Κυβέρνηση και αντιπολίτευση «κρέμονται» από τις κάλπες

Καθοριστική μάχη, «δημοψηφισματικού» χαρακτήρα, όπως έχει δηλώσει η αξιωματική αντιπολίτευση και έχει αποδεχθεί εν μέρει η κυβέρνηση, είναι η αυριανή αναμέτρηση των ευρωεκλογών. Ταυτόχρονα αύριο διεξάγεται και ο δεύτερος γύρος των αυτοδιοικητικών εκλογών, με την περιφέρεια της Αττικής και το δήμο της Αθήνας να καθορίζουν τη μάχη των εντυπώσεων – αλλά και της ουσία– σε αυτό το ξεχωριστό πεδίο της πολιτικής σύγκρουσης.

Περί τα 5 με 6 εκατομμύρια ψηφοφόροι – σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και τις παλαιότερες εμπειρίες – αναμένεται να προσέλθουν στις κάλπες. 

Από τα αποτέλεσμα των ευρωεκλογών κρίνεται εάν θα συνεχίσει η σημερινή κυβέρνηση απρόσκοπτα την πορεία της ή εάν θα δοθεί ένα ισχυρό μήνυμα αμφισβήτησης της πολιτικής της. Στη δεύτερη περίπτωση το ερώτημα είναι τι είδους εξελίξεις μπορεί να προκαλέσει το μήνυμα: Μέτριας έκτασης κυβερνητική αστάθεια την οποία είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουν οι κύριοι Σαμαράς και Βενιζέλος; Σοβαρό πλήγμα στη κυβέρνηση, που μπορεί να δρομολογήσει μεσοπρόθεσμα αναπόφευκτες εξελίξεις ή καίριο χτύπημα που είναι δυνατόν να οδηγήσουν το ταχύτερο σε εκλογές;

Τα γκάλοπ

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σταθερό, αλλά όχι μεγάλο. Κυμαίνεται γύρω στο 3%. Κάποιοι εκτιμούν ότι μπορεί και να περιοριστεί, ενώ άλλοι εκφράζουν την άποψη ότι έχει ανοδικές τάσεις. Προφανώς όλα θα κριθούν από το «ρεύμα» του τελευταίου 48ώρου.

Τα σενάρια

Αν και δεν είναι εύκολο ούτε να «διαβαστεί» το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, καθώς είναι φυσικό να συνδυαστεί και με εκείνο των αυτοδιοικητικών εκλογών, ούτε να προδικάσει κανείς τη συμπεριφορά της κυβέρνησης, η οποία έχει πάντα τον πρώτο λόγο των κινήσεων σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχουν ορισμένοι κοινοί τόποι για το πώς θα επηρεάσουν οι κάλπες την επόμενη ημέρα. Συγκεκριμένα:

- Εάν φυσικά κερδίσει η ΝΔ δεν τίθεται το παραμικρό θέμα. Η κυβέρνηση θα συνεχίσει ενισχυμένη και έχοντας πλεονέκτημα ακόμη και να ξεπεράσει το σκόπελο της προεδρικής εκλογής την επόμενη άνοιξη. Το μόνο πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση θα είναι μία κακή επίδοση του ΠΑΣΟΚ (γύρω στο 5%), αλλά εκτιμάται ότι όποια κι αν είναι η εσωκομματική κρίση εκεί, δύσκολα θα επηρεάσει την κυβερνητική πορεία.

-Εάν η διαφορά στις ευρωεκλογές είναι έως τρεις μονάδες υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ και με δεδομένο ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές η γαλαζοπράσινη πλευρά πήρε τη μερίδα του λέοντος σε περιφέρειες και δήμους, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να προσπεράσει τον σκόπελο με τη γνωστή συνταγή «πήραμε το μήνυμα και θα διορθωθούμε». Ο ΣΥΡΙΖΑ θα βγει μεν κερδισμένος αλλά δεν θα μπορεί να επιβάλλει εξελίξεις. Είναι σαφές όμως ότι πλέον θα αποκτήσει φανερά δυναμική εξουσίας, την οποία θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει μεσοπρόθεσμα, ελπίζοντας ότι η κυβέρνηση θα αντιμετωπίζεται πλέον από την κοινή γνώμη ως «τελειωμένη». Τότε θα είναι προφανές ότι οι εθνικές εκλογές θα γίνουν το αργότερο την  άνοιξη του 2015 με αφορμή την προεδρική εκλογή.

-Εάν η διαφορά είναι τρεις με πέντε μονάδες, τα πράγματα γίνονται δύσκολα για την κυβέρνηση, αλλά όχι ανυπέρβλητα. Σίγουρα όμως θα χρειαστούν σοβαρές κινήσεις, ίσως και αλλαγή στην σύνθεση της κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή, με νέες συμμαχίες και συνεργασίες. Εάν μάλιστα συνοδευτεί η νίκη αυτή με νίκη της Ρένας Δούρου στην Αττική, ή και με νίκη του Γαβριήλ Σακελλαρίδη στην Αθήνα, τα πράγματα θα γίνουν ασφυκτικά για την κυβέρνηση με τα εκλογικά σενάρια να τοποθετούνται ακόμη και το φθινόπωρο.

