Αλεξάντερ Ντούγκιν: Ο υπερεθνικιστής γκουρού του Πούτιν - Γιατί η Δύση τον χαρακτηρίζει νεοφασίστα

Τη νύχτα μεταξύ 20 και 21 Αυγούστου 2022, 40 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας, η Ντάρια Ντούγκινα δημοσιογράφος, 30 ετών, σκοτώθηκε όταν το όχημα που οδηγούσε εξερράγη και πήρε φωτιά. Οι έρευνες που ακολούθησαν έδειξαν ότι στο αυτοκίνητο είχε τοποθετηθεί εκρηκτικός μηχανισμός.

Οι ρωσικές Αρχές κατηγόρησαν την Ουκρανία ως ηθική αυτουργό της δολοφονίας, κατανομάζοντας μάλιστα δύο γυναίκες ως φυσικούς αυτουργούς της. Σύμφωνα με τα διεθνή Μ.Μ.Ε. πραγματικός στόχος της δολοφονικής ενέργειας («κατάπτυστο έγκλημα» κατά τον Πούτιν) σε βάρος της νεαρής δημοσιογράφου, ήταν ο πατέρας της, Αλεξάντερ Ντούγκιν.

Τότε άρχισαν να γίνονται ευρύτερα γνωστά στοιχεία για τον Ντούγκιν, έναν φιλόσοφο που χαρακτηρίστηκε ως «μέντορας» και «γκουρού» του Πούτιν και ως εμπνευστής της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Στο βιβλίο «ΜΥΣΤΙΚΗ ΡΩΣΙΑ» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις ΑΡΧΕΤΥΠΟ ένα ολόκληρο κεφάλαιο, με τίτλο «Η Αντιφρονούσα Κουλτούρα του Αποκρυφισμού» που υπογράφει ο Mark Sedgwick, είναι αφιερωμένο στον Ντούγκιν και τη «δράση» του, η οποία ξεκινά από το 1980, όταν ο Ντούγκιν ήταν μόλις 18 ετών…

Ο Ντούγκιν και ο Κύκλος Iuzhinskii

Ο Αλεξάντερ Ντούγκιν γεννήθηκε στη Μόσχα στις 7 Ιανουαρίου 1962. Καθώς ο πατέρας του ήταν Στρατηγός της GRU (Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών) είχε όλα τα προνόμια της σοβιετικής νομενκλατούρας. Όμως ο ίδιος σε ηλικία 18 ετών, το 1980 ήρθε σε επαφή με κύκλους αντικαθεστωτικών της τότε ΕΣΣΔ, που μελετούσαν αποκρυφισμό, κυρίως από τον «Κύκλο Iuzhinskii» που πήρε το όνομά του από την οδό Iuzhinskii, σε ένα διαμέρισμα της οποίας γινόταν οι συνεδριάσεις των μελών της. Ο κύκλος αυτός είχε δημιουργηθεί αρχικά για την έρευνα όλων των μορφών αποκρυφιστικής γνώσης, ξεκινώντας από τη γιόγκα και τον σουφισμό αλλά σταδιακά επικεντρώθηκε στο έργο του Γεώργιου Γκουρτζίεφ (περ. 1866-1949), Έλληνα πνευματικού δασκάλου από τον Πόντο, που μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση εγκατέλειψε τη Ρωσία με μια ολιγομελή ομάδα μαθητών – οπαδών του και πήγε στο Παρίσι όπου συνέχισε τη διδασκαλία του ιδρύοντας το Ινστιτούτο για την Αρμονική Ανάπτυξη του ανθρώπου.

Όταν ο Ντούγκιν μπήκε στον Κύκλο «η υπερβολή σε όλες της τις μορφές» είχε γίνει η νόρμα και σύμφωνα με τον ίδιο ήταν επίσης μια μορφή επανάστασης. Εκτός από την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ, στον κύκλο γίνονταν και σεξουαλικοί πειραματισμοί! Η πρώτη σύζυγος του Ντούγκιν, η Evgenia Debrianskaia ήταν εννιά χρόνια μεγαλύτερή του (γεννήθηκε το 1953). Την γνώρισε στον Κύκλο Iuzhinskii. H Debrianskaia υπήρξε αργότερα μία από τους συνιδρυτές της Ένωσης Σεξουαλικών Μειονοτήτων, που εξελίχθηκε έπειτα στη «Γκέι και Λεσβιακή Ένωση της Μόσχας». Εκτός όμως από τα παραπάνω, γίνονταν συζητήσεις και αναγνώσεις σε διάφορες γλώσσες, τις οποίες τα μέλη μάθαιναν μόνοι τους. Χάρη και σε αυτές τις αναγνώσεις, ο Ντούγκιν γνωρίζει σήμερα εννιά ξένες γλώσσες.

