Τα λάθη και οι ελλείψεις στο λεξικό του Γεώργιου Μπαμπινιώτη (5η έκδοση, 2019)

Με ένα θέμα τελείως διαφορετικό από αυτά που έχουμε συνηθίσει τους αναγνώστες του protothema.gr θα ασχοληθούμε στο σημερινό μας άρθρο.
Θα αναφερθούμε στο ‘’ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ’’ (Ε’ ΈΚΔΟΣΗ του Γ. Μπαμπινιώτη, που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες. Έχουν προηγηθεί άλλες τέσσερις εκδόσεις του ίδιου Λεξικού (1998, 2002, 2008 και 2012). Οι παλαιότεροι θα θυμούνται τον σάλο που είχε ξεσπάσει με την λέξη ‘’Βούλγαρος’’ στην πρώτη έκδοση του Λεξικού.

Το λεξικό στο λήμμα ‘’Βούλγαρος’’ έδινε τον ορισμό:
αυτός που γεννήθηκε στη Βουλγαρία ή κατάγεται από εκεί
(καταχρ.-υβριστ.) ο οπαδός ή παίκτης ομάδας της Θεσσαλονίκης (κυρ. του ΠΑΟΚ).
Υπήρξαν έντονες αντιδράσεις (κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα), ενώ ζητήθηκε από κάτοικο της Θεσσαλονίκης η λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά του Γ. Μπαμπινιώτη και του Κέντρου Λεξικολογίας, που εξέδιδε το Λεξικό και η απάλειψη της δεύτερης ερμηνείας. Η υπόθεση έφτασε στον Άρειο Πάγο, που αναίρεσε την αρχική απόφαση του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, που ζητούσε την απάλειψη του όρου από κάθε αντίτυπου του Λεξικού που δεν είχε διατεθεί ακόμα στο κοινό. Πάντως στις επόμενες εκδόσεις του Λεξικού Μπαμπινιώτη η επίμαχη δεύτερη σημασία της λέξης ‘’Βούλγαρος’’ απαλείφτηκε (πηγή: Βικιπαίδεια).

Η Ε’ Έκδοση του Λεξικού Μπαμπινιώτη
Αναμφίβολα ο κύριος Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι ένας σπουδαίος φιλόλογος και ένας από τους κορυφαίους Έλληνες γλωσσολόγους με τεράστια προσφορά σε επιστημονικό επίπεδο αλλά και στη χώρα μας. Εμείς δεν κάνουμε κριτική σε αμιγώς φιλολογικά ζητήματα. Θα εστιάσουμε κυρίως σε πραγματολογικές παρατηρήσεις, ιδιαίτερα στα κύρια ονόματα και σε κάποιες ετυμολογίες λέξεων.


Να σημειώσουμε ότι έχουμε αγοράσει όλες τις εκδόσεις του Λεξικού Μπαμπινιώτη, όπως και ορισμένα από τα ειδικά λεξικά (‘’ΛΕΞΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ’’, ‘’ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ‘’ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ της Νέας Ελληνικής Γλώσσας’’). Έχουμε επίσης στην κατοχή μας όλα τα σύγχρονα λεξικά της ελληνικής γλώσσας:

Το ‘’Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας’’ της Ακαδημίας Αθηνών (Α’ και Β’ Έκδοση), το κορυφαίο μακράν κατά την άποψή μας (νεο)ελληνικό Λεξικό, το ‘’Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής’’ του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, το εξαιρετικό ‘’ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ’’ της Εγκυκλοπαίδειας ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ, το ΜΕΙΖΟΝ ΛΕΞΙΚΟ ΦΥΤΡΑΚΗ, το εξάτομο ‘’ΥΠΕΡΛΕΞΙΚΟ της νεοελληνικής γλώσσας’’ (εκδόσεις ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ) κ.α., τα οποία στην κυριολεξία έχουμε καταβροχθίσει.