-Εάν η διαφορά είναι άνω των πέντε μονάδων – ειδικά σε συνδυασμό με νίκες της Δούρου και του Σακελλαρίδη - είναι βέβαιο η κυβέρνηση αυτή δύσκολά θα συνεχίσει. Σε περίπτωση δε που ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπεράσει και το άθροισμα ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις είναι αναπόφευκτες, με την κυβέρνηση να οδηγείται θέλοντας και μη σε αδιέξοδο. Εάν προκύψει προσπάθεια εξεύρεσης μία άλλης κυβερνητικής  συνεργασίας – ακόμη και οικουμενική κυβέρνηση – ή ακόμη και προσφυγή σε πρόωρες εκλογές μέσα στο καλοκαίρι, είναι άγνωστο.

Τα διλήμματα

Η ΝΔ πάει σε αυτές τις ευρωεκλογές με ξεκάθαρο δίλημμα «σταθερότητα ή χάος» και ποντάρει στο γεγονός ότι φαίνονται κάποια σημάδια ανάκαμψης σε ορισμένους τομείς της οικονομίας και μια διεθνής αναγνώριση από ισχυρά κέντρα ότι οι προσπάθειές της αποδίδουν. Ζητά να μην μπει η χώρα σε περιπέτεια στην τελική ευθεία προς την έξοδο από την κρίση, όπως λέει. Στο ίδιο μοτίβο είναι και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο έχει βάλει και το επιπλέον δίλημμα ότι πρέπει να στηριχθεί και το ίδιο, για να μην προκληθεί πρόβλημα στη συνεργασία με τη ΝΔ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ χαμήλωσε τις τελευταίες ημέρες τον πήχη των προσδοκιών, ενώ αποφεύγει να μιλήσει για εκλογές. Βάζει όμως σκληρά διλήμματα όπως «συνέχιση αυτής της πολιτικής ή ανατροπής της» και προειδοποιεί ότι σε περίπτωση που δεν αποδοκιμαστεί η κυβέρνηση, έρχονται νέα μνημόνια. Θέτει ακόμη και θέμα δημοκρατίας, καθώς χαρακτηρίζει τη σημερινή κυβέρνηση προϊόν παρέμβασης από την ηγεσία της ευρωπαϊκής ένωσης.

Πού θα κριθεί η μάχη

Η μάχη θα κριθεί προφανώς από το εάν το κύμα δυσαρέσκειας που υπάρχει έτσι κι αλλιώς στην ελληνική κοινωνία εδώ και πολύ καιρό, θα εκφραστεί και με ψήφο υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Στην περίπτωση που η δυσαρέσκεια αυτή διαχυθεί σε διάφορες κατευθύνσεις ή υπάρξει και η επιλογή της αποχής, τότε δύσκολα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα βγει καθοριστικά κερδισμένο. Από την άλλη το ερώτημα είναι εάν η ΝΔ που έχει συγκρουστεί στο μεταξύ με τμήματα της παραδοσιακής εκλογικής της βάσης και με μεσαία στρώματα θα συγκεντρώσει τελικά και υπό το φόβο της αστάθειας τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους της.

Έχει όμως σημασία και η επίδοση του ΠΑΣΟΚ. Τα εσωκομματικά του προβλήματα είναι τεράστια, με ολόκληρες πτέρυγες (παπανδρεϊκοί και άλλοι) να απαρνούνται τον κ. Βενιζέλο και την Ελιά. Εάν περιοριστεί το ΠΑΣΟΚ στο 5% τότε θα αποδειχθεί ο αδύναμος κρίκος στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Μάχες επιβίωσης

ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ δίνουν μάχη επιβίωσης σε αυτές τις εκλογές. Για το ΠΑΣΟΚ ισχύει ένα όριο της τάξης του 7% για να μην έχει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, με οτιδήποτε λιγότερο όμως είναι δεδομένο ότι θα βρεθεί σε τεράστια κρίση.  

Η ΔΗΜΑΡ είναι σε πιο δυσχερή θέση και αν δεν υπάρξει η λεγόμενη «ψήφος αγάπης» της τελευταίας στιγμής κινδυνεύει να μην εκλέξει ούτε ευρωβουλευτή. Σε αυτή την περίπτωση μάλλον δύσκολα θα συνεχίσει όπως είναι.

Η έκπληξη ΧΑ

Μεγάλο ερωτηματικό των ευρωεκλογών είναι η Χρυσή Αυγή. Φαίνεται ότι διατηρεί ισχυρές δυνάμεις, παρά τις περιπέτειές της με τον νόμο. Σε περίπτωση πάντως που κινηθεί κοντά σε διψήφιο ποσοστό ή και το ξεπεράσει το πρόβλημα θα είναι μάλλον της ΝΔ, υπό τη στενή πολιτική έννοια, αλλά και της Δημοκρατίας γενικότερα.

Αστάθμητοι παράγοντες

Σε αυτές τις ευρωεκλογές υπάρχουν νέα σχήματα, που μπορεί να καθορίσουν τις ισορροπίες, με κυριότερο το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη. Τα γκάλοπ τον κράτησαν στον αφρό όλο το προηγούμενο διάστημα, όμως τις τελευταίες ημέρες με την πόλωση φαίνεται να υποχωρεί.