είναι πιθανά, είτε ειρηνικά, είτε συγκρουσιακά, αλλά το δεδομένο είναι ότι η Δύση θα περάσει μεγάλη δοκιμασία και δύσκολα θα διατηρήσει ηγετικό ρόλο στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα.

Στην πρόσφατη συνεδρίαση της Ομάδας Παγκόσμιας Στρατηγικής του ΟΟΣΑ, που πραγματοποιήθηκε υπό ελληνική προεδρία τον περασμένο Δεκέμβριο (προεδρία της υπουργού Εσωτερικών Νίκης Κεραμέως - προετοιμασία του μόνιμου Ελληνα αντιπροσώπου στον ΟΟΣΑ Γιώργου Παγουλάτου) το συμπέρασμα ήταν ότι οι κρατικοί προϋπολογισμοί θα χρειαστεί να προσαρμοστούν σε νέες καταστάσεις και νέα προβλήματα.

Οι χώρες του ΟΟΣΑ θα αντιμετωπίζουν ολοένα αυξανόμενο κόστος για τις συντάξεις λόγω γήρανσης του πληθυσμού, ενώ θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν την πράσινη μετάβαση καθώς και υψηλότερες αμυντικές δαπάνες

Για να καλυφθούν οι κλιματικοί στόχοι που έχει υιοθετήσει ο ΟΗΕ, θα χρειαστούν επενδύσεις 4 τρισ. δολαρίων μέχρι το 2030. Οι αμυντικές δαπάνες έφτασαν το 2022 σε νέο ύψος ρεκόρ 2,24 τρισ. δολαρίων. Στην Ευρώπη σημείωσαν αύξηση 13%, τη μεγαλύτερη των τελευταίων 30 ετών.

Εάν η Δύση θέλει να διατηρήσει επιρροή στην παγκόσμια οικονομία, θα πρέπει να «δελεάσει» τις αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου αυτές να μην προσδεθούν στην Κίνα.

Τα δέκα τελευταία χρόνια, η Κίνα χρηματοδότησε με περίπου 1 τρισ. δολάρια επενδύσεις σε 152 χώρες, με την πρωτοβουλία «Μια ζώνη ένας δρόμος» (Belt and Road), με στόχο τη δημιουργία κινεζικής σφαίρας επιρροής.

Το Δημογραφικό είναι βασική γεωπολιτική παράμετρος. Σε ένα «μεσαίο σενάριο» η μεσαία τάξη στην Ασία και τον Ειρηνικό θα αυξηθεί κατά περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους μεταξύ 2015 και 2030 και θα φτάσει να αντιπροσωπεύει το 65% της παγκόσμιας μεσαίας τάξης, αποτελώντας τον μεγαλύτερο καταναλωτή αγαθών και υπηρεσιών παγκοσμίως. Η οικονομία της Ινδονησίας θα ξεπεράσει εκείνη της Γερμανίας το 2027 και της Ιαπωνίας το 2033. Η ευρύτερη περιοχή Ασία - Ειρηνικός θα είναι η πατρίδα των περισσότερων εκατομμυριούχων και δισεκατομμυριούχων στον κόσμο.

Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού θα πραγματοποιηθεί στην Αφρική, η οποία προβλέπεται να φτάσει σε πληθυσμό 2,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων το 2050. Το 2030 το μερίδιο της Αφρικής στον παγκόσμιο πληθυσμό σε ηλικία εργασίας (18%) θα υπερβαίνει τα μερίδια του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας του ΟΟΣΑ (16%) και της Κίνας (17%).

Οι αφρικανικές χώρες ήταν μερικές από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο το 2022 και η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να ξεπεράσει το 7% στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Λιβύη, στη Ρουάντα και τη Σενεγάλη το 2023 και το 2024.

Με άλλα λόγια, το επίκεντρο της παγκόσμιας οικονομίας «μετακομίζει» στην περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού, ενώ η οικονομική σημασία της Αφρικής και η επιρροή της στη διεθνή σκηνή θα ενισχύονται διαρκώς.

Είναι φανερό ότι η κρίση, όπως και να την ονομάσουμε, δημιουργεί νέα δεδομένα. Από τη μια θα βαρύνει τους κρατικούς προϋπολογισμούς αυξάνοντας την ανάγκη για πρόσθετα φορολογικά έσοδα, θα επιβαρύνει τη «μεσαία τάξη» και τους εργαζομένους στον ήδη ανεπτυγμένο κόσμο, ενώ θα πλήξει συνολικά τη βιομηχανία και την επιχειρηματικότητα. Πολλές Δυτικές χώρες και κατεξοχήν η γηράσκουσα Ευρώπη κινδυνεύουν να μπουν στο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιθώριο.

Από την άλλη, δημιουργούνται οικονομικές και επιχειρηματικές ευκαιρίες στις νέες «καυτές» ζώνες του πλανήτη, όπως η περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού, αλλά και της ανερχόμενης Αφρικής.
Ολα αυτά, βέβαια, αν η ανθρωπότητα καταφέρει να αποφύγει τα χειρότερα των σεναρίων, εκείνα δηλαδή που συνδέονται με τη δυστοπία των ανοιχτών συγκρούσεων και της κλιματικής καταστροφής, σενάρια τα οποία, δυστυχώς, παραμένουν ανοιχτά και συνυπολογίζονται πλέον συστηματικά στις αναλύσεις του ΟΟΣΑ αλλά και άλλων οργανισμών και δεξαμενών σκέψης.