Ένα σχόλιο… για τα σχόλια: Λέξεις που λέμε ή γράφουμε αλλά, ίσως, δεν ξέρουμε τι σημαίνουν!

Αποφασίσαμε να γράψουμε σήμερα ένα άρθρο, διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Δεν θα ασχοληθούμε με κάποιο ιστορικό θέμα, αφήνουμε την ιστορία στους επαΐοντες, εμείς είμαστε ερασιτέχνες, όπως γράφουν κάποιοι, προς το παρόν και θα ασχοληθούμε με λέξεις, και όχι μόνο, που έχουν την τιμητική τους στα σχόλια των αναγνωστών του protothema.gr, όχι μόνο σε δικά μας αλλά και σε άλλα άρθρα.

Η θανατική ποινή δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα

Διαβάζουμε συχνά – πυκνά, ιδιαίτερα όταν γίνονται ειδεχθή εγκλήματα, στα σχόλια: «Μόνη λύση η θανατική ποινή» κλπ. Από τη στιγμή που η χώρα μας είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορεί να εφαρμόσει τη θανατική ποινή, καθώς όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης την έχουν καταργήσει, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Στη χώρα μας, η τελευταία εκτέλεση έγινε στις 25 Αυγούστου 1972. Τελευταίος θανατοποινίτης που εκτελέστηκε ήταν ο 27χρονος τότε Βασίλης Λυμπέρης, που είχε σκοτώσει καίγοντας ζωντανές τη γυναίκα του, την πεθερά του, την κόρη του και τον γιο του.

(Δείτε και σχετικό μας άρθρο στις 15/12/2018). Η θανατική ποινή παρέμεινε μόνο για το έγκλημα εσχάτης προδοσίας σε καιρό ειρήνης, με το Σύνταγμα του 1975, καταργήθηκε με τον νόμο 2172/1993, τον Δεκέμβριο του 1933 από την κυβέρνηση Α. Παπανδρέου και καταργήθηκε για οποιοδήποτε έγκλημα στη χώρα μας το 2004. Ακόμα κι αν επανερχόταν η θανατική ποινή όμως, θα σταματούσαν οι ανθρωποκτονίες; Αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα που απασχολεί επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων. Ας δούμε τις αιτίες για τις οποίες διαπράττονταν δολοφονίες στις αρχές της δεκαετίας του ’60, δεν θα πιστεύουμε στα μάτια μας.

Τα στοιχεία που ακολουθούν, έφερε στο φως ο Κώστας Κουκουμάκας.Σύμφωνα με τον Ανδρέα Χαρ. Χριστοδούλου, επίτιμο επιθεωρητή φυλακών, στο βιβλίο του «Το Έγκλημα της Ανθρωποκτονίας στην Ελλάδα κατά την Πενταετία 1960 έως 1964 ως κοινωνικό φαινόμενο», που εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1966 από την Εταιρεία Προστασίας Αποφυλακιζομένων, στο χρονικό αυτό διάστημα έγιναν στη χώρα μας 423 ανθρωποκτονίες! Ένας φόνος κάθε 4,5 μέρες! Τα περισσότερα εγκλήματα έγιναν στην Πελοπόννησο. Ακολούθησαν η Περιφέρεια Μακεδονίας-Θράκης και η Αττική!Οι περισσότεροι δράστες ήταν άντρες (347 έναντι 82 γυναικών), ενώ υπήρχαν περιπτώσεις που οι εγκληματίες ήταν περισσότεροι του ενός. Τα θύματα των δολοφονιών ήταν 299 άνδρες και 124 γυναίκες. Μόλις έξι από αυτά είχαν κίνητρο τη ληστεία. Σε αντίθεση με την εποχή μας, που οι περισσότεροι φόνοι γίνονται με σκοπό τη ληστεία, ενώ η μαζική και ανεξέλεγκτη είσοδος (λαθρο)μεταναστών στη χώρα μας, έχει «αναβαθμίσει» το έγκλημα και έχουμε δει δολοφονίες που ξεπερνούν τα όρια και της πλέον αρρωστημένης φαντασίας. Ποιοι ήταν όμως οι βασικοί λόγοι τόσων πολλών εγκλημάτων πριν από 60 χρόνια;

