Τo check up του μαθητή

Η εγγραφή στους παιδικούς  σταθμούς, τα νηπιαγωγεία και τα σχολεία αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για τους γονείς προκειμένου να ελέγξουν την υγεία των παιδιών  τους πριν τη νέα σχολική χρονιά.

Ο προληπτικός έλεγχος της όρασης και της ακοής είναι  ίσως τα σημαντικότερα σημεία που  θα πρέπει να ελεγχθούν, αφού αποτελούν  τα κυριότερα αισθητήρια για την  μάθηση του παιδιού στο σχολείο επισημαίνει ο παιδίατρος Κώστας Νταλούκας. 

Δυστυχώς,  σημειώνει «δεν δίνεται η δέουσα προσοχή και οι γονείς σε κάποιο ποσοστό αμελούν να ζητήσουν να εξεταστούν τα παιδιά τους για την όραση και την ακοή, με αποτέλεσμα πολλές φορές να ξεφεύγουν προβλήματα από τα δύο αυτά όργανα, με αποτέλεσμα την κακή επίδοση στο σχολείο.

Ο σχεδιασμός και οι ιδιαιτερότητες της κάθε ηλικίας απαιτούν και  διαφορετικούς προληπτικούς ελέγχους.  Άλλος πχ θα είναι για τα βρέφη, άλλος για τα νήπια και άλλος  για τους εφήβους. Το κεφάλαιο έτσι «ατομικό δελτίο υγείας μαθητού» γίνεται  μια πολύ σοβαρή, δύσκολη αλλά και  υπεύθυνη υπόθεση για τους γονείς αλλά και για τους παιδιάτρους. Η  έγκαιρη διάγνωση μιας διαταραχής της  υγείας θα δώσει την ευκαιρία για  έγκαιρη αντιμετώπιση και επομένως καλύτερη ανάπτυξη του παιδιού και  καλύτερη μάθηση στο σχολείο.

Ένα από τα σημαντικότερα  σημεία ενός προληπτικού ελέγχου  είναι όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως  ηλικίας  να εξετάζονται με λεπτομερή  κλινική εξέταση και να γίνεται  ανασκόπηση του ιστορικού τους.»

Αναλυτικότερα είναι μια  ευκαιρία να εξεταστούν

1.Τα εμβόλια του παιδιού.  Αν υπάρχουν καθυστερημένες δόσεις  ή δόσεις που δεν έχουν γίνει.  Να γίνει σύσταση/προτροπή εμβολιασμού  για όλα τα παιδιά που είναι  μεγαλύτερα των 12 ετών, και που  δεν έχουν κάνει, μια δόση Prevenar-13 και του εμβολίου του μηνιγγιτιδόκοκκου-C  για εφήβους (Menveo) .  Για τα κορίτσια  που είναι 12 ετών και πάνω πρέπει να συσταθεί να γίνει το εμβόλιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το εμβόλιο αυτό μέχρι σήμερα έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλές, δεν έχει σοβαρές παρενέργειες και προστατεύει από το πολύ σοβαρό αυτό πρόβλημα κατά την ενήλικο ζωή της γυναίκας σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%.

Τους επόμενους μήνες  αναμένεται να κυκλοφορήσει στην χώρα μας εξίσου ένα πολύ σημαντικό  για την υγεία των παιδιών  εμβόλιο, που αφορά τον μηνιγγιτιδόκοκκο-Β.