Πάντως η ανάμειξη του Ντούγκιν με τον αποκρυφισμό, τον έκανε αντιφρονούντα. Το 1983 τον συνέλαβε η KGB μετά από ένα πάρτι στο στούντιο ενός ζωγράφου, όπου ο ίδιος είχε τραγουδήσει «μυστικιστικά αντικομουνιστικά τραγούδια». Επίσης αποβλήθηκε από το Ινστιτούτο Αεροπλοΐας όπου σπούδαζε και για κάποια χρόνια μετά εργαζόταν ως οδοκαθαριστής! Ένα άλλο αποτέλεσμα ήταν, ο Ντούγκιν να γνωριστεί με ανθρώπους με τους οποίους κράτησε επαφή για πολλά χρόνια στη συνέχεια. Ανάμεσά τους ήταν και ο Gaidar Dzhemal (1947-2016), με τον οποίο ο Ντούγκιν εντάχθηκε στον πρώτο μαζικό μη- κομματικό πολιτιστικό οργανισμό στη σοβιετική ιστορία, τον Pamyat. Ο Pamyat (Μνήμη), ήταν υπερεθνικιστικός και αντισημιτικός οργανισμός και θεωρείται ότι από αυτόν «γεννήθηκε ο ρωσικός φασισμός», που μάλιστα ήταν αντίθετος και στην περεστρόικα. Σταδιακά όμως και στον οργανισμό αυτό υπήρχαν διαφοροποιήσεις. Έτσι, ο Dzhemal έγινε ένας από τους γνωστότερους ισλαμιστές της Ρωσίας.

Ο Ντούγκιν πάντως γνώρισε τότε μια μεγάλη γκάμα συγγραφέων του αποκρυφισμού.

Τα πρώτα μετασοβιετικά χρόνια του Ντούγκιν

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Ντούγκιν βρέθηκε δίπλα στον Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, ηγέτη του νεοσύστατου Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το 1993 μαζί με τον συγγραφέα Eduard Limonov (1943-2020) και τον μουσικό Egor Letov (1964-2008), ο Ντούγκιν ίδρυσε το Εθνικό Μπολσεβικικό Κόμμα (ΝΒΡ). Επρόκειτο για ένα κόμμα ενάντιο στον Γιέλτσιν και τον φιλελευθερισμό που ήταν τότε δημοφιλής. Το 1998 όμως ο Ντούγκιν αποχώρησε από το ΝΒΡ λόγω διαφωνιών με τον Limonov (ο Letov δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα ενεργός). Το 2001 ο Ντούγκιν ίδρυσε το Ευρασιατικό Κίνημα που θεωρείται διάδοχο «σχήμα» του ΝΒΡ. Ωστόσο οι κεντρικές πολιτικές θέσεις των δύο κομμάτων είναι αρκετά διαφορετικές. Το ΝΒΡ ήταν σχετικά περιθωριοποιημένο. Το Ευρασιατικό Κίνημα προσδιορίζεται από αυτά που υποστηρίζει και είναι πιστό στο σημερινό Κρεμλίνο με το οποίο έχει, όπως όλα δείχνουν, εξαιρετική σχέση. Αν και έχουν γραφτεί πολλά και διάφορα γι’ αυτό το θέμα, ο Ντούγκιν δεν θα είχε τη δημοσιότητα που απολαμβάνει χωρίς τη στήριξη του Κρεμλίνου.

Ανάμεσα στα μέλη του κόμματος είναι πρόσωπα του κατεστημένου, όπως ο τηλεοπτικός δημοσιογράφος Mikhail Leont’ ev και ο Μουφτής Talgat Taj al-Din. Μια άλλη διαφορά από το ΝΒΡ είναι ότι το Ευρασιατικό Κίνημα έχει παραρτήματα και στη Δύση. Και τα δύο πάντως στρατολογούν νέους ακτιβιστές. Το Ευρασιατικό Κίνημα πάντως, στρατολογεί αυτούς τους ακτιβιστές στη λεγόμενη Ευρασιατική Ένωση Νέων, μέλη της οποίας έχουν εμπλακεί σε διάφορες «άμεσες δράσεις» εκτός Ρωσίας, από την καταστροφή ενός εθνικού συμβόλου της Ουκρανίας μέχρι παραστρατιωτικές δραστηριότητες σε περιοχές όπως η Υπερδνειστερία και η Νότια Οσετία. Φαίνεται ότι η Ευρασιατική Ένωση Νέων συνεχίζει τις ακτιβιστικές παραδόσεις του παλιού ΝΒΡ και στέκεται απέναντι στον αμερικανικό φιλελευθερισμό.