26 μητέρες σκότωσαν τα παιδιά τους (!), οκτώ πατεράδες επίσης τα παιδιά τους (!), 26 παιδιά τους γονείς τους (!), 27 αδέλφια τ’ αδέλφια τους (!) και 47 σύζυγοι (άντρες - γυναίκες) τις ή τους συζύγους τους! Τότε η απόκτηση παιδιού εκτός γάμου, ισοδυναμούσε με έγκλημα…

Ας δούμε και τις άλλες αιτίες των ανθρωποκτονιών στην Ελλάδα μεταξύ 1960 και 1964: «ασήμαντοι λόγοι» 66, λόγοι εκδίκησης 64, κτηματικές διαφορές 59. Ακολουθούν οι «συμπλοκές», οι «συζυγικοί διαπληκτισμοί», οι «λόγοι τιμής» και «η άρνηση των θυμάτων να υποκύψουν σε βιασμό».

Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που φαίνονται αδιανόητες:

«Το θύμα έκλεψε μία καρδερίνα του δράστου», «Το θύμα (η σύζυγος) γεννούσε πάντοτε κορίτσια (!)», «Το θύμα επώλησε στον δράστη μιαν αγελάδα, η οποία απέδιδε γάλα λιγότερο απ’ ότι του είχε υποσχεθεί», «Το θύμα διέφθειρε τη δράστιδα (σημ. εδώ δολοφόνος ήταν γυναίκα) και κατόπιν ηρνείτο να τη νυμφευθεί», «Ο δράστης επληροφορήθη από τους ιατρούς ότι το θύμα (ερωμένη του) έπασχε από ανίατη αρρώστια η οποία θα επέφερε τον θάνατο»… Από τους και τις δολοφόνους, μόλις 10 καταδικάστηκαν σε θάνατο( και ως το 1965 είχαν εκτελεστεί μόνο 3), 51 σε ισόβια και 310, με ελαφρυντικά, σε ποινές από 5-25 χρόνια!

Να επαναλάβουμε ότι με αυτές τις αναφορές δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσουμε τα πολλά και αποτρόπαια εγκλήματα που γίνονται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, με δράστες, κυρίως αλλοδαπούς. Άλλωστε ο αριθμός των αλλοδαπών κρατουμένων στις φυλακές της χώρας μας είναι συντριπτικά μεγαλύτερος του αριθμού των Ελλήνων. Οι αλλοδαποί αποτελούν το 1/10 περίπου του συνολικού πληθυσμού της χώρας μας και τουλάχιστον τα 2/3 των κρατουμένων στα σωφρονιστικά ιδρύματα. Και φυσικά, υπάρχουν και πολλοί αλλοδαποί οι οποίοι μετά την τέλεση κάποιας εγκληματικής ενέργειας φεύγουν από τη χώρα μας και παραμένουν ασύλληπτοι… Δεν αποτελεί ρατσιστικό σχόλιο το τελευταίο κομμάτι, αλλά αποτύπωση της πραγματικότητας. Άλλωστε οι αριθμοί είναι αμείλικτοι…

Ευνουχισμός για βιαστές;

Όταν διαπράττεται ένας βιασμός, πράξη αποτρόπαια και καταδικαστέα ή ακόμα και σε περιπτώσεις όπως αυτή του νεαρού στη Νέα Σμύρνη, διαβάζουμε στα σχόλια: «Ευνουχισμός, η μόνη λύση». Ο ευνουχισμός (castration) είναι γνωστός από την αρχαιότητα ενώ και στο protothema.gr. έχουμε αφιερώσει ειδικό άρθρο (30/3/2019). Το 1998, 4 πολιτείες των Η.Π.Α., θέσπισαν ένα νόμο που επέτρεπε τον ευνουχισμό όσων είχαν διαπράξει σεξουαλικά εγκλήματα.

