20 χρόνια από την αποφυλάκισή του πρώην προέδρου της Νότιας Αφρικής

Η εικόνα του πρώην προέδρου της Νότιας Αφρικής, Νέλσον Μαντέλα ενώ βγαίνει από τη φυλακή, μετά από 27 χρόνια κράτησης, στις 11 Φεβρουαρίου 1990, αποτελεί μία από τις πιο καθοριστικές στιγμές της εποχής μας.

Τότε η επιλογή που είχε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC) και ο Μαντέλα ήταν ανάμεσα στον σκληρό ή στον ήπιο τρόπο να ανατραπεί το καθεστώς του ρατσιστικού απαρτχάιντ.

Ο Μαντέλα επέμεινε στην δεύτερη επιλογή και ενέπλεξε την κυβέρνηση της μειονότητας των λευκών σε διαπραγματεύσεις που διάρκεσαν τρία χρόνια και κορυφώθηκαν με την πλειοψηφία των μαύρων της Νότιας Αφρικής να παίρνει την εξουσία, σε εκλογές και χωρίς μάχη.

Σήμερα η Νότια Αφρική αντιμετωπίζει μία νέα σειρά επιλογών που θα καθορίσουν κατά πόσο το έργο που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια, μπορεί να ολοκληρωθεί ή τουλάχιστον να προωθηθεί.

Όπως είχε δηλώσει ο Μαντέλα, την ημέρα της απελευθέρωσης του, το ANC είχε ως διπλό στόχο, την χειραφέτηση της Νότιας Αφρικής τόσο πολιτικά, όσο και οικονομικά.

Είκοσι χρόνια αργότερα, όλοι οι Νοτιοαφρικανοί έχουν ψήφο αλλά οι περισσότεροι μαύροι παραμένουν σε καθεστώς φτώχειας και σε άναρχα εξαπλούμενες παραγκουπόλεις, τις οποίες αναγκάστηκαν να κατοικήσουν κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ.

Ένας στους τέσσερις είναι άνεργος και το 75% από αυτούς, κάτω από 35 χρόνων. Σε αυτή την ηλικία, ένας στους 4 δεν είχε ποτέ εργασία, παρά την ισχυρή ανάπτυξη που βίωσε η χώρα επί 10 χρόνια, μέχρι το 2008.

Ένα καλά χρηματοδοτούμενο αλλά αξιοθρήνητο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο εξακολουθεί να προσπαθεί να αποτινάξει την επίδραση του απαρτχάιντ, με δασκάλους χωρίς προσόντα και χωρίς καλή πληρωμή, κατηγορείται ότι παράγει μία εργατική δύναμη που δεν μπορεί να βρει δουλειά και πολλοί νέοι στρέφονται στο έγκλημα για να τα βγάλουν πέρα.

Με 50 ανθρώπους να δολοφονούνται κάθε μέρα και άλλους 50 να επιβιώνουν της απόπειρας δολοφονίας τους, η ανασφάλεια εξακολουθεί να επισκιάζει την καθημερινότητα και να μπαίνει σφήνα ανάμεσα στην αυξανόμενη μεσαία τάξη και στη δυσαρεστημένη κατώτερη τάξη.

Όταν ο πρώτος μαύρος πρύτανης Τζόναθαν Τζάνσεν, ανέλαβε καθήκοντα στο συντηρητικό πανεπιστήμιο του Orange Free State, επικρίθηκε ιδιαίτερα διότι ανακοίνωσε ότι η σχολή θα δεχόταν πίσω τέσσερις λευκούς σπουδαστές, που είχαν αποβληθεί διότι κινηματογράφησαν ο ένας τον άλλο να ουρεί στο φαγητό των μαύρων εργατών τους και να τους αναγκάζουν να το φάνε.

Πριν 20 χρόνια, η διάθεση του καθηγητή Τζάνσεν να συγχωρήσει, θα επιδοκιμαζόταν, έστω απρόθυμα, από τους μαύρους νοτιοαφρικανούς, εφέτος όμως εξαναγκάστηκε να ξεκινήσει διαβουλεύσεις για την επιστροφή των τεσσάρων σπουδαστών, οι οποίες άρχισαν πριν από 4 μήνες και δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη.

«Πρέπει να βαδίσουμε έξω από τη φυλακή της παρελθούσης επιτυχίας μας», έγραψε ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Ντζαμπούλο Ντέμπελε, ο οποίος προσέθεσε ότι «είναι καλό να γιορτάζεις τις παλιές επιτυχίες, αλλά γίνεται μοιραίο να προσπαθείς να τις επαναλάβεις κάτω από αλλαγμένες συνθήκες».