Τι συνέβη στη ραπ; - Από τον Τούπακ στο σήμερα

Δύσκολα θα ξεχωρίσει ένας ράπερ ανάμεσα στους άλλους. Ο Τούπακ Σακούρ όμως, το κατάφερε και παραμένει μέχρι και σήμερα ένας θρύλος της παγκόσμιας μουσικής σκηνής.

Από το '90 όμως μέχρι το 2023, ελάχιστα πράγματα έχουν μείνει ίδια στην ραπ. Η «άνθιση» της τραπ και το αναθεωρημένο νόημα των στίχων, έχουν διαμορφώσει μια νέα «τάξη πραγμάτων».

Οι πρωτοπόροι της ραπ, όπως οι Public Enemy και οι N.W.A. αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον Τούπακ, ο οποίος χρησιμοποίησε τη μουσική του για να καταγγείλει την αστυνομική βία, να αμφισβητήσει ανοιχτά το status quo και να γίνει η «φωνή» των μαύρων της σκληρής Αμερικής του '90.

Σήμερα, οι στίχοι πολλών ραπ τραγουδιών αναδεικνύουν την επίδειξη πλούτου, την προώθηση της χρήσης ουσιών και την αντικειμενοποίηση της γυναίκας, ενώ παράλληλα, επικρατεί και μία άτυπη «παραδοχή» - «όσο περισσότερα όπλα, ναρκωτικά και προστασία, τόσο περισσότερη δόξα και χρήμα».

Η μετατόπιση της θεματολογίας από την κοινωνική ανισότητα στην ουτοπική καταναλωτική μανία άλλαξε πολλά και στο lifestyle των καλλιτεχνών. Οι πρώτοι ράπερς δημιούργησαν ένα street style (στιλ του δρόμου), με επιρροές από τα παιδιά «της αλάνας». Το νέο ρεύμα, εντούτοις, φαίνεται να έχει «αγκαλιάσει» μάρκες μόδας υψηλών προδιαγραφών που αν μη τι άλλο… κοστίζουν.

Τι άλλαξε;
Στα 90s, οπότε και η ραπ άρχισε να «ανθίζει» πέρα από την Αμερική, οι πρώτοι ήχοι που παρήγαγαν Έμινεμ, Jay-Z και Τούπακ ήταν καθ' όλα αυθεντικοί, μιας και το είδος δεν διέθετε πλούσια παρακαταθήκη προκειμένου να «δανειστούν» μελωδίες. Πλέον, πολλά από τα τραγούδια της σύγχρονης ραπ (και τραπ) δημιουργούνται από ήδη υπάρχοντες ήχους, αφού η προσοχή πλέον είναι στραμμένη στον στίχο και όχι τον ήχο.

Ο Τούπακ και ο  Notorious B.I.G.: Biggie  επικεντρώθηκαν κυρίως στη στιχουργική αφήγηση. Πλέον, ο ρυθμός είναι πολύ πιο γρήγορος από εκείνον της δεκαετίας του 1990, συνοδευόμενος, παράλληλα, από πιο «επιθετικό» στίχο.

Το φαινόμενο «τράπερς»

Η παλιά καλή ραπ εξακολουθεί να απολαμβάνει την τιμητική της τα τελευταία χρόνια. Καλλιτέχνες όπως οι Κέντρικ Λαμάρ, Ρακίμ, Jay-Z και Έμινεμ έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διάδοση του είδους, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία ακόμη και στις νεότερες ηλικίες.

Την ίδια –και ίσως μεγαλύτερη- απήχηση έχει σήμερα και η τραπ. Μουσικοί που ακούν στο όνομα του Τράβις Σκοτ, του Τάιγκα και του Future, έχουν κατακτήσει πολλές φορές την κορυφή σε streaming υπηρεσίες, όπως το Spotify και όχι μόνο.

Όπλα, ναρκωτικά και λεφτά
Ο Τούπακ μίλησε για την ανισότητα και τον φυλετικό ρατσισμό -ερείσματα που του κληροδότησε η ίδια η ζωή. Η μητέρα του, Αφένι Σακούρ, υπήρξε μία από τις πιο ενεργές ακτιβίστριες των «Μαύρων Πανθήρων», με αποτέλεσμα ο ίδιος να συμπορευτεί από μικρή ηλικία με τους αγώνες των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων.