Υπάρχουν δύο γνωστοί τύποι ευνουχισμού: ο χειρουργικός και ο χημικός ευνουχισμός , στον οποίο αναφέρονται συνήθως οι αναγνώστες. Ο χειρουργικός ευνουχισμός γίνεται με το άνοιγμα μιας σχισμής στο όσχεο και στη συνέχεια οι όρχεις αφαιρούνται. Οι όρχεις παράγουν τεστοστερόνη, την αρσενική φυλετική ορμόνη. Με τη διακοπή της παραγωγής τεστοστερόνης, μειώνεται η σεξουαλική επιθυμία. Οι υποστηρικτές του μέτρου, υποστηρίζουν ότι έχοντας μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, οι εγκληματίες δεν θα τελέσουν ανάλογο αδίκημα.

Ο λεγόμενος «χημικός ευνουχισμός», είναι ένα προσωρινό μέτρο, στο πλαίσιο του οποίου χορηγείται με τακτική έγχυση (ενδοφλέβια ένεση), ένα φάρμακο που αναστέλλει την παραγωγή τεστοστερόνης. Οι υπέρμαχοι του ευνουχισμού των ατόμων που διαπράττουν σεξουαλικά εγκλήματα, θεωρούν ότι το κράτος θα έχει και οικονομικά οφέλη από τη μη φυλάκιση των εγκληματιών.

Ωστόσο, υπάρχει και η αντίθετη άποψη, η οποία μάλιστα εκφράζεται και από θύματα βιασμού. Σύμφωνα μ’ αυτή, επειδή πολλά σεξουαλικά εγκλήματα γίνονται όχι για σεξουαλικούς λόγους, αλλά κυρίως για επίδειξη ισχύος, οι ευνουχισμένοι βιαστές, για λόγους εκδίκησης να καταφεύγουν σε ακόμα πιο βίαιες μορφές επίθεσης που θα φτάνουν ως τον φόνο. Και εδώ έχουμε να κάνουμε μ’ ένα πολύ σοβαρό και λεπτό θέμα, το οποίο πρέπει να μελετηθεί σε βάθος, πριν ληφθούν οποιεσδήποτε αποφάσεις για τυχόν αλλαγή της νομοθεσίας.

Σεξισμός, ρατσισμός, φανατισμός, εθνικισμός κλπ.

Μεγάλο πρόβλημα πολλών σύγχρονων Ελληνίδων και Ελλήνων είναι η έλλειψη τεκμηριωμένης επιχειρηματολογίας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, μην μπορώντας να αντικρούσουν ακόμα και έωλα επιχειρήματα των άλλων, να αρκούνταν είτε σε βρισιές, είτε συνήθως, σε χαρακτηρισμούς: ρατσιστή, φασίστα, σεξιστή κλπ. Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και στα σχόλια του protothema.gr.

Πολλές φορές οι χαρακτηρισμοί είναι τελείως άστοχοι. Θα δώσουμε τώρα τις ερμηνείες μερικών –ισμών. Με λέξεις που προέκυψαν τα τελευταία χρόνια (μπετόβλακας, σανοφάγος, ψεκασμένος κλπ.) ίσως ασχοληθούμε στο μέλλον, ανάλογα με την εξέλιξή τους.

Ρατσισμός (racism) είναι η αντιπάθεια, το μίσος ή ο φόβος για άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές φυλές από τη δική μας. Τα αισθήματα συνδέονται συνήθως με την πεποίθηση ότι κάποιες φυλές είναι ανώτερες από τις άλλες. Αν και ο ρατσισμός συνδέθηκε τον 20ο αιώνα με πολλές επιστημονικές θεωρίες, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Οι ψυχολόγοι εντοπίζουν σήμερα αρκετές διαφορετικές μορφές ρατσισμού από αυτές που έχουν τις ρίζες τους στην προσωπικότητα του ατόμου, μέχρι τον κοινωνικό και πολιτισμικό ρατσισμό. Έργο-ορόσημο για τον ρατσισμό θεωρείται το «Essay on the Inequality of the Human Races» (1853-1855) του A. de Gobineau. Η λέξη racism χρονολογείται από το 1902.

