Όταν ο σύντροφός μου αδιαφορεί για τα συναισθήματά μου: Μήπως έχει σύνδρομο Asperger;

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Συμπεριφοράς

Το σύνδρομο Asperger ανήκει στο φάσμα των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών και εκδηλώνεται από την παιδική ηλικία. Πρώτoς το μελέτησε και το περιέγραψε ο ψυχίατρος Hans Asperger, απ' όπου πήρε και το όνομά του. Η επίσημη αναγνώριση στο Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών διαταραχών (DSM) έγινε μετά το 1994. Έως τότε, πολλοί ενήλικες δεν είχαν διαγνωστεί, συνεπώς δεν δέχτηκαν ειδική θεραπεία ως παιδιά.

Ως ενήλικες, που μόλις τώρα ανακαλύπτουν ότι έχουν το συγκεκριμένο σύνδρομο, η διάγνωση για εκείνους/εκείνες είναι μια ανακούφιση, καθώς ανακαλύπτουν πως o λόγος που είχαν δυσκολίες κυρίως με τις σχέσεις δεν οφείλεται στους ίδιους.

Στα περισσότερα παιδιά οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν βελτιώνονται μέσα από τη θεραπευτική παρέμβαση μέχρι την ενηλικίωσή τους, όμως οι δυσκολίες στις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες μπορεί να επιμείνουν. Οι τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες τα άτομα με το σύνδρομο Asperger αφορούν το τρίπτυχο κοινωνική αλληλεπίδραση-κοινωνική επικοινωνία-κοινωνική φαντασία. Η μεγαλύτερη δυσκολία αφορά στην ενσυναίσθηση, δηλ. το να μπορούν να ερμηνεύσουν σωστά τις προθέσεις κάποιου.

Για παράδειγμα, μια πράξη καλοσύνης ή συμπόνιας μπορεί να γίνει αντιληπτή από το άτομο με σύνδρομο Asperger ως σήμα ενός βαθύτερου ενδιαφέροντος, πιο προσωπικού ή να ξεκινήσουν μια συζήτηση για θέμα προσωπικού τους ενδιαφέροντος και να μην αντιληφθούν τη δυσφορία του ακροατή. Επειδή ακριβώς δυσκολεύονται να μπουν στη θέση του άλλου πολλές φορές παρεξηγούνται και χαρακτηρίζονται ως εγωιστές και πεισματάρηδες. 



Το σύνδρομο Asperger δεν αποτελεί πλέον ταμπού. Πολλοί επώνυμοι έχουν παραδεχτεί δημοσίως στον περιοδικό Τύπο ότι έχουν διαγνωστεί με το συγκεκριμένο σύνδρομο -ανάμεσα τους ο Νταν Ακρόιντ, η Σούζαν Μπόιλ και η Ντάριλ Χάνα. Φαινομενικά τελειομανείς, πειθαρχημένοι και παραγωγικοί στον τομέα της προτίμησής τους, ξεχωρίζουν σε κάθε τομέα, με τον οποίο θα αποφασίσουν να ασχοληθούν. Τα επαγγέλματα, στα οποία συνήθως διαπρέπουν είναι στην επιστήμη των υπολογιστών, στα μαθηματικά, τη λογιστική, τη μηχανολογία ή τη βιβλιοθηκονομία..

Η αδυναμία στην έκφραση των συναισθημάτων - Πρόκληση για τη σχέση/γάμο.

«Μιλούσε  πάντα τη γλώσσα της καρδιάς με μια αδέξια ξενική προφορά»

«Αυτό που με γοήτευε είναι ότι με διεκδικούσε με έναν τρόπο εμμονικό-αισθανόμουν σημαντικός/κη…!»

Εκ πρώτης όψεως οι άνδρες με σύνδρομο Asperger κερδίζουν τις εντυπώσεις στο αντίθετο φύλο καθώς είναι ευγενικοί, πολύ εξυπηρετικοί και εξαίρετοι ακροατές. Όταν ερωτεύονται, είναι πιστοί και τροφοδοτούν με την αποκλειστική προσοχή τους το άτομο του ενδιαφέροντός τους.  H αφοσίωσή τους στη σύντροφο είναι ολοκληρωτική. Η ρομαντική σχέση για εκείνους είναι σε προτεραιότητα, συνεπώς η αντροπαρέα έρχεται δεύτερη -δηλ. σπάνια θα προτιμήσουν να ακυρώσουν ένα ραντεβού, προκειμένου να δουν έναν αγώνα μαζί με την παρέα τους.

Για τις γυναίκες που έχουν ανάγκη την προσοχή και το αίσθημα ασφάλειας, η επιβεβαίωση που παίρνουν από έναν τέτοιον άνδρα θεωρείται σημαντικό προτέρημα και είναι αυτό που συνήθως παίζει τον κυρίαρχο λόγο στην απόφαση να τους επιλέξουν για συζύγους.

