Κομισιόν κατά Apple: 50 ευρώ φόρος για κάθε εκατομμύριο κερδών, κ. Κουκ;

Αραγε, σε τι κόσμο φέρνουν το iPhone 7; Ο μελοδραματισμός του ερωτήματος δικαιολογείται από τα κολοσσιαία μεγέθη που εμπλέκονται στη διένεξη: η Κομισιόν απαιτεί από την Apple την καταβολή αναδρομικά οφειλόμενων φόρων περίπου 13 δισ. ευρώ στο Ιρλανδικό Δημόσιο.

Από την πλευρά της η μεγαλύτερη και πιο δημοφιλής εταιρεία καταναλωτικών προϊόντων στον κόσμο απειλεί εμμέσως να διαλύσει την ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση. Και αυτό διότι η Κομισιόν επί της ουσίας δεν απευθύνεται στην ίδια την Apple, αλλά ζητά από την Ιρλανδία να απαιτήσει τους οφειλόμενους φόρους. Παραδόξως, οι Ιρλανδοί θα προτιμούσαν να προκαλέσουν νέο σχίσμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση μετά από εκείνο του Brexit και να σαλπίσουν μια βρετανικού τύπου αποχώρηση παρά να καταστρέψουν τη σχέση τους με τον πολυεθνικό γίγαντα των Mac, των iPad, των iPhone κ.ο.κ.

Οι δε ΗΠΑ συντάσσονται με την Apple και καταδικάζουν τη στάση της Κομισιόν, διατυπώνοντας σαφείς υπαινιγμούς ότι η δίωξη της συγκεκριμένης εταιρείας δημιουργεί κακό προηγούμενο και φέρνει βαριά σύννεφα στις διατλαντικές συναλλαγές γενικώς. Εάν ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος διεξαγόταν σε εμπορικοοικονομικό πεδίο μάχης, η μέχρις εσχάτων σύγκρουση ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Apple θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το πιο αιματηρό επεισόδιο. Και όπως συνήθως συμβαίνει, η τιτανομαχία ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις της παγκόσμιας οικονομίας προσωποποιείται εντέλει στους εκατέρωθεν επικεφαλής. Αφενός, δηλαδή, στον Τιμ Κουκ, τον άνθρωπο που την προσεχή Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου θα επιδεικνύει στην υφήλιο το iPhone 7 κρατώντας το στο χέρι του κατά την πρώτη παγκόσμια παρουσίαση του νέου smartphone. Αφετέρου στη Μαργκρέτε Βεστάγκερ, την επίτροπο Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μιας ταγμένης σταυροφόρου κατά της φοροδιαφυγής βιομηχανικών κολοσσών όπως η Apple που δραστηριοποιούνται εντός της επικράτειας της Ε.Ε.
Υπό μια άλλη οπτική, στον αγώνα μποξ που διεξάγεται για το ασύλληπτου ύψους πρόστιμο των 13 δισ. ευρώ στο ένα άκρο του ρινγκ βρίσκεται η 48χρονη πεισματάρα Δανέζα με το σπινθηροβόλο βλέμμα και το αυστηρό κούρεμα, μητέρα τριών παιδιών, αναθρεμμένη από οικογένεια λουθηρανών κληρικών.

Παρόλο που ο λουθηρανισμός είναι καταρχήν υπέρ της καλοζωίας και δεν βρίσκει τίποτε ασύμβατο ανάμεσα στις απολαύσεις της σάρκας και τη σωτηρία της ψυχής μέσω της χριστιανικής πίστης, η Μαργκρέτε Βεστάγκερ δεν δείχνει διατεθειμένη να ανεχθεί τη διευκόλυνση του αλόγιστου πλουτισμού πολυεθνικών όπως η Apple και η Google. Αντιθέτως, η ίδια αντιλαμβάνεται ως προσωπικό της καθήκον το να καταργήσει τη σκανδαλώδη προνομιακή μεταχείριση της Apple εκ μέρους του ιρλανδικού κράτους. Το ότι η αμερικανική εταιρεία δαγκώνει ανενόχλητη το σαρκώδες μήλο του κέρδους, αποδίδοντας το εξωφρενικά εξευτελιστικά χαμηλό ποσό των 50 ευρώ ως φόρο για κάθε εκατομμύριο που κερδίζει, χαλυβδώνει την πυγμή της Μαργκρέτε Βεστάγκερ να επιτεθεί στην Apple εν ονόματι του δικαίου.

