Τι σημαίνει επί της ουσίας η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Τουρκία

Κατάσταση έκτακτης ανάγκης διάρκειας τριών μηνών κηρύχθηκε στην Τουρκία με απόφαση του τουρκικού υπουργικού συμβουλίου το οποίο συνεδρίασε υπό την προεδρία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Νωρίτερα είχε συνεδριάσει το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, επίσης υπό την προεδρία του Ερντογάν, το οποίο αποφάσισε να συστήσει στο υπουργικό συμβούλιο την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Απομένει πάντως να γίνει γνωστό τι είδους ρυθμίσεις θα ακολουθήσουν, αφού ο ισχύων νόμος περί κατάστασης έκτακτης ανάγκης ψηφίστηκε το 1983 και σε πολλά σημεία δεν είναι ικανό μέσο για να αντιμετωπιστούν τα δεδομένα της σημερινής εποχής. Σημαντικό χαρακτηριστικό του νόμου πάντως είναι ότι ανοίγει το δρόμο για την άσκηση πολιτικής μέσω προεδρικών διαταγμάτων.

Στο «Νόμο περί Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης» που εγκρίθηκε το 1983, οι περιπτώσεις κατά τις οποίες κηρύσσεται η εν λόγω «κατάσταση», εκτός από τις φυσικές καταστροφές, τις επιδημίες και την οικονομική κρίση ορίζεται ως «σοβαρή διατάραξη της δημόσιας τάξης λόγω, πρώτον, σοβαρών ενδείξεων για βίαιες κινήσεις που αποσκοπούν στην κατάργηση του ελεύθερου δημοκρατικού καθεστώτος που έχει συσταθεί συνταγματικώς ή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών και δεύτερον, βίαιων επεισοδίων».

Η Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης, με βάση τον εν λόγω νόμο, κηρύσσεται, λαμβανομένης υπόψη της γνώμης του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, από το υπουργικό συμβούλιο που συνεδριάζει υπό την προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας, τμηματικά ή σε ολόκληρη τη χώρα, για διάστημα που δεν θα ξεπερνά τους έξι μήνες. Ωστόσο η εθνοσυνέλευση μπορεί να παρατείνει συνεχώς την ισχύ της «κατάστασης». Αυτό ακριβώς είχε συμβεί με την «Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης» που είχε κηρυχθεί σε νομούς της Νοτιοανατολικής Τουρκίας το 1987. Παρότι σταδιακά άλλαζαν οι νομοί όπου ίσχυε η «κατάσταση», αυτή ίσχυσε μέχρι το 2002, με παράταση που έδινε κάθε έξι μήνες η τουρκικής εθνοσυνέλευση. 

Σύμφωνα με το νόμο, μεταξύ των πρόσθετων μέτρων που προβλέπονται για την «Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης, είναι ο περιορισμός ή η απαγόρευση κυκλοφορίας, η απαγόρευση συγκέντρωσης ή κυκλοφορίας σε συγκεκριμένες τοποθεσίες ή σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, ο σωματικός έλεγχος και ο έλεγχος στα οχήματα και η κατάσχεση του υλικού το οποίο θεωρείται αποδεικτικό στοιχείο, επιβολή στους πολίτες της υποχρέωσης να φέρουν πάντα αστυνομική ταυτότητα, η απαγόρευση της εκτύπωσης και διανομής εφημερίδων, περιοδικών και άλλων εντύπων, ο έλεγχος κάθε μορφής εντύπων και οπτικοακουστικών μέσων, καθώς και θεατρικών παραστάσεων και κινηματογραφικών ταινιών που προβάλλονται δημοσίως κ.λπ.

Η επιβολή της «Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης», σύμφωνα με το νόμο, καταργεί όλους τους συνταγματικούς περιορισμούς επί τις έκδοσης προεδρικών διαταγμάτων.

Ο συντονισμός είναι αρμοδιότητα του πρωθυπουργικού γραφείου ή ενός υπουργείου που θα εξουσιοδοτήσει ο πρωθυπουργός, ενώ συστήνεται και συντονιστικό όργανο στο οποίο μετέχουν συναρμόδια υπουργεία.