Οι άνδρες με σύνδρομο Asperger τείνουν να ερωτεύονται γυναίκες με άριστες επικοινωνιακές δεξιότητες και διαισθητική κοινωνική γνώση. Η ιδανική σύντροφος για εκείνους λειτουργεί ως κοινωνική διερμηνέας. Το άλλο τους μισό πρέπει να είναι πρόθυμο να αναλάβει, εκτός από το συντροφικό, και έναν πιο μητρικό ρόλο.

Για τις γυναίκες με σύνδρομο Asperger, το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο συμπεριφοράς που έλκει τους άνδρες είναι η κοινωνική ανωριμότητα η οποία εκφράζεται μέσα από το χαριτωμένο αυθορμητισμό. Για κάποιους άνδρες είναι ερωτεύσιμο το να νιώθουν σημαντικοί μέσα από τη σχέση τους με μια γυναίκα που τους δείχνει πόσο πολύ τους χρειάζεται.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο, επειδή ενδεχομένως, εξαιτίας των ελλιπών κοινωνικών δεξιοτήτων, να έχουν βιώσει την απόρριψη από την τρυφερή ηλικία της εφηβείας, να μην θέτουν υψηλές προσδοκίες από τους άλλους και να είναι πιο δεκτικοί σε καταχρηστικές συμπεριφορές και διάφορες μορφές κακοποίησης (ψυχολογική και σωματική).

«Αγαπώ τους εσωστρεφείς… που δεν σπαταλούν τις λέξεις»

«Μάλλον δεν συμπαθεί τους φίλους μου»

Επειδή έχουν περιορισμένο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων σε φιλικό επίπεδο συναναστρέφονται κυρίως με άτομα από τον εργασιακό χώρο όπου μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα. Ουσιαστικά οι κοινωνική τους ζωή σχετίζεται την εργασία τους.

Όταν βρεθούν σε μια παρέα με διαφορετικά ενδιαφέροντα από εκείνους θα βιώσουν κοινωνική αμηχανία, διότι δυσκολεύονται στην κατανόηση του σαρκαστικού χιούμορ,  των αφηρημένων εννοιών, και των αλληγοριών. 

Η δημιουργία και διατήρηση φιλικών σχέσεων δεν είναι εύκολο για εκείνους, αλλά όταν τα καταφέρουν είναι πολύ καλοί φίλοι. Δεν θεωρούνται κοινωνικά άτομα, διότι επιλέγουν να μιλάνε μόνο σε ανθρώπους που συμπαθούν. Κάποιοι εμφανίζουν επιλεκτική αλαλία, δηλαδή δεν απευθύνουν το λόγο σε όποιον δεν τους είναι αρεστός.

«Δεν ξέρω αν με αγαπά…»

Με τη δεύτερη ματιά, μέσα στο πλαίσιο της μακροχρόνιας σχέσης ή του εγγάμου βίου μπορεί να προκύψουν προβλήματα. Σύμφωνα με έρευνες, 50% των συντρόφων ενηλίκων με Asperger αμφιβάλλουν ότι ο/η σύντροφος τους αγαπά. Ένας λόγος είναι ότι τα άτομα με Asperger έχουν μεγάλη δυσκολία να εκφράσουν λεκτικά την αγάπη τους  για τον/τη σύντροφό τους. Αυτή η φαινομενική αδιαφορία οδηγεί στη συναισθηματική παραμέληση του/της συντρόφου τους.

«Αισθάνομαι μοναξιά!»

Η επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη της σχέσης αλλά κυρίως για την επίλυση προβλημάτων και την αποφυγή συγκρούσεων. Οι συζητήσεις μπορεί να είναι ελάχιστες και μονόπλευρες και να μην υπάρχει συμμετοχή από τον/τη σύντροφο με το σύνδρομο. Οι κουβέντες είναι περιορισμένες και συνήθως αφορούν πρακτικά ζητήματα.  Συνήθως αποφεύγουν να μιλήσουν για θέματα συναισθηματικής σημασίας για το σύντροφό τους. 

Στην περίπτωση ενός καβγά, ο/η σύντροφος με σύνδρομο Asperger μπορεί να χάσει το δίκιο του, διότι δεν θα είναι σε θέση να αντικρούσει με επιχειρηματολογία τις κατηγορίες του/της συντρόφου του. Αρκετά ευαίσθητοι στην κριτική, μπορεί να αντιδράσουν με έντονο τρόπο…

Η ειλικρινής έκφραση των σκέψεων τους και οι έμμονες ιδέες μπορεί να αποβούν οδυνηρές για τους άλλους καθώς δεν αντιλαμβάνονται πάντα τις συναισθηματικές επιπλοκές που έχει η συμπεριφορά τους στον περίγυρο.