Το επώνυμο του κυρίου Μπαμπινιώτη έχει ταυτιστεί με τα λεξικά. Χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απαντώντας σε ερώτηση της Χριστίνας Κοραή στη συνέντευξη Τύπου της Δ.Ε.Θ. πέρυσι (16/9/2018) ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης τότε είπε: ‘’Φαντάζομαι ότι στη νέα έκδοση του Λεξικού Μπαμπινιώτη δίπλα στην λέξη λαϊκιστής υπάρχει το όνομα του κυρίου Τσίπρα. Σίγουρα δεν είναι το δικό μου’’ (πηγή: βίντεο της ΕΡΤ στο YouΤube).
Φυσικά όλες και όλοι κάνουμε λάθη. Φυσικά σε ένα λεξικό 2.300 σελίδων, όπως αυτό του κυρίου Μπαμπινιώτη, είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν λάθη. Όταν όμως αυτά τα λάθη υπάρχουν και στην αμέσως προηγούμενη έκδοση (2012) και δεν διορθώνονται ,τότε κατά την άποψή μας δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Μέσα σε επτά χρόνια ακόμα και τυπογραφικά λάθη θα έπρεπε να έχουν διορθωθεί.

Γράφει ο κύριος Μπαμπινιώτης στο babiniotis.gr αλλά και στον πρόλογο της Ε’ Έκδοσης του Λεξικού του ότι ‘’η μετά χείρας 5η έκδοση του Λεξικού δεν απέχει μόνο χρονικά από την πρώτη έκδοση, αλλά απέχει πολύ σε περιεχόμενο (και από την 4η ακόμη έκδοση) και στην ίδια τη μορφή του Λεξικού. Έγχρωμα λήμματα, έγχρωμο ένθετο’’. Έγχρωμα λήμματα και έγχρωμο ένθετο υπήρχαν και στην 4η έκδοση του Λεξικού. Δεν αποτελεί αυτό ελληνική καινοτομία. Κορυφαία ξένα λεξικά (Collins, Zingarelli κλπ) έχουν προηγηθεί. Και το ‘’Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας’’ (στο εξής ΧΛΝΓ) της Ακαδημίας Αθηνών έχει επίσης έγχρωμα λήμματα.

Λάθη και παραλείψεις του Λεξικού Μπαμπινιώτη

Για την ορθογραφία που χρησιμοποιεί σε ορισμένες λέξεις ο κύριος Μπαμπινιώτης δεν θα γράψουμε κάτι. Πάντως αν σε κάποιο άρθρο μας γράφαμε αγώρι, καρώτο, μαμμά, φιλαινάδα, έστω κι αν δίπλα αναφέραμε (σχολ. ορθ. αγόρι κλπ.), πιθανότατα θα είχαμε εκατοντάδες σχόλια από αναγνώστες που θα μας κατηγορούσαν ως ανορθόγραφους και όχι μόνο. Μακρηγορήσαμε όμως. Ας ξεκινήσουμε την αναφορά των λαθών και παραλείψεων.

Σελ. 421,Βαστίλλη (η): φρούριο του Παρισιού που εχρησιμοποιείτο ως φυλακή και γκρεμίστηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση (1769) (!). Είναι πασίγνωστο ότι η Γαλλική Επανάσταση έγινε το 1789. Τυπογραφικό (;) λάθος, που όμως παραμένει αδιόρθωτο για 20 χρόνια!
Σελ. 941, Καλάσνικοφ (ΕΤΥΜ. Από το ον. του Ρώσου κατασκευαστή του όπλου M. Kalashnikof (1919-1998). Ο εφευρέτης κατασκευαστής του όπλου ΑΚ-47 Μιχαήλ Τιμοφέγεβιτς Καλάσνικοφ γεννήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 1919 και πέθανε στις 23 Δεκεμβρίου 2013 και όχι το 1998 (πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ κλπ.). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έκδοση του Λεξικού το 2012 αναφέρεται επίσης ότι ο Καλάσνικοφ πέθανε το 1998, ενώ (τότε) ζούσε.

Λ. σύνοδος (σελ. 1975) ζ) Ενδημούσα Σύνοδος: ‘’… από το Σχίσμα 1504 και μετά…’’. Αναφέρεται προφανώς στο (οριστικό) Σχίσμα των Εκκλησιών, που έγινε το 1054 όταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Μιχαήλ Κηρουλάριος. Τυπογραφικό (;) λάθος, το οποίο παρέμεινε αδιόρθωτο. Στο λήμμα ‘’σχίσμα’’ (σελ. 1995), στη σημ. (β) διαβάζουμε: ‘’η διάσταση στο εσωτερικό της χριστιανικής Εκκλησίας, που εκδηλώθηκε τον 9ο αι. και οριστικά το 1054…’’. Εδώ αναφέρεται η σωστή ημερομηνία (1054) για το οριστικό σχίσμα, όμως γίνεται γενική αναφορά (9ος αι.) στο ‘’μικρό’’ ή ‘’πρώτο’’ ή ‘’Φώτειο’’ σχίσμα του 867. Είναι κάτι που υπάρχει ακόμα και στα σχολικά βιβλία. Γιατί να υπάρχει το γενικό και αόριστο 9ος αιώνας όταν έχουμε ακριβή ημερομηνία (867) και γνωρίζουμε ότι Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν τότε ο Φώτιος;
Ερχόμαστε τώρα σ’ ένα ακόμα θρησκευτικό λήμμα.

