Νέο καθεστώς νομικής βοήθειας σε ευάλωτες ομάδες πολιτών

Αλλάζει άρδην το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (νόμος 3226/2004) για την παροχή νομικής βοήθειας σε ευάλωτα φυσικά πρόσωπα με νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Αναλυτικότερα, σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε το νομοσχέδιο 21 άρθρων του υπουργείου Δικαιοσύνης, για την «παροχή νομικής βοήθειας σε φυσικά πρόσωπα» και έτσι θα παρέχεται πλέον μέσα σε νέο συγκεκριμένο πλαίσιο κριτηρίων.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το νομοσχέδιο η νομική βοήθεια θα παρέχεται στους χαμηλού εισοδήματος Έλληνες πολίτες, αλλά και στους πολίτες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως  και στους χαμηλού εισοδήματος πολίτες τρίτου κράτους, αλλά και ανιθαγενείς, εφόσον έχουν νόμιμη κατοικία ή συνήθη διαμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο  πολίτες χαμηλού εισοδήματος ορίζονται εκείνοι οι οποίοι:

1) το μέσο ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα από κάθε πηγή των τριών τελευταίων ετών δεν υπερβαίνει: α) για άγαμο το ποσό των 6.000 ευρώ, β) για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης το ποσό των 7.000 ευρώ, γ) για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης ή άγαμο με ένα προστατευόμενο τέκνο το ποσό των 8.000 ευρώ, δ) για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης ή άγαμο με δύο προστατευόμενα τέκνα το ποσό των 9.000 ευρώ, ε) για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης ή άγαμο με περισσότερα προστατευόμενα τέκνα το ποσό των 10.000 ευρώ, και
2) έχουν κατά το τελευταίο φορολογικό έτος πριν την υποβολή της αίτησης τεκμαρτό οικογενειακό εισόδημα μικρότερο από το τριπλάσιο των ανωτέρω ορίων.

Σε περίπτωση ενδοοικογενειακής διαφοράς ή διένεξης, δεν λαμβάνεται υπόψη το εισόδημα εκείνου με τον οποίο υπάρχει η διαφορά ή διένεξη.

Αν υπάρχουν καταθέσεις του αιτούντος ή των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του, σε Τράπεζες (και του εξωτερικού), συνυπολογίζονται για τη συμπλήρωση των εν λόγω ορίων.

Ανεξάρτητα από τις εισοδηματικές προϋποθέσεις δικαιούχοι νομικής βοήθειας είναι επίσης όσοι:
α) κατά το χρόνο υποβολής της αίτησής τους είναι άνεργοι για περισσότερο από 12 μήνες,  
 β) πάσχουν από: 1) ασθένεια ιδιαίτερης σοβαρότητας, γεγονός που θα πρέπει να προκύπτει από σχετικές γνωματεύσεις δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας  
2) αναπηρία ποσοστού τουλάχιστον 67%, γεγονός που θα πρέπει να προκύπτει από σχετική γνωμάτευση αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής, και εξαιτίας τους απαιτείται τακτική ή συνεχιζόμενη θεραπεία για μακρό χρόνο, ώστε αφαιρουμένων των σχετικών δαπανών να απομένουν κατ’ έτος εισοδήματα ίσα ή μικρότερα προς αυτά.

Η νομική βοήθεια παρέχεται σε υποθέσεις ιδιωτικού, δημοσίου και ποινικού δικαίου ενώπιον δικαστηρίων οποιουδήποτε βαθμού και δικαιοδοσίας καθώς και ενώπιον ανακριτικών και προανακριτικών αρχών.

Επίσης, παρέχεται στη διαδικασία της συμβιβαστικής επέμβασης του Ειρηνοδίκη της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης και της ποινικής συνδιαλλαγής (άρθρο 308Β Κώδικα Ποινικής Δικονομίας), σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του παρόντος και συμπεριλαμβάνει την παροχή νομικών συμβουλών με σκοπό τη διευθέτηση της διαφοράς πριν αυτή εισαχθεί ενώπιον δικαστηρίου.

Για τις υποθέσεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου, η παροχή νομικής βοήθειας δίνεται σε όλους τους διαδίκους, μετά την υποβολή σχετικής αίτησης, για το σύνολο των διαδικασιών της πολιτικής και διοικητικής δίκης, όπου είναι υποχρεωτική η παράσταση του διαδίκου με πληρεξούσιο δικηγόρο.
Για τις ποινικές υποθέσεις   η  νομική  βοήθεια  παρέχεται αν ο διάδικος δεν έχει δικηγόρο και εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα.

Ειδικότερα, παρέχεται κατά πρώτον στον  κατηγορούμενο:
α) για κακούργημα, κατά το στάδιο της προανάκρισης, της ανάκρισης και της συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο,
β) για πλημμελήματα για τα οποία προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους, κατά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο,
γ) για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση κάθε ενδίκου μέσου κατά καταδικαστικής απόφασης, όταν αφορά την περίπτωση επιβολής ποινής στερητική της ελευθερίας   τουλάχιστον 6 μηνών,
δ) για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση κάθε αίτησης ή ενδίκου μέσου αν αφορά αξιόποινη πράξη που τελέστηκε   ενώ ήταν εξαρτημένος και πριν την εισαγωγή του σε πρόγραμμα διάγνωσης της εξάρτησης, σωματικής αποτοξίνωσης και ψυχικής απεξάρτησης των αναγνωρισμένων   φορέων (θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης), στο οποίο έχει προσέλθει οικειοθελώς και συμμετέχει, καταβάλλοντας   προσπάθειες απεξάρτησης, ή έχει ολοκληρώσει αυτό και διατηρεί την απεξάρτηση,
 ε) για την παράσταση ενώπιον δικαστικού συμβουλίου ή για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση ενδίκου μέσου κατά της απόφασης του συμβουλίου Εφετών, στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εντάλματος    Σύλληψης (νόμος 3251/2004),
στ) για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση αίτησης επανάληψης της διαδικασίας υπέρ καταδικασμένου, εφόσον έχει επιβληθεί στερητική της ελευθερίας ποινή που δεν έχει ανασταλεί.

Κατά δεύτερον παρέχεται στον  παθόντα: α) για κακούργημα κατά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό  και
β) για πλημμελήματα για τα οποία προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός  έτους, κατά τη συζήτηση της υπόθεσης   σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό.