Δανάη Παπαματθαίου – Μάτσκε: Η μουσική είναι περιττή πολυτέλεια στην δημόσια εκπαίδευση

Για την ταλαντούχα και πολλά υποσχόμενη βιολονίστρια Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε, γράψαμε εκτενώς, σε άρθρο μας την Παρασκευή 9/12/2016.
Τη συναντήσαμε το Σάββατο, 10/12, μετά το πολύ πετυχημένο κοντσέρτο που έδωσε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και είχαμε μαζί της, μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία.

1. Πατέρας σου είναι ένας σπουδαίος πιανίστας, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Ούβε Μάτσκε. Πιστεύεις ότι αυτός έπαιξε κάποιο ρόλο στην απόφασή σου να ασχοληθείς με την κλασική μουσική;

Σίγουρα το οικογενειακό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στις επιλογές μας, όμως δεν είναι πάντα αυτό που τις καθορίζει. Νομίζω πως το μουσικό περιβάλλον που μεγάλωσα βοήθησε την προδιάθεση που είχα και βεβαίως η συμβολή του πατέρα μου στα μουσικά μου βήματα ήταν πολύ σημαντική. Παρόλα αυτά ο αδελφός μου που μεγαλώσαμε μαζί στην ίδια οικογένεια δεν επέλεξε την μουσική σαν επαγγελματική κατεύθυνση αλλά την αρχιτεκτονική.

2. Γιατί διάλεξες απ` όλα τα μουσικά όργανα το βιολί;

Είναι κάτι που δεν μπορώ να προσδιορίσω. Γεγονός πάντως είναι, πως η επιθυμία μου να μάθω βιολί ξεκίνησε σε πολύ μικρή ηλικία. Ήμουν δύο χρονών, όταν ο πατέρας μου έκανε πρόβα με μια βιολονίστα στο σπίτι μας και η μητέρα μου την παρακολουθούσε κρατώντας με στην αγκαλιά της. Από την ημέρα εκείνη, όπως μου διηγούνται οι γονείς μου, άρχισα επίμονα να ζητώ να παίξω βιολί. Στο τέλος κουράστηκαν να με ακούν και μου έκαναν δώρο για τα γενέθλια των πέντε μου χρόνων ένα μικρό βιολάκι μαζί με το πρώτο μου μάθημα. Έτσι ξεκίνησε η ιστορία μου με το βιολί…

3. Από την ηλικία των 13 ετών σπουδάζεις στη Γερμανία. Πιστεύεις ότι θα ήταν διαφορετική η εξέλιξή σου αν έμενες στην Ελλάδα;

Και στην ερώτηση αυτή δεν μπορώ να απαντήσω με σιγουριά. Κανείς δεν ξέρει πως θα ήταν τα πράγματα αν είχε διαλέξει έναν διαφορετικό δρόμο. Το σίγουρο είναι πως η σπουδή μου στην Γερμανία και μετέπειτα στην Αυστρία ήταν σε μουσικά εκπαιδευτικά κέντρα που παρόμοιά τους δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Π.χ. το ειδικό κρατικό μουσικό γυμνάσιο στην Βαϊμάρη, το οποίο παρακολούθησα για τέσσερα χρόνια, δεν έχει καμία σχέση με τα Μουσικά Σχολεία της πατρίδας μας. Είναι ένα Γυμνάσιο – Οικοτροφείο, όπου τα παιδιά, εκτός των άλλων γενικών μαθημάτων, τα οποία έχουν προσαρμοστεί κατάλληλα για να υποβοηθούν την σπουδή των μουσικών μαθημάτων, μελετούν σταθερά μουσική με τους καθηγητές της Ανωτάτης Σχολής Μουσικής της Βαϊμάρης (με πανεπιστημιακούς δασκάλους δηλαδή) και με την αποφοίτησή τους εισάγονται στα Μουσικά ΑΕΙ χωρίς εξετάσεις.