Ο σεξισμός (sexism, λέξη που χρονολογείται από το 1968) περιγράφει ένα βαθιά ριζωμένο, συχνά ασυνείδητο σύστημα πεποιθήσεων, νοοτροπιών, συμπεριφοράς και θεσμών στο πλαίσιο του οποίου οι διακρίσεις ως προς την εγγενή αξία των ανθρώπων γίνεται βάσει του βιολογικού φύλου τους και των ρόλων των φύλων. Συνειδητά ή όχι, οι σεξιστές θεωρούν τη γυναίκα (πολύ σπάνια τον άνδρα) εγγενώς κατώτερη/ο σε τομείς απόδοσης που θεωρούνται σημαντικοί και συμπεριφέρονται ανάλογα.
Επιθετική μορφή σεξισμού είναι ο «αντρικός σοβινισμός» που συνοδεύεται από την τάση να αντιμετωπίζονται οι γυναίκες ως ανώνυμα αντικείμενα της σεξουαλικής ηδονής και αντρικής ευημερίας.

Ο φασισμός είναι ιταλική λέξη (fascismο, 1919). Προηγήθηκε χρονικά η λέξη φασίστας (fascista, 1911). Συνδέθηκε άρρηκτα με το καθεστώς Μουσολίνι στην Ιταλία (1922-1943). Σύμφωνα με το ΧΡΗΣΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, της Ακαδημίας Αθηνών, ο φασισμός είναι ιδεολογία, κίνημα ή πολιτικό καθεστώς με βασικά χαρακτηριστικά τον φυλετικό εθνικισμό, την επεκτατική πολιτική και την άσκηση βίας.

Εκτός από την ιστορική χρήση του, ο όρος «φασισμός» διατηρήθηκε «ζωντανός» από τους κομμουνιστές, οι οποίοι πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο του χρησιμοποιούσαν υποτιμητικά για τους αντιπάλους τους, είτε αυτοί ήταν πραγματικά φασίστες, είτε σοσιαλδημοκράτες, για να προωθήσουν την τακτική της δημιουργίας αντιφασιστικών συνασπισμών υπό κομμουνιστική ηγεσία.

Ο εθνικισμός (nationalism, λέξη που χρονολογείται από το 1798) σύμφωνα πάλι με το ΧΛΓΝ της Ακαδημίας Αθηνών, είναι η «δογματική προσήλωση στην ιδέα του έθνους, με επιθετική προβολή της εθνικής ταυτότητας και υποτίμηση των άλλων εθνών και ειδικότερα, η έξαρση του εθνικού φρονήματος».

Ο εθνικισμός αναπτύχθηκε αρχικά στη Δυτική Ευρώπη με την εδραίωση των εθνικών κρατών, προκάλεσε την αναδιοργάνωση της Ευρώπης τον 19ο και 20ο αιώνα και υπήρξε πρωταρχική δύναμη πολιτικής αφύπνισης της Ασίας και της Αφρικής. Τον 20ο αιώνα υπήρξε ουσιαστικό στοιχείο του φασισμού και άλλων ολοκληρωτικών κινημάτων αλλά και κινητήρια δύναμη της επανάστασης και της απελευθέρωσης των λαών των αποικιών και της αντίστασης εθνών και εθνικών μειονοτήτων που απειλούνταν με υποταγή σε ισχυρότερα κράτη.

Δυστυχώς πολύ συχνά γίνεται σύγχυση ανάμεσα στον εθνικισμό και τον πατριωτισμό, δηλαδή τη φιλοπατρία. Κλείνουμε το κεφάλαιο αυτό με μια αναφορά στις λέξεις μετανάστης (immigrant) και πρόσφυγας (refugee).

Μετανάστης είναι το άτομο που εγκαταλείπει τη χώρα του για να εγκατασταθεί σε μία άλλη. Ο μετανάστης κινείται εκούσια, σε αντίθεση με τον πρόσφυγα που αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη χώρα του. Ο όρος «μετανάστης» τα τελευταία χρόνια αποκτά όλο και περισσότερο υποτιμητική σημασία.

