Η Καμεράτα συναντά το “West Side Story”

«Έχουμε τους κατάλληλους ηθοποιούς εδώ στην Ελλάδα για το μιούζικαλ, απλά δεν τους παίρνουν για να παίρνουν ονόματα», μου λέει με νόημα ο Πέτρου. Το “West Side Story” πάλι είναι ένα μιούζικαλ που αναγκαστικά, λόγω της εξαιρετικά νεανικής ηλικίας όλων των ηρώων του, δεν μπορεί να έχει στο καστ ένα όνομα-κράχτη. Γι’ αυτό και στην Ελλάδα έχει ανέβει μόνο μία φορά ακόμα σε ελληνική παραγωγή, το καλοκαίρι του 1996 σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή στο θέατρο Αθήναιον. «Εδώ στην Ελλάδα πηγαίνουμε λίγο ανάποδα βρίσκοντας πρώτα τον “κράχτη”, που πολλές φορές δεν πληροί και τις προϋποθέσεις για να κάνει μιούζικαλ», παρατηρεί ο Πέτρου.


Στην παράσταση της Καμέρατα, ωστόσο, τα πράγματα είναι τοποθετημένα στη σωστή τους βάση. Μία ομάδα εξαιρετικά ικανών και άρτια καταρτισμένων για το είδος νέων ηθοποιών τα δίνει όλα επί σκηνής και το αποτέλεσμα -από την πρόβα κιόλας- σαγηνεύει. Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που η Καμεράτα τόλμησε να παρουσιάσει ένα μιούζικαλ. Πέρυσι ήταν το “Kiss Me Kate”. Φέτος το “West Side Story”. «Πώς ξεκίνησε η ιδέα;» αναρωτιέμαι. «Είναι ουσιαστικά μία συνέχεια της ήδη υπάρχουσας σχέσης της Καμεράτα και εμού προσωπικά με το μουσικό θέατρο», μου εξηγεί ο Πέτρου. «Θεωρώ ότι η όπερα και το μουσικό θέατρο είναι συνδυαστική τέχνη, στην οποία ένα σύνολο συμφωνικό οφείλει να μετέχει. Όσο σημαντικό είναι να κάνεις συναυλίες με έργα του Μπαχ και του Μπετόβεν, άλλο τόσο σημαντικό είναι να γνωρίζεις πώς συνδυάζονται οι τέχνες, ο χορός, το θέατρο και η μουσική. Με αυτή την έννοια η Καμεράτα έχει κάνει πολλές παραγωγές μουσικού θεάτρου, όπως όπερα -μπαρόκ και σύγχρονη-, ξένη και ελληνική οπερέτα και μιούζικαλ. Το μιούζικαλ ήρθε ως επισφράγισμα όλων αυτών, διότι είναι πολύ σπουδαία μορφή τέχνης. Υπάρχουν πολύ σημαντικά έργα μιούζικαλ, που ίσως είναι από τα σημαντικότερα μουσικά έργα του 20ού αιώνα».

Το “West Side Story” σε μουσική του Λέοναρντ Μπερνστάιν και κείμενο του Άρθουρ Λόρενς είναι αναμφισβήτητα ένα από αυτά. «Ο Μπερνστάιν ήταν ο μεγαλύτερος μαέστρος του 20ού αιώνα. Γνώριζε την όπερα και το συμφωνικό ρεπερτόριο άριστα», μου λέει ο Πέτρου και συνεχίζει: «Όταν του ζήτησαν να γράψει ένα έργο για το Broadway του είπαν “προς Θεού, δεν θέλουμε να είναι όπερα”. Και όμως η μουσική του γραφή στο “West Side Story” είναι γραφή πολύ προχωρημένης οπερατικής δημιουργίας. Τα χάνεις με την τεχνική του. Για τον μη σχετικό είναι ένα θαυμάσιο άκουσμα. Για τον σχετικό είναι ένας απίστευτος θησαυρός γνώσης και μαεστρίας. Πέρα από το ότι η μουσική του ντύνει τους χαρακτήρες με ιδανικό τρόπο, λειτουργεί παράλληλα και σε πάρα πολλά επίπεδα. Ποτέ τελικά δεν το βαριέσαι αυτό το έργο. Είναι ένα αριστούργημα».

Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που το “West Side Story” σχεδόν 60 χρόνια από την πρεμιέρα του στο Broadway παραμένει το πλέον κλασικό μιούζικαλ όλων των εποχών. «Χρησιμοποιούμε την αυθεντική ενορχήστρωση του 1957, όπως ακριβώς παρουσιάστηκε στο Broadway. Είναι κάτι πάρα πολύ απαιτητικό για την ορχήστρα. Είναι μία πραγματική πρόκληση και για μένα και για τους μουσικούς», μου εξηγεί και μου επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα απίστευτα σύνθετο μουσικά έργο. «Το “West Side Story” παρουσιάζεται πλέον σε οπερατικές σκηνές ανά τον κόσμο».


Στη σκηνή τα κορίτσια χορεύουν και τραγουδούν το περίφημο “America”. Μια ολόκληρη εποχή ζωντανεύει μπροστά μου. Μια εποχή στην οποία το αμερικάνικο όνειρο ζει και βασιλεύει μέσα σε μία κοινωνία έντονα ξενοφοβική και ρατσιστική. «Έχουμε μία αναλογία με τους μετανάστες σήμερα. Μας πέρασε η ιδέα να κάνουμε μία αναγωγή, αλλά νομίζω ότι το “West Side Story” δεν σηκώνει αναγωγές. Την όποια αναγωγή ας την κάνει ο θεατής μόνος του. Δεν χρειάζεται εμείς στη σκηνή να παρουσιάσουμε Σύριους και Έλληνες», μου λέει ο Πέτρου, τονίζοντάς μου ότι το “West Side Story” έχει κάτι πολύ αμερικάνικο, αλλά με μία διεθνή έννοια. «Έχει σύμβολα που όλοι τα καταλαβαίνουμε, άσχετα με το αν είμαστε θετικά διακείμενοι ή όχι απέναντι στο αμερικάνικο όνειρο, το οποίο μάλιστα το τραγικοποιεί ο Μπερνστάιν. Το “America” μιλάει για το πόσο ωραία είναι στην Αμερική και πως όλοι μετανάστες θέλουν να ζήσουν στην Αμερική. Όταν στο τέλος του έργου τα Αμερικανάκια βιάζουν την Πορτορικάνα φίλη του σκοτωμένου Μπερνάρντο αυτό που ακούγεται από πίσω είναι το “America” σε μία διαστρεβλωμένη εκδοχή του, σαν να σου σκίζει τις σάρκες. Τίποτα δεν είναι τέλειο, όπου υπάρχει μίσος και ρατσισμός», προσθέτει.

Η πρώτη συνάντηση της Πορτορικανής Μαρίας και του Αμερικανού Τόνυ πάνω στη σκηνή έχει κάτι που ηλεκτρίζει. Η Μαρίνα Σάττι και ο Γιάννης Καλύβας μοιάζουν να έχουν μία τρομακτική χημεία, αν και βλέπω μία απλή πρόβα σε μία αίθουσα χορού. Κι ύστερα ο Γιάννης θα τραγουδήσει με μία θεία φωνή τενόρου το «Μαρία». Τα χάνω. Ομολογώ ότι δεν τον γνώριζα.

Τα τραγούδια, όπως και στο “Kiss me Kate”, παραμένουν στα αγγλικά, σε αντίθεση με το κείμενο που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. «Αισθάνομαι ότι η γλώσσα υποβάλλει τη μουσική. Ο τρόπος που γράφει μουσική κάποιος σχετίζεται άμεσα με τη γλώσσα στην οποία τραγουδιέται το τραγούδι. Δεν θα μπορούσα, ας πούμε, το “America” να το ακούσω σε άλλη γλώσσα. Όταν κάνεις απόδοση του στίχου σε άλλη γλώσσα, ο ήχος του τραγουδιού αλλάζει. Έχει μεγάλη σημασία να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η κάθε γλώσσα βγάζει τη δική της μουσική», μου εξηγεί ο Πέτρου. «Παρ’ όλα αυτά μπήκαμε στον πειρασμό και κάναμε ένα τραγούδι στα ελληνικά, που είναι κατ' εξοχήν χιουμοριστικό», συνεχίζει.