Κάτι ανάλογο δεν ισχύει στην Ελλάδα. Τα παιδιά στα Μουσικά Σχολεία στην Ελλάδα είναι υπερφορτωμένα, εφόσον καλούνται να παρακολουθούν όλα τα γενικά μαθήματα και επιπλέον τα μουσικά μαθήματα, που πολλές φορές εκτός των θεωρητικών είναι δύο και τρία όργανα, τα οποία διδάσκονται κάθε χρονιά με διαφορετικούς δασκάλους και πολλές φορές με παύση μηνών από την λήξη των μαθημάτων μέχρι την έναρξή τους. Όλα αυτά οδηγούν σε όχι επιθυμητά αποτελέσματα στην μουσική εκπαίδευση και εξέλιξη ενός νέου. Βεβαίως οι εξαιρέσεις που υπάρχουν επιβεβαιώνουν πάντα τον κανόνα και στις δύο των περιπτώσεων!

4. Βλέπουμε πολλά ταλαντούχα νέα παιδιά που ασχολούνται με τη μουσική, όπως εσύ, να κάνουν λαμπρή καριέρα στο εξωτερικό και στην Ελλάδα να έρχονται μόνο για κάποιες συναυλίες κ.τ.λ. Που πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό;

Πρώτα να ξεκαθαρίσουμε, ότι οι περισσότεροι νέοι που φεύγουν για σπουδές στο εξωτερικό και μετά παραμένουν εκεί, δεν κάνουν οπωσδήποτε μια λαμπρή καριέρα στο εξωτερικό, αλλά απλά μπορούν να ζήσουν με αξιοπρέπεια εξασκώντας την Τέχνη τους (και αυτό δεν είναι πάντα σίγουρο). Η οικονομική κρίση, που έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, πλήττει κύρια την Τέχνη και την Επιστήμη. Παρόλα αυτά οι εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δομές στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες εξασφαλίζουν ακόμα ένα ελάχιστο επαγγελματικής προοπτικής, κάτι που είναι σχεδόν εξωπραγματικό στην σημερινή Ελλάδα!

5. Η κλασική μουσική δεν έχει στη χώρα μας τη θέση που κατέχει σε άλλα κράτη. Που πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό; Μήπως και σε ιστορικούς λόγους, ότι π.χ. μετά το 1830 δημιουργήθηκε το σύγχρονο ελληνικό κράτος;

Το θέμα αυτό είναι πολυσύνθετο κατά την γνώμη μου. Σίγουρα η καθυστερημένη συγκρότηση της χώρας σε σύγχρονο κράτος μόλις μετά το 1830 παίζει ιστορικά σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ανάπτυξη της Ελλάδας. Καθοριστικό ρόλο επίσης παίζει το γεγονός, ότι η μουσική μας παράδοση βρίσκεται πολύ μακριά από την δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση. Πάνω απ` όλα όμως το θέμα είναι και πάλι οικονομικό εφόσον και άλλες χώρες του κόσμου όπως π.χ. Ιαπωνία,  Κίνα βρίσκονται πολύ πιο απομακρυσμένες από τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, απ` ότι η Ελλάδα, αλλά παρόλα αυτά επενδύοντας στις αξίες του πολιτισμού αυτού έχουν φτάσει σε υψηλά επίπεδα εκπαίδευσης, προαγωγής και διάδοσης της «κλασικής» μουσικής.

6. Είναι ακριβό σπορ η ενασχόληση με την κλασική μουσική;

Χωρίς οικονομική υποστήριξη από κάποιον φορέα, είτε κρατικός φορέας είναι αυτός, είτε ιδιωτικός, η ενασχόληση με την τέχνη της μουσικής είναι αδιανόητη. Και μόνο να αναλογιστεί κανείς πόσα χρόνια εκπαίδευσης χρειάζεται κάποιος για να ολοκληρωθεί ως καλλιτέχνης, αρκεί για να υπολογιστεί το μεγάλο κόστος μιας τέτοιας σπουδής. Θα πρέπει επίσης να υπολογιστούν τα έξοδα για αγορά, συντήρηση και ασφάλεια οργάνου, το κόστος μετακινήσεων για σεμινάρια και ένα σωρό άλλες λεπτομέρειες εξόδων που συνθέτουν την ύπαρξη ενός Μουσικού.