Υπαπαντή (σελ. 211): (του Χριστού) δεσποτική εορτή κατά την οποία εορτάζεται (στις 2 Φεβρουαρίου) η προσαγωγή του βρέφους Ιησού από τη Θεοτόκο και τον Ιωσήφ στον ναό των Ιεροσολύμων και η υποδοχή του εκεί από τον Συμεών ως Σωτήρα’’.
Η λέξη ‘’προσαγωγή’’ σύμφωνα και με το Λεξικό Μπαμπινιώτη έχει νομική έννοια.
Λ. προσαγωγή(σελ. 1737): ΝΟΜ. το να οδηγείται κάποιος ενώπιον δικαστηρίου ή ανακριτή.
Αλλά σύμφωνα και με το ΧΛΝΓ: παρουσίαση προσώπου ενώπιον δικαστικής συνήθ. Αρχής για να κριθεί.
Είχαμε προσαγωγή του βρέφους Ιησού; Προφανώς όχι. Το παράδοξο είναι ότι στην ετυμολογία της λέξης Υπαπαντή στο Λεξικό Μπαμπινιώτη αναγράφεται:
ΕΤΥΜ. <μτγν. υπαπαντή <υπαπαντώ προϋπαντώ <υπ(ό) + απαντώ. Δεν υπάρχει το υπαπαντώ ως προσάγω όπως θα ανέμενε κάποιος με βάση τον ορισμό (και ορθά βέβαια δεν υπάρχει).

Θα μπορούσε να γραφτεί ότι ‘’Υπαπαντή είναι η έλευση και υποδοχή του βρέφους Ιησού από τον Συμεών ως Σωτήρα στον ναό των Ιεροσολύμων’’. Το προσαγωγή θεωρούμε ότι είναι παντελώς άστοχο. Θυμίζει σε όλους μάλλον προσαγωγές και συλλήψεις κακοποιών, μπαχαλάκηδων κλπ.
Η ‘’Βόρεια Μακεδονία’’ στο Λεξικό Μπαμπινιώτη
Το Λεξικό Μπαμπινιώτη περιλαμβάνει λήμματα για όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου.
Τι γράφει αλήθεια για το κράτος που ήταν γνωστό ως F.Y.R.O.M. ως το 2018;
Λ. Βόρεια Μακεδονία (σελ. 448-449) (η) κράτος της Βαλκανικής Χερσονήσου, πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία με πρωτεύουσα τα Σκόπια, επίσημες γλώσσες τη Σλαβομακεδονική (sic)και την Αλβανική και νόμισμα το δηνάριο.
Και συνεχίζει με το εξής σχόλιο.
Ονομασία του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας.
Με βάση τη ‘’Συμφωνία των Πρεσπών’’ (υπεγράφη στις 17 Ιουνίου 2018 και κυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο στις 25 Ιανουαρίου 2019) η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Π.Γ.Δ.Μ./F.Y.R.O.M.) αναγνωρίστηκε ως ‘’ Βόρεια Μακεδονία’’, ονομασία που συνδυασμένη με την αναγνώριση της σλαβικής γλώσσας του ίδιου κράτους ως ‘’Μακεδονικής’’ και της σλαβομακεδονικής και αλβανικής εθνότητάς του επίσης ως ‘’Μακεδονικής’’ προκάλεσε έντονες πολιτικές συζητήσεις και διαφωνία μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού. Η νέα ονομασία θεωρήθηκε ιδιοποίηση από τη γειτονική χώρα καθαρώς ελληνικών ονομάτων και παραποίηση της ιστορίας της ελληνικής Μακεδονίας. Τελικά ποια είναι η γλώσσα της γειτονικής χώρας κατά τον κύριο Μπαμπινιώτη; Η ‘’σλαβομακεδονική’’ ή η ‘’μακεδονική’’; Άλλα γράφει στο λήμμα ‘’Βόρεια Μακεδονία’’ (Σλαβομακεδονική) και άλλα λίγο πιο κάτω στα σχόλια (Μακεδονική). Και ποια είναι η εθνικότητα (Nationality) των κατοίκων του; Είναι Σκοπιανοί, Μακεδόνες, Βορειομακεδόνες ή κάτι άλλο; Σε όλα σχεδόν τα άλλα κράτη αναφέρει πώς ονομάζονται οι κάτοικοί τους. Εδώ γιατί το αποφεύγει; Το θέμα αυτό έχει και συνέχεια. Στη σελ. 1867 υπάρχει το λήμμα Σκόπια. Σ’ αυτό διαβάζουμε τα εξής:

Σκόπια (τα) Σκοπίων 1. η πρωτεύουσα της ‘’Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας’’ (F.Y.R.O.M.), που μετονομάστηκε το 2019 σε Βόρεια Μακεδονία. 2 (συνήθης χρήση) το ίδιο το κράτος, του οποίου πρωτεύουσα είναι η παραπάνω πόλη, ενώ και στη λ. κρατίδιο υπάρχει ως παράδειγμα «το ~ των Σκοπίων».
Δηλαδή αν καταλάβαμε καλά ο κύριος Μπαμπινιώτης δέχεται ότι η γειτονική χώρα ονομάζεται και Σκόπια; Συμφωνεί με τον πανεπιστημιακό και βουλευτή της Ν.Δ. Άγγελο Συρίγο, ο οποίος μηνύθηκε μάλιστα από έναν συνταξιούχο δικηγόρο;
Μήπως προσπαθεί να ‘’πατήσει’’ σε δύο βάρκες για να μην προκαλέσει αντιδράσεις;

Ο Ζορ(ρ)ό, οι λανθασμένοι στίχοι του Ν. Καββαδία κ.α.
Ένα από τα λήμματα του Λεξικού Μπαμπινιώτη αφορά τον Ζορρό (αλήθεια γιατί με δύο ‘’ρ’’;). Ας πάμε στην ετυμολογία του λήμματος Ζορρό (σελ. 826): ΕΤΥΜ.<αγγλ. Zorro<ισπ. Zorro ‘’αλεπού’’, πράγμα που συμβαδίζει με τον χαρακτήρα του προσώπου, το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1920 στην ταινία ‘’The mark of Zorro’’ (Το σημάδι του Ζορό), όπου τον Ζορρό υποδύθηκε ο Douglas Fairbanks. Θα στενοχωρήσουμε τον κύριο καθηγητή. Ο Ζορό πρωτοεμφανίστηκε το 1919 (Αύγουστος) στη νουβέλα του Johnston McCulley ‘’The Curse of Capistrano’’ (‘’Η Κατάρα του Καπιστράνο’’). Τον επόμενο χρόνο ο Ντάγκλας Φέρμπανκς ήταν ο πρώτος που ενσάρκωσε τον δημοφιλή ήρωα στη μεγάλη οθόνη (πηγές: WIKIPEDIA, Παπυράκι, εκδ. 2003).

Ας πάμε τώρα σ' ένα πασίγνωστο ποίημα του Νίκου Καββαδία. Πρόκειται για το ‘’Kuro Siwo’’, το οποίο έγινε ευρύτερα γνωστό όταν μελοποιήθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο μαζί με άλλα ποιήματα του Καββαδία και κυκλοφόρησαν σε L.P. με τίτλο ‘’Ο Σταυρός του Νότου’’ (1979).
Διαβάζουμε στο Λεξικό Μπαμπινιώτη (σελ. 1088)



Κούρο σίβο (το) ακλ. Θερμό θαλάσσιο ρεύμα του Β. Ειρηνικού Ωκεανού το οποίο ξεκινά από τος Α. ακτές της Ιαπωνίας: ‘’μας έζωσε το κούρο σίβο σαν μια ζώνη’’ (Ν. Καββαδίας).
Τυχαίνει το συγκεκριμένο τραγούδι να είναι από τα αγαπημένα μας. ‘’μας έσφιξε το Kuro Siwo σαν μια ζώνη’’ είναι οι σωστοί στίχοι και όχι ‘’μας έζωσε’’. Παραθέτουμε ολόκληρο το ποίημα, το οποίο ο Καββαδίας αφιερώνει στον Γιώργο Παπά για όσους έχουν τυχόν αμφιβολίες. Ας πάμε τώρα σ’ ένα άλλο λήμμα:
Σελ. 2057, τόφαλος: (για προς.) μεγαλόσωμος ογκώδης άνθρωπος.