2.Καλή κλινική παιδιατρική  εξέταση που μεταξύ των άλλων  πρέπει να περιλαμβάνει

α. Μέτρηση του βάρους, ύψους, δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) και  αρτηριακής πίεσης του παιδιού. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να συγκριθούν με τις καμπύλες πρότυπα και να σημειωθεί η  εκατοστιαία θέση τους. Είναι πολύ σημαντικό ο γονιός να ζητήσει  από τον παιδίατρο να του εξηγήσει που είναι τα στοιχεία αυτά (βάρος, ύψος, ΒΜΙ, πίεση) στο παιδί του  σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Αν ο γιατρός του πει ότι  το παιδί του ανήκει στα υπέρβαρα ή τα παχύσαρκα ή ότι η αρτηριακή  του πίεση είναι υψηλότερη  από τα προβλεπόμενα για την ηλικία του, να συζητήσει με τον παιδίατρό  του για τα περαιτέρω. Ο δείκτης  μάζας σώματος (ΒΜΙ)είναι ένας αντικειμενικός και αξιόπιστος δείκτης που προσδιορίζει με ακρίβεια αν το παιδί είναι κανονικό, υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Με δεδομένο την πάνω από 40% παχυσαρκία των παιδιών στην χώρα μας είναι απαραίτητο να γνωρίζει ο γονιός αν το παιδί του είναι στα φυσιολογικά όρια του ΒΜΙ.

β. Έλεγχος για ανωμαλίες  του σκελετού και του μυϊκού συστήματος. Η εξέταση γίνεται με το παιδί  γυμνό, χωρίς παπούτσια, και ελέγχονται προβλήματα όπως η κύφωση, η σκολίωση, τα πέλματα, μυοσκελετικές ανωμαλίες κλπ. Οι γονείς παιδιών, κυρίως κοριτσιών, κοντά στα 11, πρέπει να είναι περισσότερο προσεκτικοί με την σκολίωση και να επιμένουν να εξετάζεται το παιδί τους, αφού εύκολα μπορεί να ξεφύγει, οπότε στην περίπτωση αυτή η θεραπεία αλλά και το αποτέλεσμα θα είναι πολύ διαφορετικό.

γ. Έλεγχος για καρδιακά φυσήματα. Τις περισσότερες φορές  τα καρδιακά φυσήματα δεν αποτελούν  προβλήματα υγείας γι αυτό και αναφέρονται  σαν «αθώο φύσημα». Παρόλα αυτά όλα  τα φυσήματα όταν ανακαλυφθούν θα πρέπει να ελέγχονται από παιδο-καρδιολόγο με υπερηχογράφημα, ηλεκτροκαρδιογράφημα και κλινική εξέταση.

δ. Έλεγχος της φυσιολογικής ανάπτυξης των έξω γεννητικών οργάνων του παιδιού, ανάλογα  με την ηλικία που βρίσκεται. Έλεγχος  κυρίως για φίμωση και ανωμαλίες  των όρχεων στα αγόρια και έλεγχος  της ακεραιότητας της φυσιολογικής ανατομικής εικόνας για τα κορίτσια.

ε. Έλεγχος για πρώιμη ήβη και εκτίμηση της φυσιολογικής ανάπτυξης του σταδίου των  δευτερογενών χαρακτηριστικών του  φύλου για τα παιδιά που έχουν  μπει ή πρόκειται να μπουν στην εφηβεία.  Θα χαρακτηρίσουμε ένα  παιδί ότι έχει πρώιμη ήβη όταν υπάρχει έναρξη ανάπτυξης των  δευτερογενών χαρακτηριστικών του  φύλου (τρίχωμα, στήθος κλπ) πριν από  την ηλικία των 8 ετών για τα κορίτσια και των 9 ετών για τα αγόρια.

3.   Έλεγχος όρασης  που πρέπει να περιλαμβάνει

α. Τον έλεγχο αχρωματοψίας/δυσχρωματοψίας. Ζητείστε από τους παιδιάτρους ή  τους οφθαλμιάτρους κατά την προληπτική εξέταση των οφθαλμών του παιδιού  σας να ελέγξει αν το παιδί βλέπει καλά τα χρώματα με τους ειδικούς πίνακες (πίνακες του Ishihara).

