Γιατί οι άνθρωποι δεν ανοίγονται στη σχέση τους

της Λίζας Βάρβογλη*

Πολλές φορές ακούω το παράπονο από γυναίκες και άντρες ότι «ο/η σύντροφός μου δεν ανοίγεται, δε μου μιλάει». Όταν το ένα μέλος της σχέσης ρωτάει τον άλλον «τι έχεις;» και η απάντηση είναι «τίποτα», ενώ είναι φανερό ότι κάτι συμβαίνει, αυτό είναι καμπανάκι κινδύνου! Κάτι δεν πηγαίνει καλά στην επικοινωνία του ζευγαριού. Γιατί όμως οι άνθρωποι επιλέγουν να μην ανοιχτούν συναισθηματικά στη σχέση τους, να μη μιλήσουν για όσα τους απασχολούν; Αυτοί είναι οι πιο βασικοί λόγοι:

Η επικοινωνιακή εμπειρία στην πατρική οικογένεια
Τα μοτίβα επικοινωνίας είναι κάτι που ο άνθρωπος μαθαίνει από νωρίς, καθώς μεγαλώνει στην πατρική του οικογένεια. Πώς μεγάλωσες εσύ στην οικογένειά σου; Τι σου δίδαξαν οι γονείς σου με τα λόγια τους, αλλά κυρίως με το παράδειγμά τους; Συζητούσατε; Μιλούσατε για διάφορα θέματα που απασχολούσαν μικρούς και μεγάλους; Είχες την αίσθηση ότι οι γονείς σου σε άκουγαν; Τους έβλεπες να συζητάνε μεταξύ τους; Τώρα θα πρέπει να αναρωτηθείς σε τι οικογενειακό περιβάλλον ανατράφηκε ο/η σύντροφός σου. Έμαθε στην αξία της επικοινωνίας από νωρίς; Ή μεγάλωσε σε ένα «σιωπηλό» περιβάλλον όπου τα μέλη της οικογένειας μιλούσαν απλώς για τα βασικά; Τι θα φάμε, τι θα πιούμε, τι καιρό έχει και μέχρι εκεί; Να θυμάσαι ότι μερικές οικογένειες δεν επιτρέπουν την έκφραση συναισθημάτων στα μέλη της, οπότε αν ο/η σύντροφός σου μεγάλωσε σε μία τέτοια οικογένεια το πιθανότερο είναι ότι δεν ξέρει πώς να ανοίγεται και να μιλάει για το πώς νιώθει.

«Κακή» συνήθεια- δεν το έκανε σε άλλες σχέσεις
Ένας άλλος λόγος που ένας άνθρωπος δεν ανοίγεται στη σχέση του είναι η συνήθεια. Συγκεκριμένα, η κακή συνήθεια να μην εκφράζεται συναισθηματικά. Αν ο/η σύντροφός σου δεν εξασκήθηκε από νωρίς, στις προηγούμενες σχέσεις του, να ανοίγεται συναισθηματικά, να μιλάει για όσα νιώθει και να κουβεντιάζει για το μέσα του, τότε θα του είναι πολύ δύσκολο να το κάνει ξαφνικά τώρα. Το συναισθηματικό άνοιγμα, οι συζητήσεις που έχουν πιο βαθύ, εσωτερικό περιεχόμενο δεν προκύπτουν ξαφνικά: οι άνθρωποι εξασκούνται σε αυτές μέσα στις σχέσεις τους. Αν λοιπόν ο/η σύντροφός σου δεν το έχει κάνει μέχρι τώρα, θα του είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξεκινήσει να μιλάει για τον εσωτερικό του κόσμο από τη μια στιγμή στην άλλη.

Ανασφάλεια
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ανασφάλεια στην ιδέα ότι θα πρέπει να ανοιχτούν συναισθηματικά σε κάποιον άλλον. Το αισθάνονται σαν να «ξεγυμνώνονται» και φυσικά αυτό δεν τους αρέσει. Η ανασφάλεια σχετίζεται με το ότι το άτομο αυτό φοβάται πώς θα το κρίνει ο/η σύντροφός του. Αμφισβητεί τον ίδιο του τον εαυτό, αναρωτιέται αν κάνει κάπου λάθος, αν είναι αδύναμο, αν το να εκφράσει το συναίσθημα είναι κάτι αρνητικό. Ο φόβος του ατόμου αυτού ότι ο/η σύντροφός θα δει κάτι που δεν θα του αρέσει είναι αρκετός για να το κάνει να σωπάσει και να μην εκδηλωθεί.

Δεν του αρέσει ο εαυτός του
Για πολλούς ανθρώπους ο πρωταρχικός λόγος που δεν ανοίγονται στον/τη σύντροφό τους είναι ότι δεν τους αρέσει ο ίδιος τους ο εαυτός. Έτσι, αν σε κάποιον δεν του αρέσει ο εαυτός του, αν δε μπορεί να αντιληφθεί τα προτερήματά του, αν δεν αγαπάει τον ίδιο του τον εαυτό, δεν πρόκειται να τον φέρει στο προσκήνιο και να τον εκθέσει σε κάποιον άλλον άνθρωπο.

Μυστικά
Φυσικά μπορεί ένας άνθρωπος να μη θέλει να σου ανοιχτεί επειδή δε θέλει να σου δείξει τι κρύβει μέσα του: μυστικά, πληγές, τραύματα, αρνητικά συναισθήματα, κακές εμπειρίες. Οπότε σωπαίνει, με την ελπίδα ότι δε θα ενοχληθείς, δε θα στεναχωρηθείς και δεν θα μάθεις τι κρύβει μέσα του. Το άτομο αυτό που κρύβεται δεν θέλει να ανακαλύψεις τις ευαισθησίες και τα αδύνατα σημεία του. Ίσως ενδόμυχα να φοβάται ότι αν τα ανακαλύψεις θα τα χρησιμοποιήσεις εναντίον του.