(ΕΤΥΜ. Από το επώνυμο του πρωταθλητή της άρσης βαρών Δημητρίου Τόφαλου (1892-1966), που ήταν ιδιαίτερα εύσωμος).
Ο Τόφαλος κατέκτησε χρυσό μετάλλιο στη Μεσολυμπιάδα του 1906 στην άρση βαρών. Ήταν τότε σύμφωνα με το Λεξικό Μπαμπινιώτη 14 ετών! Όπως βλέπετε στη φωτογραφία από τη Μεσολυμπιάδα ο Δ. Τόφαλος είναι ογκώδης και σίγουρα όχι 14 ετών. Και στην άλλη εικόνα από την εφημερίδα ‘’Σκριπ’’ του1904 ο Τόφαλος δεν μοιάζει για 12χρονος. Τι έχει συμβεί; Το ίδιο λάθος υπάρχει και στην εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ- ΛΑΡΟΥΣ -ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ, που αναφέρει ότι ο Δ. Τόφαλος γεν. το 1892. Η άκριτη αντιγραφή συχνά είναι μοιραία… Ο Δ. Τόφαλος γεννήθηκε το 1877 (Εγκ. ΔΟΜΗ) ή το 1884 (ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ).

Λάθη σε χώρες και πρωτεύουσες!
Ας δούμε τώρα, μια σειρά από σοβαρά «γεωγραφικά» λάθη του Λεξικού Μπαμπινιώτη.
Σελ. 922, Καζαχστάν κ Καζακστάν (το) {άκλ.} κράτος της Κ. Ασίας, πρώην Δημοκρατία της ΕΣΣΔ., με πρωτεύουσα την Αλμά Ατά κλπ.
Η Αλμά Ατά, ΔΕΝ είναι πρωτεύουσα του Καζακστάν από τις 10 Δεκεμβρίου 1997! Μάλιστα δεν λέγεται πλέον Αλμά-Ατά, αλλά Αλμάτι.
Πρωτεύουσα της χώρας από το 1997, είναι η Αστάνα, που μετονομάστηκε μάλιστα σε Νουρσουλτάν, στις 19 Μαρτίου 2019!
Από ένα έγκυρο λεξικό, που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2019, περιμένουμε να αναφέρει ως πρωτεύουσα του Καζακστάν, αν όχι τη Νουρσουλτάν, τουλάχιστον την Αστάνα και όχι μία πόλη, και μάλιστα με το παλιό της όνομα, που ήταν πρωτεύουσα του ως το 1997!
Σελ. 1369, Μυανμάρ, (η) {άκλ.} κράτος της ΝΑ Ασίας με πρωτεύουσα τη Ραγκούν κ.λ.π
Πρωτεύουσα της Μυανμάρ (γνωστή στους παλαιότερους ως Βιρμανία και Μπούρμα) ΔΕΝ είναι η Ρα(ν)γκούν, από το 2005! Μάλιστα, από το 1989, η Ρα(ν)γκούν, λέγεται Γιανγκόν.
Πρωτεύουσα της Μυανμάρ (γιατί όχι Μιανμάρ;), από το 2006 είναι η πόλη Νάι Πι Τάου ή Νέπιντο.
Ισχύουν κι εδώ όσα γράψαμε για την πρωτεύουσα του Καζακστάν.
Γνωρίζουμε ότι στην Αφρική, υπάρχουν… δύο Κονγκό: η Δημοκρατία του Κονγκό και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Στη σελ. 1063, υπάρχει μόνο… ένα Κονγκό: η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, με πρωτεύουσα τη Μπραζαβίλ. Που βρίσκεται η άλλη;
Αν πάμε στη σελ. 818 του Λεξικού, θα βρούμε Ζαΐρ, το όποιο όμως αναγράφεται εκεί, το 1997 μετονομάσθηκε πάλι σε Δημοκρατία του Κονγκό! Οι μαθήτριες και οι μαθητές, ακόμα και των Λυκείων, δεν είχαν γεννηθεί το 1997. Πώς να ξέρουν το Ζαΐρ, το οποίο άλλωστε αγνοούν και οι περισσότεροι ενήλικοι; Γιατί η Δημοκρατία του Κονγκό, δεν λημματογραφείται δίπλα στο… άλλο Κονγκό, το οποίο λέγεται και Κονγκό-Μπραζαβίλ, για να ξεχωρίσει από το τέως Ζαΐρ…Βέβαια,στη σελίδα 556, διαβάζουμε: Δημοκρατία του Κονγκό(η) το Ζαΐρ(βλ.λ.)!Τελικά,πώς λέγεται αυτή η χώρα σήμερα; Γενικά, στα γεωγραφικά λήμματα, δεν υπάρχει ενιαίο κριτήριο για το αν θα περιληφθούν ή όχι στο Λεξικό.
Έτσι π.χ., απουσιάζει η Ιεράπετρα, μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης, ενώ υπάρχουν κωμοπόλεις με λίγους, σχετικά, κατοίκους.
Κι εδώ υπάρχει πρόβλημα, γιατί κωμοπόλεις αναφέρονται σαν πόλεις (π.χ. Πύλος), ενώ το Λουτράκι, αναφέρεται ως πόλη στον ορισμό και ως κωμόπολη στην ετυμολογία!
Λημματογραφούνται ξένες πόλεις και όχι μόνο, χωρίς κάποια ιδιαίτερη σημασία.
Έτσι π.χ. στη σελ. 1087, υπάρχουν οι Κουρίλες, συστάδα νησιών του ΒΔ Ειρηνικού Ωκεανού Α. της Ρωσίας.
Σε ποιον ανήκουν όμως οι Κουρίλες; Είναι ανεξάρτητο κράτος; Το Α. της Ρωσίας, ίσως για τους συντάκτες του λήμματος να δείχνει ότι ανήκουν στη Ρωσία, όμως κάτι τέτοιο δεν είναι ξεκάθαρο. Ας το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν.
Οι Κουρίλες όντως ανήκουν στη Ρωσία, αλλά η Ιαπωνία διεκδικεί κάποιες από από αυτές… Επίσης, ενώ υπάρχουν στο Λεξικό όλα, σχεδόν, τα κράτη του κόσμου, δεν είδαμε το Ανατολικό Τιμόρ (ανεξάρτητο από το 2002) και το Νότιο Σουδάν (ανεξάρτητο από το 2011).Αντίθετα, υπάρχει το Κόσοβο...
Ετυμολογικά σφάλματα
Δυστυχώς και στην ετυμολογία των λέξεων, το Λεξικό Μπαμπινιώτη, βρίθει λαθών.
Σελ. 171, Αλόννησος, [ΕΤΥΜ. αρχ. Αλλόνησος < *Αλόσ-νησος < αλος-(< αλς, αλός <<αλάτι>>) + νήσος].