Έχουμε εκφράσει σε παλαιότερο άρθρο την άποψή μας για τη χρήση του όρου «λαθρομετανάστης». Το επίρρημα λάθρα είναι πανάρχαιο (υπάρχει ήδη στην «Οδύσσεια»). Πρέπει ν’ αλλάξουμε τη γλώσσα μας για τον χ αλλοδαπό που εισέρχεται παράνομα στη χώρα μας και έχει 10 ονόματα, 15 επώνυμα, 20 διαφορετικές ημερομηνίες γεννήσεως κλπ. για να μην προσβληθεί; Ο λεκτικός εξωραϊσμός μακάρι να μπορούσε να λύσει προβλήματα. Από τότε που ο όρος «ρομά» αντικατέστησε σε επίσημα έγγραφα κλπ. τις λέξεις αθίγγανος, τσιγγάνος κλπ. άλλαξε κάτι στη συμπεριφορά των ρομά;

Ομοφυλόφιλοι, ομοφοβικοί και gay

Ο όρος ομοφυλοφιλία (homosexuality) είναι σχετικά καινούργιος. Στα ξένα λεξικά, φαίνεται ότι εμφανίζεται γύρω στο 1891-1892 σε αγγλικά και γαλλικά. Στο Λεξικό της Σύγχρονης Σκέψης, διαβάζουμε ότι η λέξη επινοήθηκε από τον Ούγγρο συγγραφέα Benkert, το 1869. Την ίδια περίπου εποχή, στις αρχές της δεκαετίας του 1890 εμφανίζεται και ο όρος homosexual (ομοφυλόφιλος).
Η λέξη γκέι (gay) ως επίθετο εμφανίζεται στις Η.Π.Α. το 1941 και ως ουσιαστικό το 1953 (The Routledge Dictionary of Modern American Slang).

Πολύ νεότερος είναι ο όρος «ομοφοβικός» (homophobe, 1964), αυτός που φοβάται κατακρίνει έντονα ή απορρίπτει τους ομοφυλόφιλους, σύμφωνα με το ΧΛΝΓ της Ακαδημίας Αθηνών, το μοναδικό ελληνικό λεξικό στο οποίο υπάρχει αυτή η λέξη). Στα γαλλικά, η λέξη homophobe εμφανίζεται το 1979 και η λέξη homophobia το 1979 (Le Petit Robert 2019). Βέβαια, σε κανένα ελληνικό λεξικό δεν υπάρχει η λέξη «ετεροφοβία». Στα ιταλικά, η λέξη eterofobia υπάρχει ήδη από το 1968 (Lo Zingarelli, 2019) ενώ στα αγγλικά από το 1978 (heterophobia) (Merriam Webster) και σημαίνει: «παράλογος φόβος, απέχθεια ή διάκριση (μεροληπτική στάση) απέναντι στους ετεροφυλόφιλους».

Κλείνουμε το σημερινό άρθρο με δυο λόγια για τη λέξη «συμπολίτης» που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια αντί για το συμπατριώτης. Είχαμε γράψει σε παλαιότερο άρθρο μας ότι ποτέ η λέξη συμπολίτης, που είναι αρχαία ελληνική δεν είχε την έννοια «συμπατριώτης». Πολλοί αναγνώστες μας είχαν αντιρρήσεις. Ζητήσαμε την άποψη του κορυφαίου Έλληνα γλωσσολόγου κύριου Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, Ομότιμου Καθηγητή του ΕΚΠΑ για το θέμα. Μας απάντησε ότι όντως, η λέξη συμπολίτης με την έννοια «συμπατριώτης» είναι μεταφραστικό δάνειο από το γερμανικό Mitburger και το γαλλικό concitoyen=compatriote. Ο κύριος καθηγητής, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά, μας αποκάλυψε ότι θα συμπεριληφθεί στη Β’ Έκδοση του Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών όπου έχουμε μια… φιλική συμμετοχή(όπως και στην Α’ Έκδοση). Η Α’ Έκδοση του ΧΛΓΝ εξαντλήθηκε. Είναι από αυτά τα στοιχεία που σε κάνουν να λες «Υπάρχει ελπίδα ακόμα σ’ αυτή τη χώρα»…

Ως πηγή για το σημερινό άρθρο, εκτός από τα λεξικά που αναφέραμε, χρησιμοποιήσαμε και το «ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΣΚΕΨΗΣ», Εκδόσεις Πατάκης, 2008.