Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Είναι προφανές ότι η γαλλική κυβέρνηση έχει θορυβηθεί από τις δημοσκοπήσεις που δίνουν την πρωτιά στο ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν, η οποία κερδίζει με τον αντιευρωπαϊκό λόγο της. Η τελευταία, ούτε λίγο ούτε πολύ, δηλώνει ότι συμμετέχει στις ευρωεκλογές για να «εμποδίσει την πρόοδο του ευρωπαϊκού σχεδίου» και υποστηρίζει την εγκατάλειψη του ευρώ, την κατάργηση της αρχής της ελεύθερης κίνησης προσώπων εντός της Ε.Ε. και την επικράτηση της εθνικής κυριαρχίας σε σχέση με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Οι θέσεις της κερδίζουν έδαφος σε μια χώρα που επί δεκαετίες ήταν η μεγάλη πολιτική δύναμη της Ευρώπης, αλλά σήμερα βρίσκεται με μια οικονομία που μόλις βγαίνει από διετή στασιμότητα, δέχεται σταθερά την κριτική της Κομισιόν και τις πιέσεις για οικονομική προσαρμογή και μεταρρυθμίσεις, ενώ υποσκελίζεται από τη Γερμανία, χωρίς πολιτική φωνή και παρουσία.

Οι Γάλλοι είναι οι πρώτοι που εμφανίζονται να αντιδρούν στο δίπτυχο «λιτότητα και σκληρό νόμισμα», το οποίο έχει επιβάλει η Γερμανία τα τελευταία χρόνια, αλλά με δεδομένο το υποβαθμισμένο πολιτικό εκτόπισμα της χώρας δεν φαίνεται να είναι σε θέση να διαμορφώσουν μόνοι τους προϋποθέσεις για ραγδαίες ριζικές αλλαγές στα ευρωπαϊκά πράγματα.

Η αντίδραση των πολιτών και η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών εμφανίζεται σε αρκετές χώρες, έστω και για διαφορετικούς λόγους: από τον Μπέπε Γκρίλο που οι δημοσκοπήσεις τον δίνουν δεύτερο στην Ιταλία, η οικονομία της οποίας σέρνεται, μέχρι τους ακροδεξιούς στην Ολλανδία, που διεκδικούν την πρωτιά και επιδιώκουν να «προστατέψουν» τη χώρα τους από τον ευρωπαϊκό Νότο. Στην Ισπανία το ποσοστό όσων εμπιστεύονται την Ε.Ε. υποχώρησε στα τέλη του 2013 στο 21%, από 58% που ήταν το 2008, αλλά οι προγνώσεις για τις ευρωεκλογές δεν δείχνουν μεγάλες ανατροπές.

Οι τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν δείχνουν ότι η ευρωζώνη έχει μικρή ανάπτυξη (1,2% για το 2014), αλλά ο διχασμός ανάμεσα στον πυρήνα και την περιφέρεια είναι μεγαλύτερος από ποτέ. Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία αλλά και η Γαλλία θα έχουν, σύμφωνα με τις προβλέψεις, χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης αλλά υψηλή ανεργία, ενώ αντίθετα η «γερμανική ζώνη» (Γερμανία, Αυστρία, Τσεχία, Δανία) θα έχει μεν μέτρια ανάπτυξη με πολύ χαμηλή ανεργία.

Κάποια εκτόνωση ίσως έρθει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η οποία -παρόλο που το καθυστερεί όσο γίνεται- φαίνεται πλέον προσανατολισμένη στο να προχωρήσει σε ποσοτική χαλάρωση, το λεγόμενο «τύπωμα χρήματος», με αγορές κρατικών και εταιρικών ομολόγων ή τιτλοποιημένων δανείων, προκειμένου να χορηγήσει ρευστότητα στο σύστημα. Ακόμα κι έτσι, όμως, το όφελος δεν θα φτάσει προς τα κάτω, στην πραγματική οικονομία και την αγορά εργασίας των χωρών του χειμαζόμενου ευρωπαϊκού νότου. Δεν αποκλείεται η χορήγηση πρόσθετης ρευστότητας να σταθεροποιήσει μεν σε κάποιον βαθμό την κατάσταση, αλλά να μεγαλώσει ταυτόχρονα την απόσταση μεταξύ των δύο ευρωπαϊκών ταχυτήτων.

Ο μόνος τρόπος για να ξεφύγουν οι χώρες του Νότου από την προοπτική αυτή είναι ένα ευρωπαϊκό new deal, με πιο χαλαρή νομισματική πολιτική, αλλά και χρηματοδότηση αναπτυξιακών επενδύσεων κυρίως στις χώρες της περιφέρειας. Χωρίς αυτό, το χάσμα δεν θα κλείσει, αντιθέτως θα μεγαλώνει.
 
Δυστυχώς, οι ευρωεκλογές έχουν μικρό πραγματικό πολιτικό αντίκτυπο. Χαρακτηριστικό είναι ότι συνολικά στην Ευρώπη δημοσκοπήσεις φέρνουν κοντά στο 60% το ποσοστό των πολιτών που δεν ενδιαφέρονται για την επερχόμενη αναμέτρηση.
Μπορούν πάντως να αποτελέσουν ένα βήμα, έστω και μικρό, για νέες πολιτικές ισορροπίες στην Ευρώπη.