Με μια απλή έρευνα, εντοπίζουμε αμέσως το λάθος. Η Αλόννησος στην αρχαιότητα, λεγόταν Ίκος (ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, του Γ. Λάμψα, επίσημη Ιστοσελίδα του Δήμου Αλοννήσου κ.ά.).
Αλόννησος κατά την αρχαιότητα, ονομαζόταν η νησίδα Κυρά-Παναγιά, που βρίσκεται βόρεια της Αλοννήσου ή σύμφωνα με τον Πλίνιο, νησίδα μεταξύ της Σαμοθράκης και της απέναντι Θρακικής ακτής.
Σχετική είναι η αναφορά του Νικολάου Φαρδύ στα «Θρακικά Χρονικά» του 1897, στο άρθρο για τα Ζγόραφα (ή Ζουράφα).
Στα μεταγενέστερα χρόνια, η Αλόννησος ονομαζόταν Λιαδρόμια ή Χιλιοδρόμια. Το σημερινό της όνομα, δόθηκε επί Όθωνα.
Ευτυχώς, στην Ε' Έκδοση του Λεξικού Μπαμπινιώτη, διορθώθηκε το τραγικό λάθος που ετυμολογούσε την ονομασία των Οθωνών, από το όνομα του βασιλιά Όθωνα. Εκτενή αναφορά, είχαμε κάνει στο άρθρο μας για τη Σάσωνα (22/4/2017). Μάλλον μας διαβάζουν πολύ σημαντικοί άνθρωποι τελικά…
Είμαστε σίγουροι, ότι ο κύριος Μπαμπινιώτης γνωρίζει το μνημειώδες «Lexicon zur Byzantinischen Grazitat», του Αυστριακού βυζαντινολόγου Erich Trapp. Αν πάμε π.χ. στη λέξη αγεφύρωτος, στο Λεξικό Trapp θα δούμε ότι εμφανίζεται ήδη τον 11ο αιώνα («αγεφύρωτος ποταμός») και δεν είναι λέξη που πρωτοεμφανίζεται το 1841.
Το ίδιο συμβαίνει και με τη λέξη αγγελοπρόσωπος, που είναι μεσαιωνική (υπάρχει και στο ΧΛΝΓ).
Στο Λεξικό Μπαμπινιώτη, δεν υπάρχει ετυμολογία της λέξης, όπως και πολλών ακόμα, αν και στο babiniotis.gr, διαβάζουμε (με bold μάλιστα…) ότι σ’ αυτό θα βρούμε «ετυμολογία όλων των λέξεων της Νέας Ελληνικής» (sic).
Έτσι μένουμε με την απορία. Από πού προέρχεται η λέξη «λαμόγιο»; Σίγουρα, όχι από το ισπαν. «la moya» = η τάδε, που αναγραφόταν στην 3η έκδοση του Λεξικού και αφαιρέθηκε, καθώς είναι παντελώς άστοχο, ήδη στην 4η έκδοση.
Σελ. 561, διαβητικός,-ή,-ό [1890]. Η λέξη είναι πολύ παλαιότερη. Στην " ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΩΔΟΥΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ 1100-1169 του ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑ", των Ι.Καζάζη-Τ.Καραναστάση, στη σελ. 316, διαβάζουμε:
διαβητικός, επίθ. Που πάσχει από διαβήτη: εις άνθρωπον όπου ουρεί συνεχώς και πρόκειται να γίνει διαβητικός Ιατροσ. κώδ. (Ιατροσοφικός κώδιξ, Κ. Άμαντος, 1931) ψπα' (έκδ. διαβιτής) [ <ουσ. διαβήτης + κατάλ -ικός. Η λ. τον 5ο-6ο αι. DGE (Fr. Adrados κ.ά. Diccionario Griego-Espanol, τ. I-V) και σήμ]
Βλέπουμε λοιπόν ότι και αυτή η λέξη (διαβητικός), υπάρχει πολύ πριν το 1890, που αναγράφεται στο Λεξικό Μπαμπινιώτη.
Στη σελ. 426, υπάρχει η λέξη βεληγκέκας. Στην ετυμολογία της διαβάζουμε. [ΕΤΥΜ. <τουρκ. Veli-Gek < veli <<προστάτης, κηδεμόνας-συγγενής>> +Gek << Γκέκας, μέλος αλβανικής φυλής>> (αλβ. gegel)]
Η άποψή μας, είναι ότι πρόκειται για ανθρωπωνύμιο ,δηλαδή επώνυμο,όνομα ή ψευδώνυμο και συγκεκριμένα, ότι προέρχεται από τον περιβόητο Βεληγκέκα, Αλβανό αξιωματούχο του Αλή Πασά,που σκοτώθηκε από τους άνδρες του Κατσαντώνη το 1807.
Παραλείψεις-Έλλειψη επικαιροποίησης.
Κανένα λεξικό δεν είναι τέλειο. Είναι αδύνατο να συμπεριληφθούν σε οποιοδήποτε λεξικό,όλες οι λέξεις μιας γλώσσας,ιδιαίτερα όταν η γλώσσα αυτή είναι η ελληνική.Όταν όμως πρόκειται για επιστημονικούς όρους που έχουν καθιερωθεί,νομίζουμε ότι πρόκειται για σοβαρές ελλείψεις.Έτσι στην 5η έκδοση του Λεξικού Μπαμπινιώτη,δεν υπάρχουν το λιβερμόριο και το φλερόβιο, που έχουν συμπεριληφθεί από το 2012 στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων (τον οποίο επινόησε ο Ρώσος Ντμίτρι Μεντελέγεφ). Ευχάριστη έκπληξη, αποτελεί η «παρουσία» τους στο ΧΛΝΓ.
Αντίθετα, πουθενά δεν υπάρχουν τα στοιχεία με ατομικούς αριθμούς 113 (Νιχόνιο), 115 (Μοσκόβιο), 117 (Τενέσιο) και 118 (Ογκανέσιο), που πήραν τα ονόματά τους το 2016.
Το παράδοξο είναι,ότι στο Λεξικό Μπαμπινιώτη(σελ. 1232),υπάρχει ο περιοδικός πίνακας στοιχείων,όπου συναντάμε όλα τα χημικά στοιχεία.Μόνο που από το στοιχείο με ατομικό αριθμό 104(ραδερφόρντιο) έως και το 118(ογκανέσιο),δεν υπάρχουν τα ονόματα των στοιχείων!
Επίσης στη σελ. 1223,διαβάζουμε ότι υπάρχει(ακόμα...) Αγροφυλακή,ενώ αναφέρονται και οι βαθμοί όσων υπηρετούν σε αυτή!
Στη λ. ροή (σελ. 1801), διαβάζουμε {χωρίς πληθ.}.

