Επτά Ρωμαίοι και ο... Όργουελ

O Κωνσταντίνος Ρήγος αποφάσισε φέτος να καταπιαστεί με ένα έργο από το κλασικό ρεπερτόριο. Το αρχέτυπο των αιώνιων εραστών, όπως το διαμόρφωσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ το 1595, παραμένει ένα από τα αγαπημένα έργα όλων των σκηνοθετών του κόσμου. Το «Ρωμαίος και η Ιουλιέτα» έχει ανέβει χιλιάδες φορές από κλασικούς, αλλά και πρωτοποριακούς σκηνοθέτες σε όλο τον κόσμο και τώρα ήρθε η σειρά του Ρήγου να παρουσιάσει μέσα από τη δική του οπτική το ερωτευμένο ζευγάρι, αλλά και την διένεξη μεταξύ των δύο αντίπαλων οικογενειών.



Από τις 19 Φεβρουαρίου στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά εμφανίζονται δύο Ιουλιέτες, επτά Ρωμαίοι, ένας ιερέας, μια υψίφωνος, μια μέτζο σοπράνο και 34 νέοι ηθοποιοί οι οποίοι ερωτεύονται, τραγουδούν, χορεύουν, παλεύουν, συγκρούονται και παθιάζονται αναζητώντας μια άλλη ζωή. Λίγο προτού δω την παράσταση, συζητάω με τον Κωνσταντίνο για την εποχή που αποφάσισε να τοποθετήσει τη δράση στη δική του παράσταση. «Σε ένα οργουελικό αύριο», μου απαντάει και βλέποντας τα σκηνικά αρχίζω να φαντάζομαι την τοποθέτηση που ήθελε να δώσει.

«Αρχικά η έμπνευση μου προέκυψε από το “1984”, το γνωστό μυθιστόρημα του συγγραφέα», διευκρινίζει ο ίδιος και συνεχίζει: «Σε ένα περιβάλλον παρακολούθησης οι ήρωες μάχονται για να διατηρήσουν τη δική τους οικογένεια αγνοώντας κανόνες και συνέπειες. Σε ένα μέλλον, λοιπόν, που θα ήθελα να μοιάζει μακρινό, αλλά έχει πολλά σημεία κοινά με το σήμερα, οι ήρωες του έργου του Σαίξπηρ βρίσκουν έδαφος δράσης».

Τι κι αν ο συγγραφέας δημιούργησε τους ήρωες το 1595, στην αρχή της καριέρας του, ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα μπορούν να σταθούν σε οποιαδήποτε εποχή, μια και τα ζητήματα που θέτουν φαίνεται να μη βρίσκουν άμεση λύση. «Δεν είδα ποτέ τον έρωτα του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας ως μια ρομαντική ιστορία, αλλά ως μια πράξη “βίας ενάντια στη βία της εξουσίας”. Εξαρχής με γοήτευε αφενός η περιγραφή της βεντέτας που ταλανίζει μια ολόκληρη κοινωνία κι αφετέρου η ιδιότυπη αίσθηση του χρόνου που αναδύει το έργο», αναφέρει ο σκηνοθέτης για να εξηγήσει: «Ο πατριαρχικός κόσμος του έργου, ένας κόσμος καμίας επιλογής και καμίας διαφυγής, κυριαρχείται από το μίσος με το οποίο γαλουχούνται οι ήρωες (“οι άλλοι είναι εχθροί”), από το αναπόφευκτο της ακραίας σύγκρουσης (“θα σκοτώσω ή θα σκοτωθώ”), από την έννοια του “φέουδου” που πρέπει να προστατευτεί πάση θυσία, από τους θανάσιμους νόμους του “ανδρισμού”, από την αδυναμία μεταστροφής του μέλλοντος. Η ατμόσφαιρα αυτή διαποτίζει όλους τους χαρακτήρες που συμμετέχουν στο “φέουδο”, πολώνει τις κοινωνικές τους σχέσεις (ακόμη και οι πιο στενές σχέσεις συνιστούν ένα “προπονητήριο” για ό,τι βεβαιωμένα έπεται να συμβεί στους δρόμους) και τους καθιστά ερωτικά ανενεργούς, αποσυνδέοντας τη σεξουαλική πράξη από το φλερτ και ταυτίζοντας την ηδονή με την επιθετικότητα και τη φαλλική βία. Αυτή η σύγκρουση μεταξύ του να είσαι “άντρας” για λογαριασμό του πατέρα και του να είσαι άντρας για μια γυναίκα βρίσκεται στην καρδιά του έργου».



