Σήψη: Η μόλυνση που απειλεί την υγεία των ασθενών όταν γιατροί και νοσοκόμοι δεν πλένουν τα χέρια τους

Βαρύ είναι το τίμημα που πληρώνουν οι ασθενείς στα νοσοκομεία (και) από την κακή υγιεινή των επαγγελματιών υγείας: Η σήψη, ένα συχνό ενδονοσοκομειακό νόσημα που σχετίζεται με την υγιεινή των χεριών, συχνά καταλήγει στον θάνατο.

Σύμφωνα με την Ελληνική Ομάδα Μελέτης της Σήψης, η νόσος αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από λοίμωξη, με τη νοσοκομειακή θνητότητα να κυμαίνεται ανάμεσα σε 30%-60%. Εκτιμάται δε πως στην Ελλάδα ο αριθμός των περιστατικών σήψης υπερβαίνει τις 100.000 σε ετήσια βάση.

Θέλοντας να αναδείξει τη στενή σχέση μεταξύ υγιεινής και σήψης που συχνά λαμβάνει μοιραία τροπή, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) πραγματοποιεί εκστρατεία με σύνθημα «Αποτρέψτε την σήψη στην υγειονομική περίθαλψη – Είναι στα χέρια σας» και «γιορτάζει» την 5η Μαΐου ως Παγκόσμια Ημέρα για την Υγιεινή των Χεριών.

Ως σήψη ορίζεται η γενικευμένη φλεγμονώδης αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού λόγω λοιμώδους παράγοντα, πχ βακτηρίου, ιού, μύκητα, παρασίτου.

Η σήψη δεν είναι κάποιο σπάνιο νόσημα, απεναντίας είναι συχνό ενδονοσοκομειακό νόσημα και εκτιμάται ότι επηρεάζει περισσότερους από 30 εκατ. ασθενείς παγκοσμίως κάθε χρόνο. Ένας στους τρεις θανάτους ασθενών που νοσηλεύονται σε νοσοκομείο οφείλεται στην σήψη.

Η πάθηση, στις σοβαρότερες εκφάνσεις της (σοβαρή σήψη και σηπτικό σοκ) αποτελεί τη συχνότερη αιτία νοσηλείας σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).

Ο ΠΟΥ καλεί τους αρμόδιους στις δομές υγείας να αποτρέψουν την σήψη που σχετίζεται με την υγειονομική περίθαλψη μέσω της δράσης για την υγιεινή των χεριών και την πρόληψη και έλεγχο των λοιμώξεων (IPC). Κατά την 17η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, τον Μάιο του 2017, τα κράτη μέλη ενέκριναν ψήφισμα για τη βελτίωση της πρόληψης, της διάγνωσης και της θεραπείας της σήψης.

Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας

Οι λοιμώξεις που σχετίζονται με τη χρήση συσκευής είναι οι πιο συνήθεις νοσοκομειακές λοιμώξεις που έχουν αποκτηθεί από τη ΜΕΘ και συχνά καταλήγουν στη σήψη. Η υγιεινή των χεριών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο των IPC προγραμμάτων και έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται με σημαντικές μειώσεις των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής ακόμη και στις ΜΕΘ.

Εντούτοις, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμώξεων των ΗΠΑ (CDC), κατά μέσο όρο, οι επαγγελματίες υγείας πλένουν τα χέρια τους λιγότερο από τις μισές φορές που πρέπει.

Αυτό επιβεβαιώνεται και στη χώρα μας από σχετική έρευνα που πραγματοποίησε το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων (CLEO) σε δημόσια νοσοκομεία, η οποία έδειξε ότι η συμμόρφωση των επαγγελματιών υγείας με τους κανόνες υγιεινής των χεριών είναι γενικά χαμηλή.

Ο σημαντικότερος λόγος για τη χαμηλή συμμόρφωση των επαγγελματιών υγείας στην υγιεινή των χεριών φαίνεται να είναι η έλλειψη χρόνου, λόγω:

- της επείγουσας φύσης του περιστατικού,

- του αυξανόμενου αριθμού των ασθενών και κατ’ επέκταση της γρήγορης διαδοχής τους, και

- των αυξανόμενων αρμοδιοτήτων τους λόγω έλλειψης προσωπικού.

Παλαιότερα δεδομένα και δράσεις του CLEO έδειξαν πως το ποσοστό συμμόρφωσης στην υγιεινή των χεριών αυξήθηκε κατά 50% μετά από μία απλή και σχεδόν ανέξοδη παρέμβαση, την πραγματοποίηση μίας καμπάνιας ενημέρωσης για την σωστή τεχνική πλυσίματος των χεριών στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό του Νοσοκομείου