Η σημερινή ραπ έχει μετατραπεί σε ένα βασίλειο του υλισμού. Οι στίχοι της υπηρετούν ένα άλλο μοντέλο, αυτό της κουλτούρας των ανεξέλεγκτων πάρτι, της «μαγκιάς» των ναρκωτικών και των όπλων και του μισογυνισμού.

Μπορεί το κυνήγι της επιτυχίας και του πλούτου να αποτελούσε ανέκαθεν βασική επιδίωξη των ράπερς, αλλά στη σύγχρονη εκδοχή της, η επιδίωξη αυτή τείνει να γίνει εμμονή.

Πολλά τραπ τραγούδια εξυμνούν την απόκτηση πλούτου και τα παρελκόμενα μιας επιτυχίας που ορίζεται από την καταναλωτική μανία, την κατοχή όπλων και ναρκωτικών.

To «Changes» του Τούπακ που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του, το 1998, είναι ένα από τα πιο εμβληματικά τραγούδια της χιπ χοπ και ραπ σκηνής. Προβάλλει τον ρατσισμό, τη φτώχεια και την ανάγκη για κοινωνική αλλαγή. Οι στίχοι εμβαθύνουν στους αγώνες των Αφροαμερικανών και απευθύνουν έκκληση για ενότητα και ισότητα.

14 χρόνια μετά, ένας άλλος μαύρος καλλιτέχνης της ραπ έρχεται να τραγουδήσει το αμφιλεγόμενο «Drugs You Should Try It» (Ναρκωτικά, θα έπρεπε να τα δοκιμάσεις). Σε αυτό το κομμάτι, ο Τράβις Σκοτ, μιλά για τη συναισθηματική διαφυγή που μπορούν να προσφέρουν τα ναρκωτικά, την ίδια ώρα που σε άλλα τραγούδια του εξυμνεί την οπλοχρησία, τη βία και τη γοητεία του έκνομου και του επικίνδυνου τρόπου ζωής.

Βία και μισογυνισμός
Μια άλλη ανησυχητική τάση που διαιωνίζεται μέσω της σύγχρονης ραπ, είναι η διάχυτη παρουσία βίας και μισογυνισμού στους στίχους των τραγουδιών. Ενώ η μουσική βιομηχανία προσπαθεί να πατάξει το προκλητικό περιεχόμενο, ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν φτάσει σε ανησυχητικά άκρα, εξυμνώντας εγκληματικές δραστηριότητες, προωθώντας την κουλτούρα των συμμοριών και εξευτελίζοντας συχνά, τις γυναίκες.

Από τις αθλητικές φανέλες στα κοστούμια Λουί Βιτόν
Στα χρόνια του Biggie (Notorious B.I.G) και του Nas, οι ράπερς υιοθέτησαν μια πιο αντισυμβατική για τα δεδομένα της εποχής εικόνα.

Η εμφάνισή τους δεν είχε μεγάλη απόκλιση από τους νέους που μαζεύονταν στις πλατείες για να παίξουν μπάσκετ. Το στιλ των πρώτων ράπερς αντανακλούσε σε πολλές περιπτώσεις τον τρόπο της ανατροφής τους. Τα φαρδιά ρούχα, τα durags (χαρακτηριστικό μαντήλι για τα μαλλιά, γνωστό ως «αξεσουάρ των μαύρων»), οι αλυσίδες και τα τατουάζ ήταν συνήθεις επιλογές. Συχνά επέλεγαν δε, και φανέλες διάσημων αθλητών της εποχής.

Αν και η μόδα έκανε τον κύκλο της και το συγκεκριμένο στιλ επανήλθε, η νέα ραπ κουλτούρα επιτάσσει ένα διαφορετικό «dress code».

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία στροφή προς την υψηλή ραπτική, τα ακριβά κοσμήματα και τα πολυτελή κοστούμια. Οι ράπερς σήμερα «αγκαλιάζουν» κομμάτια επώνυμων σχεδιαστών, είτε από επιλογή, είτε για διαφημιστικούς σκοπούς.