Ο ίδιος ο Γιώργος Πέτρου, εκτός από τη διεύθυνση της ορχήστρας, υπογράφει για δεύτερη φορά – μετά το “Kiss me Kate” - και τη σκηνοθεσία, έχοντας, όμως, πάντα στο πλευρό του τον έμπειρο Αμερικανό χορογράφο John Todd. «Πολύ συχνά συνεργάζομαι με σκηνοθέτες που έχουν εμμονές. Έχουν μία εικόνα που δεν αλλάζει. Φυσικά ένας σκηνοθέτης είναι ανόητος αν νομίζει ότι αν του περάσει δεν θα βλάψει την παραγωγή του. Η ιδανική συγκυρία έγκειται στην αγαστή συνεργασία μαέστρου και σκηνοθέτη. Στη δική μας περίπτωση μπορεί να έχω εγώ το πάνω χέρι λόγω της θέσης μου, αλλά έχω δίπλα μου έναν χορογράφο και συνσκηνοθέτη τόσο χειμαρρώδη στις ιδέες του που μπορεί να κάνει δικό του ό,τι του προτείνω. Είναι ένας ιδιοφυής χορογράφος, που έχω μάθει πάρα πολλά πράγματα από αυτόν» μου λέει και συνεχίζει: «Το κομμάτι της σκηνοθεσίας είναι μία ανησυχία δική μου να σκαλίσω κάτι καινούριο. Το διασκεδάζω και το αγαπάω πάρα πολύ. Και για να είμαι ειλικρινής δεν απέχει πάρα πολύ από το να διευθύνεις μια ορχήστρα. Όταν διευθύνεις μία ορχήστρα είναι σαν να σκηνοθετείς ένα μουσικό κείμενο».

Το “West Side Story” θα παρουσιαστεί από την Καμεράτα στις 16, 17 και 18 Ιουλίου στο Μέγαρο Μουσικής, στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη. Σε αντίθεση με το “Kiss me Kate” που παρουσιάστηκε πέρυσι στο Ηρώδειο, το “West Side Story” αποφασίστηκε να παρουσιαστεί στο Μέγαρο λόγω των τεχνικών ευκολιών που παρέχει ο χώρος. «Το Ηρώδειο δεν σηκώνει κανονικό σκηνικό. Το Μέγαρο έχει μία σκηνή με πολλούς μηχανισμούς», σχολιάζει ο Πέτρου.

Στο τέλος της κουβέντας μας τον ρωτάω για την Καμεράτα και τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια. «Διοικητικά είμαστε στο χείλος του γκρεμού. Πρέπει να παρθεί μία απόφαση και θα παρθεί αυτή η απόφαση πολύ σύντομα, γιατί είναι οριακά τα πράγματα», μου αναφέρει. Ο ίδιος δεν μοιάζει αισιόδοξος. « Όλοι αγαπάνε την Καμεράτα, όλοι μας λένε ωραία λόγια και μας χτυπάνε την πλάτη, αλλά κανείς δεν κάνει κάτι ουσιαστικό για να βγούμε από το τέλμα. Θα προτιμούσα να μας μισούσαν. Είναι ελάχιστοι αυτοί που πραγματικά στηρίζουν έμπρακτα», μου επισημαίνει προειδοποιώντας ότι «θα λείψει πάρα πολύ η Καμεράτα στην παρούσα φάση. Δεν ξέρω ποιος άλλος θα καλύψει το κενό της σε έργα εποχής, σε ρεπερτόριο του 18ου αιώνα, σε διεθνή παρουσία, σε μουσικό θέατρο, σε όπερα, σε νέα έργα… Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη ορχήστρα στην πόλη που να κάνει αυτό που κάνουμε εμείς αυτή τη στιγμή».

Παρ' όλα αυτά, τα σχέδια δεν σταματούν. «Έχουμε πολλές εμφανίσεις στο εξωτερικό, έρχονται τέσσερις νέοι δίσκοι τον Σεπτέμβριο… Υπάρχει ένας οργασμός δραστηριότητας. Αλλά τα πράγματα στην Ελλάδα πια έχουν δυσκολέψει πάρα πολύ», μου λέει. «Το “West Side Story” γίνεται με πραγματική αυτοθυσία από όλους εμάς. Οι ηθοποιοί δουλεύουν για πάρα πολύ λίγα χρήματα, η Ορχήστρα δουλεύει απλώς για την επιβίωσή της, εγώ για μηδενικά λεφτά, αλλά παρ’ όλα αυτά γίνεται κάτι πολύ σπουδαίο. Κι αυτό, από ηθική άποψη, εμένα τουλάχιστον με συγκινεί».