Φαίνεται εντυπωσιακό, ότι ο Ντούγκιν είναι εξ ολοκλήρου αυτοδίδακτος, καθώς δεν έχει πάρει καμία επίσημη εκπαίδευση στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών. Το διδακτορικό Πολιτικής το οποίο αργότερα του επέτρεψε να γίνει καθηγητής Κοινωνιολογίας, του δόθηκε το 2004 από το Νομικό Ινστιτούτο του Ροστόφ, στο Ροστόφ του Ντον και όχι από κάποιο από τα κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα…

Πάντως, το 2011 έγινε Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας στο Νότιο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσίας. Από το 2009 είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας Λομονόσοφ (που φέρει το όνομα του πανεπιστήμονα Μιχαήλ Λομονόσοφ), όπου είναι Διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη του Συντηρητισμού και εκδότης του περιοδικού του Κέντρου «Russian Time» («Russkoe Vremia» στα ρώσικα) από το 2009. Το Κέντρο είναι ουσιαστικά ένα φόρουμ για τη διάδοση των απόψεων του Ντούγκιν. Αποτελεί επίσης τον άμεσο διάδοχο μιας σειράς διαλέξεων με τίτλο «Νέο Πανεπιστήμιο» που δίνονταν στα μέλη του NBP και διαλέξεις που έδινε ο Ντούγκιν στα μέλη του «Pamyat» το 1987. Το περιοδικό «Russian Time» διαδέχθηκε τα περιοδικά του Ντούγκιν «Dear Angel» («Milyi Angel» ,1991) και «Elements» («Elementy») που ιδρύθηκε το 1993.

Με τη χρήση του Διαδικτύου βρίσκει πλέον οποιοσδήποτε σε καλοσχεδιασμένες ιστοσελίδες, άφθονα αρχεία από τα περιοδικά αυτά, αλλά επίσης άρθρα και βίντεο από τις πιο πρόσφατες διαλέξεις του Ντούγκιν, το έργο του οποίου παρουσιάζει πλέον μεγάλη συνοχή και συνέχεια.

Το συγγραφικό έργο του Ντούγκιν

Το 1991 – 1992 ο Ντούγκιν σε ένα μανιφέστο με τίτλο «Ο Μεγάλος Πόλεμος των Ηπείρων» το οποίο δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην ακροδεξιά εφημερίδα «Den» εξέθεσε το υπερεθνικιστικό του όραμα για τη Ρωσία, ως ηγέτιδα μιας ευρασιατικής αυτοκρατορίας που προοριζόταν να αντιμετωπίσει αυτό που έβλεπε ως παρακμή της Δύσης. Ως το 1997 οι ιδέες του Ντούγκιν για τον ευρασιανισμό είχαν συμπτυχθεί και κωδικοποιηθεί. Τότε δημοσίευσε το βιβλίο του : «Geopolitical Foundations: The Geopolitical Future of Russia» («Osnovy geopolitiki: geopoliticheskoe budushchee Rossii») , το οποίο θεωρείται μέχρι σήμερα ως το πιο σημαντικό έργο του. Έχει γραφτεί, ότι το βιβλίο αυτό γινόταν υποχρεωτικό ανάγνωσμα στο Κολέγιο Ανωτάτων Στελεχών των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Μέχρι σήμερα έχει κυκλοφορήσει περισσότερα από 30 βιβλία του, μερικά από τα οποία είναι συλλογές των διαλέξεών του. Όλα τα βιβλία του αφορούν το πολιτικό και το διανοητικό επίπεδο, όχι όμως και το δημόσιο, καθώς κανένα από αυτά δεν απευθύνεται στο ευρύ αναγνωστικό κοινό. Ωστόσο έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά, Πορτογαλικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Τουρκικά, Αραβικά, Γεωργιανά, Ρουμάνικα, Γερμανικά κ.ά. Το βιβλίο του «Η Τετάρτη Πολιτική Θεωρία» κυκλοφορεί και στα Ελληνικά. Σποραδικές παρουσιάσεις έργων του έχουν γίνει σε διάφορα ελληνικά περιοδικά. Εκτός από τα παραπάνω βιβλία όμως, ο Ντούγκιν έχει γράψει και βιβλία με καθαρά πνευματικό περιεχόμενο όπως τα: «The Metaphysics of Grosoel» («Metafizika blagoi vesti», 1996) και «The Philosophy of Traditionalism» («Filosofia traditsionalizma», 2002) που περιέχουν πολλά στοιχεία εσωτερισμού.