Δηλαδή οι «μεταναστευτικές ροές», με 181.000 εμφ. στο διαδίκτυο, δεν είναι αποδεκτές;
Περιμέναμε επίσης, μία επικαιροποίηση των λημμάτων, μετά από επτά χρόνια.
Το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, έχει καταργηθεί (ν. 4600/9.3.2019, άρθρο 48) και αντικαταστάθηκε από τον Ε(θνικό) Ο(ργανισμό) Δ(ημόσιας) Υ(γείας). Η Ε.Φ.Ι., μετονομάστηκε σε Ε(πιτροπή)ΦΙ(λάθλου) Π(νεύματος) Ε.ΦΙ.Π. Η Α.Σ.Π., έχει καταργηθεί από το 2003 (!) και αντικαταστάθηκε από την Α.ΔΙ.Σ.ΠΟ (Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου). Η Ε.Ο.Α.(Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων), από το 2000 μετονομάστηκε σε Ε.Ο.Ε.(Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή) κ.λπ.
Στο ρ. λήγω, διαβάζουμε (σελ.1156) ως παρ. αυτά τα μακαρόνια λήγουν το 2010(!).
Ή ως παρ. στη λ. τρομοκρατικός,-ή,-ό (σελ. 2074), να διαβάζουμε: εξαρθρώθηκε η ~ «Ερυθρές Ταξιαρχίες» (αυτό έγινε το 1988…) // η νέα βομβιστική ενέργεια της ~ <<17 Νοέμβρη>> (εξαρθρώθηκε, επίσημα τουλάχιστον, το 2002)…