7. Μήπως όσοι ασχολούνται με την κλασική μουσική στην χώρα μας διακρίνονται από μια ελιτίστικη συμπεριφορά που τους κάνει λίγο απρόσιτους στο ευρύ κοινό;

Δεν πιστεύω ότι όσοι ασχολούνται με την κλασική μουσική στην Ελλάδα είναι διαφορετικοί από όσους ασχολούνται με αυτήν σε άλλες χώρες. Αν έχετε εντοπίσει ελιτισμό σε ορισμένους από αυτούς, θεωρώ ότι μάλλον οφείλεται σε προσωπικό χαρακτηριστικό. Αντίθετα πιστεύω, ότι οι μύστες αυτής της Τέχνης είναι συνήθως καλλιεργημένα άτομα με χαρακτηριστικά που βρίσκονται κοντά στην απλότητα και μακριά από ένα σύστημα βεντετισμού.

8. Τι πιστεύεις, ότι θα πρέπει να γίνει για να διαδοθεί και στην χώρα μας η κλασική μουσική;

Μα τι άλλο εκτός από χρηματοδότηση της Παιδείας; Αν πάντα υπάρχει στενότητα κρατικής  χρηματοδότησης και κόβουμε το ένα μετά το άλλο στην εκπαίδευση, νομίζετε ότι είναι κάτι που προάγει την Τέχνη και ειδικότερα την Μουσική;
Θα έπρεπε η Μουσική να είναι ένα από τα βασικά μαθήματα στην γενική εκπαίδευση. Να έχει την θέση που της δίνανε οι Αρχαίοι Έλληνες και όχι να θεωρείται η «ώρα του παιδιού» με υποβαθμισμένα εκπαιδευτικά προγράμματα και καμιά φορά με ανειδίκευτους δασκάλους… Γνωρίζετε βέβαια, ότι για να κάνει οικονομία το Ελληνικό κράτος θεωρεί επαρκείς τις γνώσεις ενός δασκάλου, ώστε να διδάσκει τα παιδιά μουσική στο δημοτικό και στέλνει στην ανεργία ειδικευμένους μουσικοπαιδαγωγούς των ΑΕΙ της χώρας μας ή του εξωτερικού!! Επίσης θεωρεί μάλλον την μουσική περιττή πολυτέλεια στην δημόσια εκπαίδευση, εφόσον περικόπτει τις ώρες διδασκαλίας της μουσικής και αναγκάζει ακόμα και αυτούς  τους μαθητές των Μουσικών Σχολείων να αναπληρώνουν τις ελλιπείς γνώσεις τους με την οικογενειακή χρηματοδότηση σε Ωδεία ή σε ιδιαίτερα μαθήματα.

Θα γνωρίζετε ίσως, ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη (μήπως έχουμε και την παγκόσμια πρωτιά), όπου δεν υπάρχουν ειδικές εισαγωγικές εξετάσεις για την εισαγωγή των φοιτητών στα Μουσικά Πανεπιστημιακά Τμήματα… Είναι σαν να θέλεις να γίνεις αθλητής και εξετάζεσαι στην Σχολή που θέλεις να εισαχθείς μόνο στις θεωρητικές γνώσεις σου σχετικά με την λειτουργία του σώματος, χωρίς να πιστοποιεί κάποιος αν είσαι ικανός να πηδήξεις σε ύψος, να κολυμπήσεις κ.τ.λ.
Όλα αυτά είναι παράλογα. Και δεν οφείλονται όλα στην κακή οικονομική κατάσταση της χώρας, αλλά και σε κακοδαιμονίες της διοίκησης, όπου λάθος άνθρωποι βρίσκονται σε λάθος θέσεις…
Παρόλα αυτά και για να μην κλείσω αυτή την συζήτηση με αρνητικά μόνο σχόλια θα πρέπει να επισημάνω, ότι σε αντίθεση με αυτό που βλέπω στις αίθουσες συναυλιών στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι δικές μας μεγάλες αίθουσες συναυλιών όπως το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης προσελκύουν ολοένα και περισσότερους νέους ανθρώπους στις παραστάσεις τους. Πιστεύω ότι η ελληνική νεολαία διψά για πολιτισμό και αν η βρύση άνοιγε και γινόταν σωστά το πότισμα η συγκομιδή θα ήταν εξαιρετική για την χώρα!