β. Τον έλεγχο των διαθλαστικών ανωμαλιών, για κάθε μάτι ξεχωριστά.  Η εξέταση μπορεί να γίνει με αδρό τρόπο και από τον παιδίατρό  σας. Στην περίπτωση όμως που θα διαπιστωθεί  η παραμικρή ανωμαλία ή αμφιβολία  για την όραση του παιδιού  συνιστάται η άμεση παραπομπή  στον παιδο-οφθαλμίατρο.

Παρόλα αυτά η όραση  του παιδιού από τον παιδο-οφθαλμίατρο πρέπει να ελεγχθεί οπωσδήποτε μεταξύ του 1ου και 2ου έτους ζωής και στην συνέχεια μια φορά τον χρόνο ή σύμφωνα με την σύσταση του παιδο-οφθαλμιάτρου ή του παιδιάτρου.

1.Έλεγχος της οδοντοφυίας με ισχυρό φως προκειμένου να ελεγχθεί η σωστή ανάπτυξη των δοντιών και παραπομπή σε παιδο-οδοντίατρο αν υπάρχει λόγος.

Συστάσεις για την φροντίδα των δοντιών

1)Τακτικές επισκέψεις  στον οδοντίατρο.

2)Υγιεινή διατροφή χωρίς  ζάχαρη, γλυκά, παγωτά και ανθρακούχα  ροφήματα.

3)Βούρτσισμα των δοντιών  τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα.

4)Λιγότεροι χυμοί από  φρέσκα φρούτα.

5)Σταματήστε το μπιμπερό. Τουλάχιστον μην το δίνεται  στο κρεβάτι πριν τον ύπνο.

6)Μόνο νερό ή γάλα  στα ποτήρια με στόμιο για  μωρά.

7)Δώστε στα παιδιά να  μασούν τσίχλα με ξυλιτόλη (θα την βρείτε στα φαρμακεία).

2.Ωτοσκόπηση και έλεγχος  της ακοής με ειδικό ακουόμετρο. Ο έλεγχος μπορεί να γίνει  εύκολα από τον παιδίατρο, και  το μόνο που απαιτείται είναι  το παιδί να συνεργαστεί για  να πει πότε ακούει. Το τελευταίο  προϋποθέτει συνήθως μια ηλικία  τριών ετών και πάνω. Στην περίπτωση  παθολογικών ευρημάτων ή αμφιβολιών, παραπομπή του παιδιού στον  ειδικό ΩΡΛΑ. Ο προληπτικός αυτός  έλεγχος κρίνεται ιδιαίτερα αναγκαίος  για τα παιδιά που έχουν  ιστορικό με πολλές ωτίτιδες.

3.Εργαστηριακός έλεγχος

α. Αναιμίας κάθε χρόνο ή  κάθε δεύτερο χρόνο, ιδίως σε παιδιά που δεν τρέφονται σωστά, έχουν  ιατρικό ιστορικό χρόνιας νόσου  ή που ζουν σε κακές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.

β. Έλεγχος επιπέδων χοληστερόλης κυρίως σε παιδιά αυξημένου σωματικού  βάρους, αλλά και σε παιδιά με οικογενειακό ιστορικό θετικό για αυξημένη χοληστερίνη, ιδίως σε πατέρα, μητέρα.

γ. Για τους εφήβους καλό είναι να ελεγχθεί τουλάχιστον μία  φορά η λειτουργία του θυρεοειδούς  αδένα. Για τα παιδιά στην εφηβεία, με οικογενειακό ιστορικό παθήσεων του  θυρεοειδούς, καλό είναι να γίνει  έλεγχος του θυρεοειδούς καθώς  και αντισώματα του θυρεοειδούς.

δ. Υπερηχογραφικός έλεγχος της καρδιάς και ΗΚΓ στην ηλικία που το παιδί θα πάει στο σχολείο, ή αν συμμετέχει σε αθλήματα πρωταθλητισμού, σαν σημείο αναφοράς, και ανεξάρτητα αν υπάρχει λόγος ή όχι.