Απέναντί της, όμως στην άλλη γωνιά του ρινγκ, βρίσκεται ο Τιμ Κουκ, ο 55χρονος ηγέτης της Apple. Χρυσοπληρωμένος και ζάπλουτος και φανατικός χρηματοδότης ογκωδών αγαθοεργιών, δεν διστάζει να χαρακτηρίσει τις αιτιάσεις της Βεστάγκερ «πολιτικές ανοησίες» και αντεπιτίθεται ισχυριζόμενος ότι η αντίπαλός του, ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν ξέρει τι λέει: «Η κυρία επίτροπος πέφτει τρομακτικά έξω. Χρησιμοποιεί λάθος συντελεστές για τον υπολογισμό του φόρου, εσφαλμένους παράγοντες και όλα τα στοιχεία στα οποία βασίζεται είναι λάθος». Ο Κουκ θεωρεί ότι η Apple αποδίδει τεράστια ποσά σε φόρους ετησίως και οποιαδήποτε κατηγορία περί φοροδιαφυγής είναι απλώς αστεία. Και, τέλος πάντων, εάν η Κομισιόν είναι αποφασισμένη να κυνηγήσει επιχειρήσεις όπως η Apple, οι οποίες προσφέρουν εργασία σε χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες, ο Κουκ δεν θα ταλαντευτεί πολύ προτού αποφασίσει να κατεβάσει ρολά στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στην Ιρλανδία και να μετακομίσει τα διαμετακομιστικά του κέντρα σε πιο φιλόξενα σημεία. Η Τουρκία, άλλωστε, καραδοκεί: με αστραπιαία αντανακλαστικά, το τουρκικό κράτος άδραξε τη διαφαινόμενη ευκαιρία. Ανεπίσημα, αλλά μέσω ενός tweet του αναπληρωτή πρωθυπουργού Μεχμέτ Σίμσεκ, ο Τιμ Κουκ έλαβε μια πρόσκληση του τύπου «φέρε την Apple στην Τουρκία και ξέχνα τους Ευρωπαίους και τους φόρους τους».

50 ευρώ φόρος ανά εκατομμύριο;

Η Μαργκρέτε Βεστάγκερ δεν εξαπέλυσε την επίθεσή της στην Apple χωρίς περίσκεψη και προεργασία. Προηγήθηκε μεθοδική και ενδελεχής έρευνα, την οποία διενήργησαν οι λογιστές της Κομισιόν υπό την εποπτεία της. Οταν ολοκληρώθηκαν οι διασταυρώσεις των στοιχείων, η Βεστάγκερ εξέδωσε ένα δελτίο Τύπου-κόλαφο τόσο για την Apple όσο και για το Ιρλανδικό Δημόσιο. Το πόρισμα της Κομισιόν εν περιλήψει αναφέρει ότι η Apple απολαμβάνει προνομιακή μεταχείριση ως προς τη φορολόγηση των κερδών της από την Ιρλανδία - και μάλιστα με δύο διαφορετικές νομοθετικές ρυθμίσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ το 2003 η Apple κλήθηκε να καταβάλει ως φόρο το 1% της ευρωπαϊκής κερδοφορίας της, ποσοστό που ήταν ήδη εξαιρετικά χαμηλό, το 2014 κατέληξε να αποδίδει στην Ιρλανδία μόλις το 0,005%. Πιο απλά, σε πραγματικά χρηματικά μεγέθη, αυτό σημαίνει ότι η Apple απέδιδε μόλις 50 ευρώ ανά εκατομμύριο κερδών.