Η εμφάνιση του Drake, ενός από τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες της σύγχρονης ραπ, δεν θυμίζει σε τίποτα τον Biggie με την παρέα του στους δρόμους της Νέας Υόρκης 20 χρόνια πριν.

Θα μπορούσε, ωστόσο, η εικόνα του 36χρονου σήμερα τραγουδιστή, να θεωρηθεί εξέλιξη του στιλ των προηγούμενων ράπερς. Απλώς οι χρυσές αλυσίδες αντικαταστάθηκαν από διαμαντένια κοσμήματα, αξίας μέχρι και πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο «ράπερ» Μασιν Γκαν Κέλι
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο αμφισβήτησης, μία μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει για τις εκκεντρικές και παράλληλα ακριβοπληρωμένες εμφανίσεις τραγουδιστών, που αυτοπροσδιορίζονται ως εκπρόσωποι της ραπ μουσικής.

Ο Μασίν Γκαν Κέλι είναι ένας από αυτούς. Ο ίδιος δηλώνει ράπερ, αν και πολλά από τα τραγούδια του προσεγγίζουν την ποπ και την πανκ μουσική, κάτι που δεν έχει μείνει ασχολίαστο από τους φίλους της ραπ.

Οι αμφιβολίες για τον MGK, δεν περιορίζονται μόνο στο πού ο ίδιος κατατάσσει την καλλιτεχνική του ταυτότητα, αλλά και στις εκκεντρικές εμφανίσεις που κατά καιρούς κάνει.

Συχνά στο πλευρό της Μέγκαν Φοξ, η σχέση του με την οποία απασχολεί συνεχώς τα μέσα ενημέρωσης, ο Μασίν Γκαν Κέλι προσπαθεί να «κλέψει» τη δόξα από όλους και να συζητηθεί περισσότερο για τα ρούχα που φορά, παρά για τη μουσική του.

Έχει εμφανιστεί στο κόκκινο χαλί με κοστούμι από καρφιά, σκουλαρίκια - σύριγγες, υφάσματα φτιαγμένα από διαμάντια και πανάκριβα κοσμήματα. Την ίδια προσοχή επιδιώκει και από τη σκηνή, αφού οι φωτογράφοι καραδοκούν στα live του, για να καταγράψουν κάποιο από τα ευτράπελα που ο ίδιος συχνά υποκινεί . Δεν πάει άλλωστε πολύς καιρός, από τον Αύγουστο του 2022, όταν ο MGK έσπασε στο κεφάλι του ένα ποτήρι με κρασί και κατέγραψε τον εαυτό του να χαμογελά στην κάμερα, ενώ έσταζε αίμα από το πρόσωπό του.

Οι φαν της κλασικής ραπ των 80s και 90s, βλέπουν ορισμένους εκπροσώπους της σήμερα ως μια κακή εξέλιξη. Καλλιτέχνες όπως ο Κάνιε Γουέστ, που έχει εκφραστεί υπέρ του αντισημιτισμού, αλλά και ο Τάιγκα που έχει κατηγορηθεί για υποτίμηση των γυναικών στους στίχους του, αποτελούν σίγουρα απειλή, κυρίως για τις νεαρές ηλικίες -αντικείμενο με το οποίο έχουν ασχοληθεί αρκετές μελέτες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, που ο Γουέστ έχει αποκλειστεί από το Twitter και άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες, για το περιεχόμενο των αναρτήσεών του.

Άλλοι πάλι, μένουν πιστοί στη μουσική καλλιτεχνών, όπως αυτή του Αμερικανού Ρακίμ, ενός από τους πιο επιδραστικούς MCs στην ιστορία του χιπ-χοπ και ραπ, που μιλά για την προσωπική εξέλιξη, την αυτογνωσία και τις προκλήσεις της ζωής -έννοιες αρκετά μακριά από το επικίνδυνο «αδερφάκι» της αυθεντικής ραπ, που λέγεται τραπ.