Μια τελική αποτίμηση
Το Λεξικό Μπαμπινιώτη (5η έκδοση), είναι σαφώς ένα από τα καλύτερα λεξικά της νέας ελληνικής γλώσσας. Στην έκδοση αυτή, προστέθηκαν περίπου 1.100 λέξεις. Ορισμένες (άτμισμα, κορεό, φιλελές, φραπεδόμαγκας κλπ.), δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο ελληνικό λεξικό. Διορθώθηκαν επίσης, σοβαρά λάθη της 4ης έκδοσης (π.χ. ότι η Συνθήκη της Λωζάννης υπογράφτηκε το 1922) και αφαιρέθηκαν άστοχα παραδείγματα. Και πάλι όμως, έμειναν αρκετά σημαντικά λάθη, κάτι που δεν δικαιολογείται κατά την άποψή μας καθώς μεσολάβησαν επτά χρόνια από την Δ' ως την Ε' έκδοση του Λεξικού.
Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης, έχει χαρακτηριστεί «εθνικός γλωσσολόγος» μας. Αυτό ομολογουμένως μας εκπλήσσει.
Γνωρίζαμε ως τώρα τον εθνικό μας ποιητή, τον Διονύσιο Σολωμό. Ποιος έδωσε αυτόν τον τίτλο στον κύριο Μπαμπινιώτη και με ποια κριτήρια; Υπάρχει εθνικός μαθηματικός; Εθνικός φυσικός κλπ;
Όπως και να' χει, είμαστε σίγουροι ότι στην επόμενη έκδοση του Λεξικού του, ο κύριος Μπαμπινιώτης, έχει φροντίσει να εκλείψουν τα λάθη που επισημάναμε και άλλα, που πιθανότατα, δεν εντοπίσαμε εμείς…