Munchau (FT): Τα ψέματα του Σόιμπλε για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους

Την άποψη ότι η Γερμανία χρησιμοποιεί κατά το δοκούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία προκειμένου να μην δώσει το «πράσινο φως» για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους διατυπώνει ο αρθρογράφος των Financial Times Wolfgang Munchau επικρίνοντας τα πρόσφατα επιχειρήματα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ότι «οι χώρες δεν επιτρέπεται να χρεοκοπήσουν εντός της ευρωζώνης».

Το άρθρο του Munchau έχει ως εξής:

Όποτε βρίσκεσαι σε ένα δωμάτιο με ευρωπαίους αξιωματούχους και συζητάς το ευρώ, συνήθως υπάρχει κάποιος που σηκώνει το δάκτυλο και λέει: «Όλα καλά αυτά, όμως είναι ενάντια στους κανόνες». Και τότε γίνεται ησυχία.

Αυτό το «ενάντια στους κανόνες» είναι μεγάλο πράγμα στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν πραγματικά ποιοι είναι οι κανόνες. Όμως γνωρίζουν πως οι κανόνες πρέπει να τηρούνται.

Η κατάσταση μου θυμίζει ένα διήγημα του Φραντς Κάφκα, το «Μπροστά στο Νόμο», όπου ένας άνδρας προσπαθεί να μπει σε ένα δικαστήριο. Ο θυροφύλακας του λέει πως είναι κατ' αρχήν εφικτό να μπει, αλλά όχι εκείνη την ώρα. Ο άνδρας περνάει ολόκληρη τη ζωή του μπροστά από το δικαστήριο, περιμένοντας να μπει. Στο τέλος της ζωής του, του λένε μπος θα μπορούσε να είχε περάσει την πόρτα οποιαδήποτε στιγμή. Αυτός ο άνδρας ακολούθησε τους λάθος κανόνες –τους κανόνες του μυαλού και όχι του νόμου.

Οι κανόνες του μυαλού είναι αυτό που αντιμετωπίζουμε στην ευρωπαϊκή συζήτηση για το ενιαίο νόμισμα. Πολλοί από αυτούς τους κανόνες είτε δεν υπάρχουν, ή αποτελούν κάποια μάλλον παρατραβηγμένη ερμηνεία των υφιστάμενων κανόνων.

Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης Ελληνικής κρίσης, συνάντησα έναν παντελώς νέο κανόνα. Τον πρωτοάκουσα από τον γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Λέει πως οι χώρες δεν επιτρέπεται να χρεοκοπήσουν εντός της ευρωζώνης. Από την άλλη όμως, η χρεοκοπία είναι μια χαρά όταν φύγουν από την ευρωζώνη.

Αργότερα διάβασα πως ο Ότμαρ Ίσινγκ, ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, χρησιμοποίησε σχεδόν την ίδια ακριβώς φράση με τον κ. Σόιμπλε σε συνέντευξή του σε ιταλική εφημερίδα. Αν το λένε τόσοι πολλοί σημαντικοί άνθρωποι, τότε σίγουρα είναι αλήθεια, έτσι δεν είναι;

Στην πραγματικότητα, όπως προκύπτει, δεν υπάρχει τέτοιος κανόνας. Υπάρχει μόνο το Άρθρο 125 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Άρθρο 125 λέει πως οι χώρες δεν θα πρέπει να αναλαμβάνουν το χρέος άλλων χωρών. Αυτό είναι γνωστό ως ο όρος «no-bailout» - αν και, όπως προκύπτει, αυτό είναι μια μάλλον υπερβολική ερμηνεία.

Στην απόφαση σταθμό για την υπόθεση Pringle –που σχετίζονταν με μια ιρλανδική υπόθεση το 2012- το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε πως μπορεί να υπάρξει διάσωση, ακόμα και με το Άρθρο 125, αρκεί ο σκοπός της διάσωσης να είναι να καταστεί βιώσιμη μακροπρόθεσμα η δημοσιονομική θέση της χώρας που θα λάβει τη διάσωση.

