Ανακαλύφθηκαν γονίδια που καθορίζουν το σωματότυπο

Μια μεγάλη διεθνής ομάδα επιστημόνων (μεταξύ αυτών και Έλληνες) ανακάλυψε δεκάδες γονίδια που φαίνεται να παίζουν ρόλο στον σωματότυπο των ανθρώπων, κυρίως των παχύσαρκων γυναικών, μεταξύ άλλων καθορίζοντας αν το σώμα τους θα έχει σχήμα "αχλαδιού" (πιο πολύ λίπος στους γοφούς) ή "μήλου" (περισσότερο λίπος στη μέση). Επειδή η εναπόθεση λίπους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος επηρεάζει παθήσεις όπως ο διαβήτης και η καρδιοπάθεια, η ανακάλυψη μπορεί να ρίξει περισσότερο φως σε αυτές τις καταστάσεις και ακόμα να βοηθήσει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας, ειδικά της εντοπισμένης σε συγκεκριμένες περιοχές.

Η μελέτη από 400 επιστήμονες προερχόμενους από 280 ερευνητικά ινστιτούτα πολλών χωρών, ανέλυσε και συνέκρινε το γενετικό κώδικα (DNA) περισσότερων των 77.000 ανθρώπων, αναζητώντας και τελικά ανακαλύπτοντας 13 γενετικές περιοχές που μπορούν να συνδεθούν με τις διαφορές μεταξύ των ατόμων, όσον αφορά στην κατανομή του λίπους στο σώμα.

Αν και τα 13 γονίδια που εντοπίστηκαν, πιθανώς ερμηνεύουν ένα μικρό μόνο μέρος του σωματότυπου και κυρίως της αναλογίας ανάμεσα στη μέση και τους γοφούς, πιθανότατα ανοίγουν το δρόμο προς τους υπόγειους μηχανισμούς (ρύθμιση των κυττάρων του λίπους), μέσω των οποίων ελέγχεται και κατανέμεται κατά τόπους η αποθήκευση λίπους στο σώμα. Διάφορα γονίδια που ήταν ήδη γνωστό ότι εμπλέκονται στον έλεγχο της χοληστερόλης, της ινσουλίνης και της αντίστασης σε αυτήν (τα οποία συνεπώς συνδέονται με την εμφάνιση του διαβήτη), εμπίπτουν σε αυτές τις 13 περιοχές γονιδίων.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που έχουν περισσότερο λίπος γύρω από τη μέση τους σε σχέση με τους γοφούς τους, είναι πιο επιρρεπείς στο διαβήτη και την καρδιοπάθεια, όμως δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο γιατί σε μερικούς ανθρώπους το λίπος τείνει να συσσωρεύεται σε αυτό το μέρος του σώματος. Οι ερευνητές πρόσεξαν, στο πλαίσιο της νέας έρευνας, ότι τα 13 γονίδια που ανιχνεύτηκαν, έχουν -για άγνωστο λόγο- σημαντικά ισχυρότερη επίδραση στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.

Η νέα ανακάλυψη αποτελεί ένα πρώτο -αλλά ζωτικό- βήμα σε ένα μακρύ δρόμο, που θα πάρει πολύ ακόμα χρόνο, όπως είπαν οι επιστήμονες, για την πλήρη βιολογική κατανόηση του σωματότυπου, καθώς και για τη θεραπεία παθήσεων που σχετίζονται με την ανισοκατανομή του λίπους στο σώμα.

Μια δεύτερη μελέτη, υπό την επιδημιολόγο δρα Ρουθ Λόος της Οξφόρδης, που αφορούσε ακόμα περισσότερους ανθρώπους (250.000 άτομα), αναζήτησε γενετικές ποικιλομορφίες (παραλλαγές γονιδίων) που θα μπορούσαν να εξηγούν τις διαφορές στο "δείκτη σωματικής μάζας" (ΒΜΙ) μεταξύ των ανθρώπων, δηλαδή την αναλογία του ύψους σε σχέση με το βάρος. Δείκτης μεταξύ των 25 - 30 μονάδων σημαίνει υπέρβαρο και άνω των 30 παχύσαρκο άτομο.

Τελικά, η έρευνα εντόπισε 18 γενετικές περιοχές που επηρεάζουν αυτό το δείκτη, ο οποίος παίζει ρόλο στο κατά πόσο ένα άτομο έχει "υγιεινό" βάρος. Μερικά από αυτά τα γονίδια ρυθμίζουν την όρεξη στον εγκέφαλο και άλλα ελέγχουν την ινσουλίνη και τον μεταβολισμό. Οι άνθρωποι που κληρονομούν πολλές από αυτές τις γονιδιακές παραλλαγές, μπορεί να ζυγίζουν μέχρι και εννέα κιλά περισσότερα σε σχέση με όσους έχουν λίγα μόνο από αυτά τα γονίδια στο DNA τους.

Σε κάθε περίπτωση, οι ερευνητές διευκρίνισαν ότι τα γονίδια παίζουν απλώς ρόλο για την παχυσαρκία ανάμεσα σε άλλους, συχνά πιο σημαντικούς παράγοντες, όπως η κακή διατροφή και η έλλειψη σωματικής άσκησης.