Τον Απρίλιο του 2013 ο Ντούγκιν επισκέφτηκε την Ελλάδα μετά από πρόσκληση του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και του Κέντρου Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Μάλιστα έδωσε διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Σε συνέντευξη που έδωσε στον Δημήτρη Κωνσταντακόπουλο και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Επίκαιρα» αναφέρεται στον τίτλο ως «Ο «εξ απορρήτων» του Βλάντιμιρ Πούτιν και κορυφαίος Ρώσος γεωπολιτικός Αλεξάντερ Ντούγκιν».

Τι είναι ο τραντισιοναλισμός και ο ευρασιανισμός που υποστηρίζει ο Ντούγκιν

Η λέξη τραντισιοναλισμός προέρχεται από την αγγλική traditionalism και η απόδοσή της στα ελληνικά είναι παραδοσιοκρατία. Πρόκειται για ένα φιλοσοφικό ρεύμα που πρεσβεύει ότι είναι ανάγκη να διατηρούνται στο πέρασμα του χρόνου οι καθιερωμένες από τα πολύ παλιά χρόνια, πολιτικές, κοινωνικές, οικογενειακές και θρησκευτικές παραδόσεις και αξίες, όπως και οι πρώτες γνώσεις της ανθρωπότητας, που δεν δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο, αλλά δόθηκαν από τον Θεό στους πρώτους ανθρώπους και από εκείνους στους μεταγενέστερους. Πάντως ο ρωσικός τραντισιοναλισμός δίνει ασυνήθιστα μεγάλη έμφαση στη Ρωσική Ορθοδοξία.

Ο ευρασιανισμός του Ντούγκιν που αναπτύσσεται στο πιο πετυχημένο βιβλίο του, το «The Foundations of Geopolitics: The Geopolitical Future of Russia» του 1997 διαφέρει κατά πολύ από την αρχική μορφή του ευρασιανισμού που αναπτύχθηκε πριν από εκατό περίπου χρόνια (στις αρχές της δεκαετίας του 1920), από Ρώσους μετανάστες διανοούμενους και συγκεκριμένα από τον γεωγράφο Petr Savitskii, τον γλωσσολόγο Πρίγκιπα, Nikolai Trubetskoi και τον Nikolai Alekseev, έναν νομικό φιλόσοφο, στη βάση των θεωριών ορισμένων πανσλαβιστών και σλαβόφιλων του 19ου αιώνα. Οι σλαβόφιλοι καθιέρωσαν μια ταυτότητα σε αντίθεση με αυτή της Ευρώπης δίνοντας έμφαση στη θρησκεία των Σλάβων και στην κοινωνική αλληλεγγύη σε αντιδιαστολή με την, υποτιθέμενη, λογική και παρακμή της Ευρώπης.

Ο Ντούγκιν στο βιβλίο του 1997 ορίζει ως αντίπαλα στρατόπεδα τον Ατλαντικό και την Ευρασία και αντικατοπτρίζει τα εδραιωμένα ρωσικά προσοβιετικά και σοβιετικά μοντέλα. Η ταύτιση της Αμερικής ως ο κυριότερος αντίπαλος της Ρωσίας, είναι μια βολική συνέχιση της κατάστασης του Ψυχρού Πολέμου. Το ευρασιατικό μπλοκ είναι μια συνέχιση της τέως ΕΣΣΔ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, με τη μόνη αλλαγή πως ο Ντούγκιν πλέον έχει συμπεριλάβει το Ιράν και την Τουρκία, ακολουθώντας μια παλαιά εδραιωμένη τάση, από τότε που οι Ρώσοι ηγεμόνες, από τη Μεγάλη Αικατερίνη μέχρι τον Στάλιν, αντιμετώπιζαν αυτές τις δύο χώρες ως φυσικές προεκτάσεις της ρωσικής σφαίρας επιρροής. Ο Ντούγκιν και οι δραστηριότητές του αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία, όχι μόνο στη Δύση, αλλά και στη Ρωσία. Χαρακτηρίστηκε μάλιστα, στη Δύση βέβαια, ως επικίνδυνος «νεοφασίστας». Βέβαια ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά τον χαρακτηρισμό αυτό…

Πόσο επηρέασε ο Ντούγκιν τον Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία;

Πόσο όμως επηρέασε ο Ντούγκιν και οι ιδέες του τον Πούτιν στην απόφασή του να εισβάλει στην Ουκρανία; Το 2014, ο Ντούγκιν είχε δηλώσει ότι η Ρωσία πρέπει να «σκοτώσει, να σκοτώσει (Ουκρανούς)». Ο Σάμουελ Ραμάνι, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μελετών Άμυνας και Ασφάλειας που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο πιστεύει ότι: «Δεν κατείχε ποτέ επίσημο τίτλο εντός της Ρωσίας… και δεν είναι τόσο σε επαφή με το σημερινό κατεστημένο, τουλάχιστον με τον Πούτιν». Αντίθετα, η Susan Smith – Peter, ρωσικής καταγωγής ιστορικός και καθηγήτρια στο City University της Νέας Υόρκης, περιγράφει τις ιδέες του Ντούγκιν ως «φασιστικές»: «Το έργο της ζωής του ήταν βασικά να υιοθετήσει φασιστικές ιδέες και να τις τροποποιήσει για το ρωσικό κοινό, έτσι ώστε αυτό να έχει ρωσικό «μανδύα». Και έχει επηρεάσει τους ανθρώπους σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα».

Πάντως, ο Ντούγκιν ήθελε να προχωρήσει πολύ περισσότερο στην εξωτερική πολιτική απ’ ό,τι ήταν διατεθειμένος να το κάνει ο Πούτιν. Χαρακτηριστικά, το 2008 ζητούσε την ανατροπή της κυβέρνησης της Γεωργίας και το 2014 την κήρυξη πολέμου στην Ουκρανία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας…

Επίλογος

Αν παρακολουθήσει κάποιος την πορεία του Ντούγκιν από το 1980 μέχρι σήμερα θα διαπιστώσει ότι διακρίνεται από συμμετοχή σε αμφιλεγόμενες ομάδες και πολιτικά κόμματα και ότι είναι φορέας ακραίων και επικίνδυνων απόψεων. «Μια αβλαβής φιγούρα… που δεν έχει επηρεάσει την πολιτική και σίγουρα θα ήταν λάθος να πούμε ότι είναι ο «εγκέφαλος» του Πούτιν ή το πρόσωπο πίσω από τις πολιτικές του Πούτιν, αυτά δεν είναι αλήθεια», δήλωσε στο Al Jazeera ο Ρώσος πολιτικός αναλυτής και δημοσιογράφος Ντμίτρι Μπάμπιτς.

Όμως, η δολοφονική επίθεση στην οποία σκοτώθηκε η κόρη του τον Αύγουστο του 2022 και της οποίας στόχος ήταν πιθανότατα ο ίδιος ο Ντούγκιν, εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για όσα λέει ο Μπάμπιτς. Μπορεί να μην είναι ο απόλυτος «γκουρού» του Πούτιν ο Ντούγκιν, σίγουρα όμως οι απόψεις του έχουν επηρεάσει πολλούς στο Κρεμλίνο, αλλά και στη Ρωσία γενικότερα, ειδικά αυτούς που δεν δέχονται ότι η χώρα τους δεν είναι πλέον μια αυτοκρατορία και, μάλλον, δεν θα ξαναγίνει ποτέ…

Βασική πηγή μας για το άρθρο ήταν το βιβλίο «ΜΥΣΤΙΚΗ ΡΩΣΙΑ» (Επιμέλεια BIRGIT MENZEL-MICHAEL HAGEMESTEIR -BERNICE GLATZER ROSENTHAL), ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΧΕΤΥΠΟ, 2023

Ευχαριστούμε θερμά τον ιδιοκτήτη των Εκδόσεων ΑΡΧΕΤΥΠΟ κύριο Στέφανο Ελμάζη για την πολύτιμη βοήθειά του.

Ειδήσεις σήμερα:

Τα φιλιά μου στον σκηνοθέτη μας, που με έχει δείξει να πίνω νερό και να καπνίζω, είπε η Ράνια Τζίμα

Απεργιακό διήμερο γιατρών και υγειονομικών στις 29 και 30 Νοεμβρίου

Αντρέας Κιντλ: Ο νέος Γερμανός πρέσβης συστήνεται με... σαρδάμ στα ελληνικά - Δείτε βίντεο