Παλιά τραύματα
Για άλλους πάλι η σιωπή είναι χρυσός, με την έννοια ότι πιστεύουν ότι με το να μην ανοίγονται δε θα φέρουν στην επιφάνεια παλιά τους ψυχικά τραύματα και πληγές που δεν έχουν επουλωθεί ακόμα. Έτσι, το άτομο αυτό θεωρεί ότι δε θα νιώσει τα άσχημα συναισθήματα που είχε ζήσει τότε. Η τακτική αυτή είναι στρουθοκαμηλισμός: είναι σαν να κρύβει το κεφάλι του στην άμμο και να πιστεύει ότι έγινε αόρατος. Φυσικά αυτό δε συμβαίνει! Γιατί όταν κανείς κρύβει τα παλιά του τραύματα και δεν τα επεξεργάζεται, αυτά έρχονται και τον συναντούν στο παρόν του.

Αίσθηση ματαιότητας
Ένας άλλος λόγος που οι άνθρωποι δεν ανοίγονται στη σχέση τους είναι μία αίσθηση ματαιότητας. Πρόκειται για την αίσθηση «αφού έτσι κι αλλιώς δε θα πάρω αυτό που θέλω, για ποιο λόγο να μιλήσω;» Αυτή η τακτική όμως απομακρύνει το ζευγάρι. Η τακτική αυτή επίσης γίνεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία, αφού όταν κανείς προβλέπει ότι αυτό θα του συμβεί, στην ουσία φέρεται με τέτοιο τρόπο ώστε να του συμβεί αυτό ακριβώς που φοβάται!

Το άλλος μέλος της σχέσης δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμο
Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ένας άνθρωπος δεν ανοίγεται συναισθηματικά στη σχέση του επειδή δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμος. Δηλαδή πρόκειται για άνθρωπο που θέλει να περάσει καλά, ικανοποιείται με τα λίγα και θέλει να κρατήσει τη σχέση σε επιφανειακό επίπεδο. Είτε δεν ξέρει, είτε δε μπορεί (λόγου παλαιότερου ψυχικού τραύματος) είτε ούτε θέλει αλλά ούτε και μπορεί να ανοιχτεί συναισθηματικά. Αυτό το είδος ανθρώπου δεν πάει στα «βαθιά», δεν ενδιαφέρεται για ψυχική επικοινωνία ή δεν τη θεωρεί σημαντική. Δεν θέλει να μπει στα «γιατί» και «πώς» της σχέσης και να εμπλακεί συναισθηματικά. Οπότε, δε λέει τι τον ενοχλεί, αλλά ούτε και τι του αρέσει. Κατά κάποιον τρόπο είναι ταυτόχρονα παρών αλλά και απών στη σχέση.

Και αν το πρόβλημα είσαι εσύ;
Είδαμε πιθανές περιπτώσεις για ποιους λόγους ένας άνθρωπος δεν ανοίγεται συναισθηματικά στη σχέση του και δεν φτιάχνει γέφυρες επικοινωνίας με τον άνθρωπο του. Ωστόσο, δεν εξετάσαμε μία ακόμα, πολύ σημαντική περίπτωση- την πιθανότητα να είναι δικό σου το λάθος! Υπάρχει λοιπόν η πιθανότητα να σου έχει ανοιχτεί ο άλλος, με τον δικό του, κωδικοποιημένο τρόπο και να μην το κατάλαβες εσύ! Ή να το παρερμήνευσες. Ή να το πήρες κυριολεκτικά, χωρίς να δεις το κρυμμένο μήνυμα. Για να σου το πω με ένα παράδειγμα: αν γυρίσατε αργά από τη δουλειά και οι δύο, κουρασμένοι και δεν έχει φαγητό στο σπίτι και η σύντροφός σου πει «γιατί δε μαγειρεύεις και εσύ μία φορά;» και εσύ απαντήσεις «εντάξει, ξεπάγωσε τον κιμά κι εγώ ετοιμάζω τα μακαρόνια», δεν έχεις καταλάβει το βαθύτερο ερώτημα. Τη σύζυγό σου δεν τη νοιάζει το φαγητό εκείνη τη στιγμή. Εκείνη τη στιγμή σου δηλώνει ότι έχει κουραστεί, ότι δε θέλει να έχει η ίδια διαρκώς την ευθύνη του φαγητού, ότι χρειάζεται αναγνώριση του κόπου και της κούρασης της. Περιμένει από εσένα να της δώσεις επιβεβαίωση, ενθάρρυνση και το μήνυμα «είμαστε μαζί, μην ανησυχείς σε νοιάζομαι». Αν απαντήσεις στην επιφανειακή ερώτηση σχετικά με το φαγητό, έχεις χάσει το τρένο, την ευκαιρία να απαντήσεις σε βαθύτερο επίπεδο και να αντιληφθείς ότι έχει ανάγκη από την παρουσία σου σαν άνθρωπο δίπλα της – και όχι απλώς να φτιάξεις ένα φαγητό!

* H Λίζα Βάρβογλη είναι Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπεύτρια

Ειδήσεις σήμερα:

Τσίπρας: Δεν θα σιωπήσει η αντιπολίτευση - Καλός επιστήμονας ο Τσιόδρας

Τι ισχύει με τη χρήση μάσκας - Σήμερα η τοποθέτηση των Ελλήνων επιστημόνων

Φωτογραφία από τη στιγμή της αποσωλήνωσης ασθενή στην Εντατική