Παυλόπουλος: Η αξία του φιλελεύθερου πνεύματος του Συντάγματος της Τροιζήνας

Την αξία του Συντάγματος της Τροιζήνας του 1827 στην συνταγματική ιστορία της χώρας μας, σε επίπεδο θεσμικών και πολιτικών συμβολισμών, ανέδειξε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος κατά την εισήγησή του, στο Ζ΄ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα "Οι Φιλελεύθεροι Θεσμοί του Αγώνος της Ελληνικής Επαναστάσεως". Το συνέδριο (18-20 Οκτωβρίου) εντάσσεται στη σειρά των δέκα Επιστημονικών Συνεδρίων που πραγματοποιεί η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επαναστάσεως (1821-2021).

Όπως επισήμανε, ο κ. Παυλόπουλος, το Σύνταγμα της Τροιζήνας του 1827, το "Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος", παρόλο που ελάχιστα εφαρμόσθηκε, λόγω της δυσμενέστατης συγκυρίας που ακολούθησε, έχει μεγάλη αξία, ως προς τα δεδομένα της συνταγματικής μας ιστορίας, διότι βασικές ρυθμίσεις και αρχές που υιοθέτησε άφησαν το στίγμα τους σε όλα, σχεδόν, τα μεταγενέστερα δημοκρατικά Συντάγματα της Ελλάδας. «Ακόμη δε και το ισχύον Σύνταγμα του 1975, με όλες τις αναθεωρήσεις τις οποίες έχει υποστεί, διατηρεί, σε γενικές βεβαίως γραμμές, το στίγμα τέτοιων ρυθμίσεων και αρχών» σημείωσε.

Υπογράμμισε, επίσης, ότι μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται -αρκεί και μόνον η ανάγνωση των αντίστοιχων διατάξεων του ισχύοντος Συντάγματος του 1975- βασικές ρυθμίσεις και αρχές, μέσα από τις οποίες «αναβλύζει» το εξαιρετικά προοδευτικό, φιλελεύθερο, Πνεύμα των θεσμών του Συντάγματος της Τροιζήνας του 1827.

«Του λόγου το ασφαλές επιβεβαιώνουν ιδίως οι διατάξεις περί Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Συντάγματός μας. Σίγουρα, η γραμματική διατύπωση και η πληρότητα των ρυθμίσεων διαφέρει. Το "Πνεύμα" όμως του Συντακτικού Νομοθέτη -της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης δηλαδή- είναι ακόμη παρόν σε πολλά σημεία. Και αυτό ενισχύει τους εν προκειμένω ιστορικούς, και όχι μόνο, διαχρονικούς συμβολισμούς του "Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος"» προσέθεσε ο κ. Παυλόπουλος.

Ενδεικτικά, επισήμανε μια σειρά από τις μεγάλες -και πάλι για τα δεδομένα και την συγκυρία εκείνης της εποχής- καινοτομίες του «Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος» του 1827, οι οποίες αναδεικνύουν την φιλελεύθερη νοοτροπία του, όσον αφορά τόσο τους Δημοκρατικούς Θεσμούς εν γένει όσο και τα Θεμελιώδη Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Ειδικότερα, αναφέρθηκε στην εμβληματική καθιέρωση ρυθμίσεων, οι οποίες αναδεικνύουν, με ιδιαίτερη έμφαση, τις εγγυήσεις τήρησης της Δημοκρατικής Αρχής και τόνισε ότι μεταξύ αυτών σπουδαιότερες κρίνονται:

- Πρώτον, οι ρυθμίσεις με τις οποίες καθιερώνεται η αρχή της Λαϊκής Κυριαρχίας. Ειδικότερα, κατά τις διατάξεις του άρθρου 5 του «Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος», «η κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος. πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού». Η επιρροή των ρυθμίσεων αυτών είναι και σήμερα ακόμη εμφανής, αν αναχθεί κανείς στις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 2 και 3 του ισχύοντος Συντάγματός μας: «2. Θεμέλιο του Πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία. 2. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα».

- Δεύτερον, οι ρυθμίσεις με τις οποίες καθιερώνεται η θεμελιώδης αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Συγκεκριμένα: Κατά τις διατάξεις του άρθρου 36 του «Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος», «η κυριαρχία του Έθνους διαιρείται εις τρεις εξουσίας. Νομοθετικήν, Νομοτελεστικήν και Δικαστικήν».

Προς την ίδια κατεύθυνση, επισήμανε ότι το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος», καθιερώνοντας τον κανόνα πως κάθε βουλευτής είχε το «δικαίωμα να ζητή και να λαμβάνη τας αναγκαίας πληροφορίας από τας γραμματείας περί παντός πράγματος συζητουμένου εις την Βουλήν», έθετε τις πρώτες βάσεις του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και, εν τέλει, της κοινοβουλευτικής ευθύνης των μελών της Εκτελεστικής Εξουσίας.

Διευκρίνισε, επίσης, ότι κατά τις διατάξεις του άρθρου 94 του Συντάγματος της Τροιζήνας του 1827 η Βουλή «τροπολογεί και ακυρώνει τους νόμους, πλην των συνταγματικών». Με τον τρόπο αυτό -πλην άλλων συναφών- καθιερώνεται, εμμέσως πλην σαφώς, και η υπεροχή του Συντάγματος έναντι του τυπικού νόμου και των, υποδεέστερων αυτού, κανονιστικού περιεχομένου κανόνων δικαίου. Με άλλα λόγια, το ως άνω Σύνταγμα καθιέρωνε από τότε, με τρόπο ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο θεσμικώς, την δομή και την ιεραρχία της έννομης τάξης.

Τέλος, ο κ. Παυλόπουλος υπογράμμισε ότι το Σύνταγμα της Τροιζήνας του 1827, διακρίνεται για την προσήλωσή του στις προωθημένες φιλελεύθερες ιδέες της εποχής και όσον αφορά τα Θεμελιώδη Δικαιώματα του Ανθρώπου, αναφέροντας μεταξύ άλλων διατάξεις, με τις οποίες καθιερώνεται μεν ως επικρατούσα θρησκεία εκείνη της «Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού», όμως εξίσου καθιερώνεται ρητώς, ως θεμελιώδες δικαίωμα, η Θρησκευτική Ελευθερία, καθώς και διατάξεις που αφορούν την αρχή της ισότητας, της αξιοκρατίας, της ισότητας ενώπιον των δημοσίων βαρών, της προσωπικής ελευθερίας, του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, αλλά και της ελευθερίας του Τύπου.