Η εύνοια, λοιπόν, που απολαμβάνει η Apple από την Ιρλανδία συνιστά κραυγαλέα παραβίαση της νομοθεσίας της Ε.Ε. περί αθέμιτου ανταγωνισμού. Επιπλέον, η Μαργκρέτε Βεστάγκερ αποκαλύπτει ότι η υπόθεση αυτή δεν είναι καινούρια, καθώς η Ιρλανδία φαίνεται να δίνει γην και ύδωρ στην Apple ήδη από το 1991, όταν η αμερικανική εταιρεία γοητεύτηκε από την εξαιρετικά χαμηλή φορολόγηση και εγκατέστησε εκεί την έδρα δύο θυγατρικών: της Apple Sales International και της Apple Operation Europe, στις οποίες απασχολούνται περίπου 6.000 εργαζόμενοι. Οπως όμως σημειώνει η Βεστάγκερ, το Ιρλανδικό Δημόσιο λειτούργησε ως συνεργός της Apple στη δημιουργία ενός κυκλώματος φοροδιαφυγής, αποδεχόμενο τη μεταφορά όλων των κερδών σε κάποια μυστηριώδη «κεντρικά γραφεία». Τα οποία δεν είχαν έδρα στην Ιρλανδία ή οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη Γη, δεν απασχολούσαν υπαλλήλους κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, μολονότι τα «κεντρικά» υπήρχαν μόνο στα χαρτιά, στα ταμεία τους συσσωρεύονταν τα κέρδη από το σύνολο των πωλήσεων της Apple στην Ευρώπη.



Καθώς η εταιρεία έχει επιλέξει να φορολογείται μόνο στην Ιρλανδία και όχι στις κατά τόπους αγορές, σύμφωνα πάντα με τη Μαργκρέτε Βεστάγκερ, μόνο ένα μικρό μερίδιο από τα κέρδη των «κεντρικών γραφείων» δηλωνόταν -και άρα φορολογούνταν- στην Ιρλανδία. Η επίτροπος δίνει ένα συγκεκριμένο παράδειγμα επ’ αυτού: το 2011 η Apple Sales International σημείωσε κέρδη 16 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, βάσει της διευθέτησης που περιγράφηκε προηγουμένως, μόνο τα 50 εκατ. ευρώ θεωρήθηκαν φορολογητέα στην Ιρλανδία, ενώ τα υπόλοιπα 15,95 δισ. ευρώ εξαιρέθηκαν. Κατ’ αυτό τον τρόπο η Apple Sales International κατέβαλε φόρο λιγότερο από 10 εκατ. ευρώ, δηλαδή μόλις 0,05% των κερδών.

Τα ως άνω, σύμφωνα με τον Τιμ Κουκ, είναι απλώς «σαχλαμάρες των πολιτικών». Ο ισχυρός άνδρας της Apple δίνει τη δική του εξήγηση: «Τα στελέχη της Κομισιόν αναφέρουν ένα νούμερο το οποίο και εγώ δεν ξέρω πού το βρήκαν. Τη χρονιά που λένε ότι εμείς δώσαμε 50 ευρώ ανά εκατομμύριο, στην πραγματικότητα πληρώσαμε στην Ιρλανδία 400 εκατ. δολάρια. Το ποσό αυτό καθιστά την Apple τον μεγαλύτερο φοροδότη της Ιρλανδίας για το συγκεκριμένο έτος». O Κουκ ευχήθηκε απερίφραστα η Ιρλανδία να αντισταθεί στην Κομισιόν, να υποβάλει ένσταση και να αγνοήσει ενδεχόμενη εντολή της Βεστάγκερ να διεκδικήσει από την Apple οφειλόμενους φόρους 13 δισ. ευρώ συν τους τόκους για το διάστημα 2003-2014. Ακόμη, εναποθέτει τις ελπίδες του στο γεγονός ότι οι Ιρλανδοί θα προτιμήσουν να προσελκύουν πολυεθνικές εταιρείες αντί να συμμορφωθούν στη νομοθεσία της Ενωμένης Ευρώπης. Ακόμη κι αν αυτή η τακτική θα έθετε σε κίνδυνο την παραμονή της χώρας στην Ε.Ε.