7.   Ο ετήσιος έλεγχος  του παιδιού, με την έναρξη  της σχολικής χρονιάς, είναι  μια καλή ευκαιρία για να  δοθούν συμβουλές στα παιδιά, κυρίως στους εφήβους,  αλλά  και στους γονείς που τα  συνοδεύουν  για

α. Σωστή διατροφή

β. Κακοποίηση στο σχολείο και  βία

γ. Αλκοόλ

δ. Ναρκωτικά

ε. Κάπνισμα

ζ. Σεξουαλική συμπεριφορά

η. Οδική συμπεριφορά και  ασφάλεια στα τροχαία ατυχήματα

 

Το ιδανικό θα ήταν μέσα από στοχευόμενα ερωτηματολόγια να βρεθούν τα παιδιά εκείνα που  πραγματικά χρειάζεται να παρέμβεις, να τα ενημερώσεις και να τα κατευθύνεις.

 

8.   Για τα παιδιά  που πάσχουν από χρόνιο νόσημα  υγείας απαιτείται ιδιαίτερη  προσέγγιση, μέριμνα και συνεννόηση  με τους θεράποντες γιατρούς, συνεργασία με το σχολείο και  πιθανόν την τοπική κοινωνία.

 

ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ο έλεγχος της φυσιολογικής ανάπτυξης ενός παιδιού οπωσδήποτε πρέπει να περιλαμβάνει τον έλεγχο της ψυχοκινητικής ανάπτυξης, μέχρι  την ηλικία των 6 ετών, με ειδικά ερωτηματολόγια, καθώς και την εφαρμογή ειδικών  ερωτηματολογίων για την πρώιμη ανίχνευση του αυτισμού, των διάχυτων διαταραχών της συμπεριφοράς, της  ΔΕΠΥ, των μαθησιακών δυσκολιών καθώς  και ειδικότερων, λιγότερο σημαντικών προβλημάτων, όπως φοβίες , άγχους και της νυκτερινής ενούρησης, υπογραμμίζει ο κ. Νταλούκας.

«Δυστυχώς» προσθέτει «το υπάρχον ατομικό δελτίο υγείας περιορίζεται στην απλή ερώτηση προς τον παιδίατρο, αν δηλαδή το παιδί έχει κάποιο από αυτά που πριν αναφέρθηκαν, αφήνοντάς στην ουσία το πρόβλημα αδιάγνωστο. Ο παιδίατρος συνήθως ρωτάει τον γονιό αν το παιδί του πάσχει από πχ μαθησιακές δυσκολίες, λες και ο γονιός μπορεί να απαντήσει για κάτι που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να γνωρίζει.

Επομένως καθίσταται σαφές  πόσο απαραίτητη είναι η χρήση  ειδικών ερωτηματολογίων από  τον παιδίατρο, προκειμένου να ανιχνευθεί έγκαιρα (μέσα στα «παράθυρα» της  φυσιολογικής  ανάπτυξης), η μη φυσιολογική  ανάπτυξη του παιδιού, ιδίως για  τα παιδιά που απαιτείται ο περιοδικός έλεγχος, έχουν ιστορικό αυξημένου  κινδύνου για μη φυσιολογική ανάπτυξη πχ πρόωρα κλπ, ή παιδιά που η συμπεριφορά  τους αποκλίνει από το φυσιολογικό.

Δυστυχώς στην χώρα μας  δεν υπάρχει πολιτική πρόληψης από  το Υπουργείο σχεδιασμένη με τον  τρόπο αυτό (το ατομικό δελτίο υγείας δεν προβλέπει και δεν ενσωματώνει  τέτοιου είδους ερωτηματολόγια),  με αποτέλεσμα πολλές φορές σοβαρά προβλήματα όπως ο αυτισμός, η ΔΕΠΥ κλπ να αργούν πολύ να διαγνωστούν, ή και να μένουν αδιάγνωστα.»