Σε μια άλλη απόφαση-σταθμό, τον Ιούνιο φέτος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στήριξε την υπόσχεση του Μάριο Ντράγκι να κάνει ότι χρειαστεί για να βοηθήσει μια χώρα που δέχεται κερδοσκοπικές επιθέσεις.

Η δέσμευση του προέδρου της ΕΚΤ είχε αμφισβητηθεί από το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Και στις δυο περιπτώσεις, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν στήριξε την κυρίαρχη γερμανική νομική ερμηνεία.

Άρα, τι μπορούμε να συμπεράνουμε από τις προηγούμενες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, απουσία κάποιας ξεκάθαρης απόφασης από το Δικαστήριο για την ελάφρυνση του χρέους;

Ένα ενδιαφέρον άρθρο τριών συγγραφέων από το ευρωπαϊκό think-tank Bruegel, συμπεραίνει πως η ελάφρυνση χρέους σίγουρα συνάδει με την υφιστάμενη νομοθεσία.

Η επιχειρηματολογία έχει ως εξής: στην υπόθεση Pringle, το δικαστήριο έδωσε το «πράσινο φως» για διασώσεις κατ' αρχήν, αρκεί να έχουν σκοπό να σταθεροποιήσουν τα δημόσια οικονομικά. Στην απόφαση για το «μαξιλάρι» της ΕΚΤ, το δικαστήριο αποδέχθηκε την αρχή ότι η ΕΚΤ μπορεί να υποστεί απώλειες στις αγορές τίτλων της, αρκεί η Τράπεζα να ακολουθεί την εντολή της.

Προσθέστε τις δυο αυτές αποφάσεις, και έχετε την ελάφρυνση χρέους. Δεν είμαι σίγουρος αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα ακολουθήσει επακριβώς αυτήν την επιχειρηματολογία, αν η υπόθεση φτάσει ποτέ στη δικαιοσύνη. Το Δικαστήριο πιθανότατα θα επέβαλε κάποιους περιορισμούς. Όμως θα με εξέπληττε αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ακολουθούσε την γερμανική ερμηνεία τώρα, όταν προηγουμένως την είχε απορρίψει.

Γιατί διαφωνούν τόσο η Γερμανία και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο; Ο φανερός λόγος είναι ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την νομισματική ένωση είναι εσωτερικά ασυνεπής, και ως εκ τούτου επιδέχεται διάφορες ερμηνείες. Ούτε επιτρέπει την έξοδο, την χρεοκοπία, ούτε τη διάσωση και ως εκ τούτου δεν έχει κάποια ξεκάθαρη διαδικασία για την περίπτωση μιας οικονομικής κρίσης.

Η γερμανική άποψη είναι πως ο όρος «no bail-out» είναι ο ισχυρότερος όλων και πρέπει ως εκ τούτου να έχει προτεραιότητα. Άλλοι διαφωνούν.

Επιπλέον, οι γερμανοί δικηγόροι με ειδίκευση στο συνταγματικό δίκαιο δεν επιτρέπουν να μπαίνουν στα νομικά τους επιχειρήματα οικονομικές θεωρήσεις, ενώ οι δικηγόροι του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το επιτρέπουν. Σε βαθύτερο επίπεδο, η διαφωνία δεν έχει να κάνει με την νομική, αλλά με την πολιτική και τα οικονομικά. Ο νέος κανόνας «όχι χρεοκοπία» είναι μια πολιτική φιλοδοξία ενδεδυμένη με τον μανδύα του νομικού περιορισμού.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι η Γερμανία δεν θέλει να ελαφρυνθεί το ελληνικό χρέος για πολιτικούς λόγους, και χρησιμοποιεί ως πρόφαση την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ομοίως, όταν ο κ. Σόιμπλε προτείνει έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, θα πρέπει να διερωτηθείτε με ποιον κανόνα συνάδει αυτό.

Το γεγονός είναι ότι φτιάχνουν τους κανόνες στην πορεία, προκειμένου να προσαρμόζονται στους δικούς τους πολιτικούς σκοπούς.