Το συκώτι του Τιμ Κουκ

Η εν εξελίξει διαμάχη ανάμεσα στην Apple και την Ευρωπαϊκή Ενωση και ο φόρος-μαμούθ των 13 δισ. ευρώ (συν τους τόκους που αναλογούν) λειτουργεί σαν αντίστροφη διαφήμιση για την αμερικανική εταιρεία: υπό αυτή την έννοια το iPhone 7 παρουσιάζεται την ιδανική στιγμή για να προσελκύσει τη μέγιστη προβολή - μολονότι η έλευση κάθε καινούριου iPhone αποτελεί εξ ορισμού μείζον και πολυαναμενόμενο γεγονός για αμέτρητα εκατομμύρια ανθρώπων. Η πρόσκληση της Apple με το σιβυλλικό «θα σας δούμε την 7η» αναφέρεται στην ημερομηνία του λανσαρίσματος, αλλά και στην τελευταία γενιά του δημοφιλούς smartphone, του αδιαφιλονίκητου πρωταγωνιστή στην εκδήλωση που θα λάβει χώρα στο Bill Graham Civic Auditorium του Σαν Φρανσίσκο την ερχόμενη Τετάρτη στις 8 το βράδυ. Ως συνήθως, κανείς δεν ξέρει αν η Apple θα συγκλονίσει το παγκόσμιο κοινό παρουσιάζοντας μια επαναστατική συσκευή, παρόλο που επί των ημερών του Τιμ Κουκ κάτι τέτοιο θα έμοιαζε μάλλον με εξαίρεση παρά με επιβεβαίωση του «κανόνα Στιβ Τζομπς». Θα είναι αδιάβροχο; Θα είναι λεπτότερο; Δεν θα έχει υποδοχή για ακουστικά;

Θα έχει διπλή κάμερα; Η μνήμη στη βασική έκδοση θα ξεκινά πλέον από τα 32 GB; Σε ποια χρώματα, μεγέθη και, κυρίως, σε ποια τιμή πρόκειται να πωλείται το iPhone 7; Ερωτήματα αυτού του είδους θα βασανίζουν τους οπαδούς της Apple έως το βράδυ της Τετάρτης. Ο ίδιος ο Τιμ Κουκ, πάντως, έχει πολύ διαφορετικά ζητήματα να αντιμετωπίσει, όπως την αιώνια και αναπόφευκτη σύγκριση με τον Τζομπς. Αν υποτεθεί ότι η πατρότητα του Apple Watch θα πρέπει να αποδοθεί στον Κουκ, οι μάλλον απογοητευτικές του πωλήσεις δεν τον βοηθούν να ανέλθει στο ύψος του οραματιστή ιδρυτή της Apple. Βεβαίως, ο Κουκ παραμένει ένας από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους του κόσμου της τεχνολογίας -ή του κόσμου γενικώς-, με προσωπική περιουσία που αγγίζει το 1 δισ. δολάρια.


Οσο για την ταύτισή του με την Apple, αρκεί η αναφορά στο γεγονός ότι ο Τιμ Κουκ είχε προθυμοποιηθεί να δωρίσει κομμάτι από το συκώτι του στον θρυλικό πλέον Στιβ Τζομπς. Τότε που ο μεγάλος επαναστάτης της Apple έδινε την άνιση, όπως τελικά αποδείχθηκε, μάχη του με τον καρκίνο. Βέβαια, το μαρτύριο του Προμηθέα, με το αρπακτικό που του τρώει καθημερινά το συκώτι, θα ήταν για τον Τιμ Κουκ μάλλον προτιμότερο απ’ το να εκταμιεύσει τα 13 δισ. ευρώ που ζητά η Μαργκρέτε Βεστάγκερ. Για την οποία, παρεμπιπτόντως, είναι γνωστό, μεταξύ άλλων, ότι συνηθίζει να φτιάχνει πλεκτά κουκλάκια σε μορφή ελέφαντα. Η Δανέζα πολιτικός συμπαθεί ιδιαίτερα τα βραδυκίνητα προβοσκιδωτά επειδή, όπως η ίδια λέει κάπως διφορούμενα, «οι ελέφαντες είναι πλάσματα κοινωνικά και σκεπτόμενα. Ζουν σε κοινότητες, και μάλιστα μητριαρχικές. Δεν κρατάνε κακίες, αλλά έχουν πολύ καλή μνήμη».

Οσο για το αν η ίδια χρησιμοποιεί iPhone για την επικοινωνία της ή θέλγεται από τα προσόντα του νέου μοντέλου που θα φέρει ξανά τον Τιμ Κουκ στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος, αυτό είναι κάτι επουσιώδες. Η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, η οποία έχει διατελέσει υπουργός Οικονομικών και Εσωτερικών της Δανίας, δεν είναι μια γυναίκα που θαμπώνεται εύκολα. Αλλωστε, είναι μνημειώδης η ατάκα που απηύθυνε ως υπουργός προς την αντιπολίτευση αποκρούοντας κατηγορίες για διόγκωση των δημοσίων δαπανών: «Είμαι πάντα πολύ επιφυλακτική όταν ακούω άντρες να μιλούν για μεγέθη».