Στην ουσία αυτή η ερωτική σχέση διαλύεται εξαιτίας του κοινωνικού περιβάλλοντος των δύο νέων και αυτή είναι σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο η διαφορά με τις υπόλοιπες τραγωδίες του συγγραφέα. «Ο,τι φτιάχνουν νύχτα οι δύο κρυφοί εραστές, η μέρα το διαλύει», σχολιάζει. Σε αυτό το ανέβασμα, όμως, οι εραστές εμφανίζονται με διαφορετικές μορφές, καθώς ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί επτά Ρωμαίους και δύο Ιουλιέτες. Πώς κατέληξε σε αυτή τη σκέψη; «Την Ιουλιέτα την είδα σαν το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου. Ηθελα να μεταφέρω δύο διαφορετικές ατμόσφαιρες για την ηρωίδα και αυτό νομίζω επιτυγχάνεται ολοκληρωτικά με αυτό τον τρόπο. Για τους Ρωμαίους, πάλι, ήθελα να κάνω ένα παιχνίδι με την αντρική φύση και τις εκδοχές της βίας. Τον ρομαντισμό, το χιούμορ, την αφέλεια, την παιδικότητα και όλα αυτά τα μοίρασα σαν ένα εφηβικό παιχνίδι σε επτά πρόσωπα. Είναι σαν να μιλάει ο Ρωμαίος με τους κολλητούς του, μόνο που στην περίπτωση μας οι κολλητοί του είναι ο εαυτός του», απαντάει ο ίδιος.



Πριν από ένα χρόνο ο Κωνσταντίνος παρουσίασε ένα άλλο κλασικό έργο στη σκηνή του θεάτρου Σημείο. Τότε, όπως και τώρα, αρκετοί ήταν αυτοί που χαρακτήρισαν ανατρεπτικό το ανέβασμά του. Οπως, ακριβώς, έγινε και τώρα. Ο ίδιος διαφωνεί υποστηρίζοντας ότι και στις δύο περιπτώσεις έμεινε πιστός στο αρχικό κείμενο: «Και τώρα, όπως και πέρυσι, έχω μείνει τελείως πιστός στο πνεύμα του συγγραφέα και του έργου. Δεν έχω αλλάξει τίποτα, απλά τα έχω ερμηνεύσει με τον δικό μου τρόπο και σκέψη, κάτι που οφείλει κάθε σκηνοθέτης να κάνει σκηνοθετώντας ένα τέτοιο έργο. Αλλιώς μιλάμε για διεκπεραίωση της ιστορίας».

Το τελευταίο πράγμα που μπορεί κανείς να κατηγορήσει τον Κωνσταντίνο είναι για διεκπεραίωση κάποιου έργου. Είτε πρόκειται για χορευτική παράσταση είτε για κλασικό ή σύγχρονο έργο, ο Κωνσταντίνος έχει μάθει να καταθέτει τη δική του ματιά, χωρίς φίλτρα και περιορισμούς. Το στίγμα του είναι πια αναγνωρίσιμο και μπορεί να μη σου αρέσει πάντα το τελικό αποτέλεσμα, αλλά όλοι θα συμφωνήσουμε ότι μιλάμε για καλοδουλεμένες παραστάσεις και μια ομάδα που ακολουθεί κατά γράμμα το σκεπτικό του σκηνοθέτη.



Κλείνοντας το σημείωμα του για την παράσταση, ο ίδιος αναφέρει: «Ο έρωτας του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας είναι μια εναλλακτική που ουσιαστικά δεν υφίσταται. Γι’ αυτό και από τη στιγμή που τον βιώνουν, τους είναι αδύνατον να “γυρίσουν πίσω” και να επιστρέψουν σ’ ένα μέλλον βέβαιο, στερημένο, που θα καταστήσει σταδιακά και τους ίδιους κινούμενες εικόνες που δίνουν διαταγές. Απαντούν με “βία” στη βία. Για μια φορά στη σαιξπηρική τραγωδία, αυτό που μετράει δεν είναι το τι είσαι, αλλά το σε τι κόσμο ζεις. Στη μνήμη μας μένει η έξαψη, ο πόθος, οι ταραχές, η κατάπνιξή τους, οι καυγάδες στους δρόμους, τα βρόμικα αστεία, το γκροτέσκο στοιχείο, το καταπιεσμένο συναίσθημα, το αίμα, τα σπαθιά, οι δάδες, τα πλήθη που συρρέουν μετά από κάθε συμβάν, ο σεξουαλικός πόθος, ο αποχωρισμός υπερφορτισμένων κορμιών. Και μετά όλοι οι απόγονοι του “φέουδου” πέθαναν, δεν έμεινε πια κανείς για να συνεχίσει τη βεντέτα».