Η δυσκολία κατανόησης αφηρημένων εννοιών παρεμποδίζει τον ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα στο ζευγάρι, διότι το αίτιο της σύγκρουσης θα πρέπει να διατυπώνεται με σαφήνεια, καθώς και τα δυσάρεστα συναισθήματα που απορρέουν από αυτό. 

«Αισθάνομαι παγιδευμένος στις ευθύνες»

Οι περισσότεροι ενήλικες με σύνδρομο Asperger έχουν οργανωτικά προβλήματα, γι' αυτό και ο/η σύντροφός τους θα πρέπει να αναλάβει και το ρόλο του... γραμματέα, που εκτελεί καθήκοντα οικονομικού προϋπολογισμού, καθώς και προγραμματισμού.

Το άνισο μοίρασμα οικιακών υποχρεώσεων και  φροντίδας των παιδιών απουσία της συναισθηματικής στήριξης μακροχρόνια εξαντλεί σωματικά και αποστραγγίζει τις ψυχικές αντοχές, τότε αρχίζει η δυσανασχέτηση με το σύντροφο. Σε αντίθεση, έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνδρες με σύνδρομο Asperger επωφελούνται και σωματικά και ψυχικά από μια μακροχρόνια σχέση. Το μοίρασμα των ευθυνών σε αυτή την περίπτωση μειώνει το καθημερινό άγχος τους.

«Βαρέθηκα να νταντεύω τον/τη σύντροφό μου»

Ο γονεϊκός ρόλος για τα άτομα με σύνδρομο Asperger είναι αρκετά απαιτητικός, διότι πρέπει να καταλαβαίνουν τις ανάγκες και τις συμπεριφορές των παιδιών τους. Τα παιδιά έχουν ανάγκη την αποδοχή, την ενθάρρυνση και την στοργή εάν τα στερηθούν ίσως νοιώσουν αόρατα. Ο γονέας που δεν έχει σύνδρομο Asperger θα πρέπει να αναλάβει επιπλέον ευθύνες για αντισταθμίσει την έλλειψη των γονικών δεξιοτήτων του/της συντρόφου του. Με λίγα λόγια, πρέπει να παρέχει καθοδήγηση και παράλληλα να αποστασιοποιηθεί βρίσκοντας την δύναμη να ενθαρρύνει τον άλλο γονέα. Ειδικά στην περίοδο της εφηβείας του παιδιού αναγκαστικά θα μεσολαβεί για να αποτρέψει τυχόν συγκρούσεις και δυσαρέσκεια από την πλευρά του παιδιού.

Στους ενήλικες πολλές φορές το σύνδρομο Asperger λανθασμένα συγχέεται με το ναρκισσισμό, διότι η αδυναμία στην ενσυναίσθηση μεταφράζεται ως εγωκεντρισμός. 

Η ευαισθητοποίηση το κλειδί… για τη γέφυρα επικοινωνίας

Η διάγνωση του συνδρόμου Asperger για άτομα από 35 ετών και άνω ως επί το πλείστον αποτελεί λύτρωση... Διότι αποσαφηνίζει και εξηγεί το γιατί οι προθέσεις, αν και θετικές, συνήθως παρεξηγούνται...
 
Το παρόν άρθρο επικεντρώθηκε κυρίως στην έκφραση συναισθήματος, διότι αυτός είναι ένας τομέας που ο/η σύντροφος του ατόμου με σύνδρομο Asperger ευελπιστεί ότι με το πέρασμα του χρόνου, μέσα από την οικειότητα, θα αλλάξει προς το καλύτερο, κάτι που δεν ισχύει κατά κανόνα. Μια διάγνωση για τον/τη σύντροφο του ατόμου με Asperger καταστέλλει το θυμό και ανοίγει τις πύλες μιας βαθύτερης επικοινωνίας. Η συμπεριφορική θεραπεία και η εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων αποτελούν τις πιο διαδεδομένες θεραπευτικές προσεγγίσεις για το συγκεκριμένο σύνδρομο..

Όταν ανάμεσα στο ζευγάρι υπάρχει αγάπη και αναγνώριση ότι αυτό που τους χωρίζει δεν είναι ο εγωκεντρισμός, αλλά ένας διαφορετικός τρόπος επικοινωνίας των συναισθημάτων, τότε μπορεί ο καθένας από την πλευρά του με αμοιβαίες υποχωρήσεις και ξεκάθαρα «θέλω» να βάλει ένα λιθαράκι και να χτιστεί μια επιτυχημένη σχέση. 

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και αδεία ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.