Ανακαλύφθηκε άγνωστο ως τώρα «αποχετευτικό» σύστημα καθαρισμού του εγκεφάλου

Αμερικανοί και Νορβηγοί επιστήμονες ανακάλυψαν ένα άγνωστο μέχρι τώρα δίκτυο αγγείων- αγωγών, που η αποκλειστική δουλειά του είναι να αποβάλει γρήγορα τις τοξικές και άχρηστες ουσίες από τον εγκέφαλο, μεταξύ των οποίων ένα μεγάλο μέρος από το αμυλοειδές- βήτα, ένα πεπτίδιο που συσσωρεύεται στον εγκέφαλο των ασθενών με Αλτσχάιμερ.

Το εν λόγω «σκιώδες» σύστημα, που περιβάλλει τα εγκεφαλικά αιμοφόρα αγγεία, φαίνεται να παίζει ανάλογο ρόλο καθαρισμού με αυτόν που επιτελεί το λεμφικό σύστημα στο σώμα.

Στο υπόλοιπο σώμα, εκτός του εγκεφάλου, ένα δίκτυο αγγείων μεταφέρει τη λέμφο, ένα υγρό που απομακρύνει τις άχρηστες ουσίες από το σώμα (νεκρά κύτταρα του αίματος κ.λπ.). Όμως, αντί να διαθέτει λεμφικό σύστημα, ο εγκέφαλος κολυμπά απλώς στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο, όπως υποθέτουν οι επιστήμονες, με αργό ρυθμό καθαρίζει το νευρικό σύστημα από τις άχρηστες ουσίες και τις μεταφέρει στο αίμα. Τώρα, ανακαλύφθηκε ότι ο εγκέφαλος διαθέτει ένα δεύτερο καθαρά δικό του και πολύ ταχύτερο σύστημα καθαρισμού.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα Τζέφρι Ίλιφ του Ιατρικού Κέντρου του πανεπιστημίου του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine», σύμφωνα με το «New Scientist» και το «Scientific American», δήλωσαν πως «ήταν παράξενο που ένα τόσο σημαντικό και ενεργό όργανο, όσο ο εγκέφαλος, δεν είχε ανακαλυφθεί ότι διαθέτει ένα εξειδικευμένο σύστημα αποβολής άχρηστων ουσιών».

Όπως είπε η ερευνήτρια Μάικεν Νέντεργκαρντ, «η μελέτη δείχνει ότι ο εγκέφαλος καθαρίζει τον εαυτό του με πιο οργανωμένο τρόπο και σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι είχε κατανοηθεί μέχρι τώρα».

Οι επιστήμονες έκαναν την ανακάλυψη φωτίζοντας με ειδικές φθορίζουσες και ραδιενεργές ουσίες το εγκεφαλονωτιαίο υγρό ζωντανών ποντικιών, στα οποία είχαν ανοιχτεί τρύπες στο κρανίο για να είναι άμεση η παρακολούθηση του τι συμβαίνει στον εγκέφαλό τους. Με πολύ ευαίσθητα διφωτονικά μικροσκόπια, οι ερευνητές παρακολούθησαν σε πραγματικό χρόνο τη ροή του υγρού μέσω του εγκεφάλου των πειραματόζωων.

Το «αποχετευτικό» εγκεφαλικό σύστημα (που τελικά «χύνεται» στο κυρίως λεμφικό σύστημα του σώματος) δουλεύει με βάση τις γενικότερες αρχές της υδραυλικής και μένει ανέπαφο μόνο στον ζωντανό εγκέφαλο, ήταν έως τώρα δύσκολο να εντοπιστεί εκτός των ζωντανών οργανισμών. «Είναι ένα υδραυλικό σύστημα. Μόλις το ανοίγεις, σπας τις συνδέσεις του και τότε αυτό δεν είναι πια δυνατό να μελετηθεί. Όμως είμαστε τυχεροί που έχουμε πλέον την τεχνολογία, η οποία μας επιτρέπει να μελετήσουμε ανέπαφο το σύστημα, να το δούμε καθώς αυτό λειτουργεί», δήλωσε η Νέντεργκαρντ.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το νέο σύστημα βοηθιέται καθοριστικά στη λειτουργία του από τα νευρογλοιακά κύτταρα, που υποστηρίζουν τα κυρίως νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου (τους νευρώνες). Γι’ αυτό, οι Αμερικανοί επιστήμονες ονόμασαν «γλεμφικό» το νέο σύστημα (συνδυασμός από τις λέξεις «γλοία» και «λεμφικό»).

Όπως είπε ο Ίλιφ, είναι πιθανό ότι η δυσλειτουργία του γλεμφικού συστήματος παίζει σημαντικό ρόλο στο να συσσωρεύεται αμυλοειδές- βήτα στον εγκέφαλο, ένα σημείο- κλειδί για την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών νόσων όπως το Αλτσχάιμερ. Τα πειράματα έδειξαν ότι, υπό κανονικές συνθήκες, το «αποχετευτικό» σύστημα αποβάλει από τον εγκέφαλο των ποντικιών πάνω από το 55% της ποσότητας του εν λόγω πεπτιδίου.

Οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι η ανακάλυψη θα έχει θετικές επιπτώσεις μελλοντικά για ποικίλα προβλήματα που αφορούν τον εγκέφαλο, όπως το Πάρκινσον, το Αλτσχάιμερ, το Χάντιγκτον, τα εγκεφαλικά επεισόδια, τα εγκεφαλικά τραύματα κ.α.