Πρωτοβουλία του Παντείου: Ψηφιακό αποθετήριο επιστημονικών δημοσιεύσεων στα ελληνικά

Η Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου και Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Χριστίνα Κουλούρη, αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για τη δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου επιστημονικών δημοσιεύσεων των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών στην ελληνική γλώσσα. Η μετάφραση, στη συνέχεια, αυτού του επιστημονικού έργου στην αγγλική θα ευνοήσει την αξιολόγηση, καθιστώντας Πανεπιστήμια προσανατολισμένα αμιγώς σε ανθρωπιστικές σπουδές, όπως το Πάντειο, όχι μόνο πιο ορατά στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και εξίσου ανταγωνιστικά με εκείνα των θετικών επιστημών. Επιπλέον, οι ορίζοντες του Παντείου διευρύνονται διαρκώς τόσο μέσα από την έρευνα όσο και μέσα από συνεργασίες με πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού, της Αμερικής συμπεριλαμβανομένης.

«Διαβάζουμε συνεχώς στις εφημερίδες για τις διεθνείς κατατάξεις των Πανεπιστημίων - τα rankings. Η ταξινόμηση αυτή γίνεται με βάση τις επιστημονικές δημοσιεύσεις. Ωστόσο, επειδή υπολογίζονται μόνο οι αγγλόφωνες, δεν αποδίδεται η πραγματική αξία του επιστημονικού έργου, που παράγεται στην Ελλάδα - κυρίως στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, που είναι το ‘βαρύ της πυροβολικό’, σκεφτείτε την αρχαιολογία, τη φιλοσοφία…», εκθέτει τον προβληματισμό της η Πρύτανις του Παντείου, Χριστίνα Κουλούρη, η οποία είναι από τις ελάχιστες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις στον πανεπιστημιακό χώρο. Όπως δε προσθέτει η ίδια: «Το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών έχει ‘μονοθεματικό’ χαρακτήρα καθώς δεν διαθέτει Τμήματα Ιατρικής ή Θετικών Επιστημών, που συμβάλλουν σε αυτή τη βαθμολογία. Σκεφτείτε, επομένως, ένα επιστημονικό έργο, που αποτυπώνεται σε ένα βιβλίο 600 σελίδων στα ελληνικά – αυτό δεν ‘φαίνεται’ στο εξωτερικό, δεν λαμβάνεται υπόψη στις αξιολογήσεις κι ας εμπεριέχει τεράστιας αξίας προσπάθεια. Αποτέλεσμα, το Πανεπιστήμιό μας να ‘μειονεκτεί’ στη διεθνή κατάταξη». 

Η μόνιμη επωδός στην πανεπιστημιακή κοινότητα σε ό,τι αφορά την απευθείας δημοσίευση του επιστημονικού έργου στην αγγλική γλώσσα, είναι πως με αυτό τον τρόπο διευκολύνεται η εισχώρηση σε ένα διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, επομένως και η κρίση και αξιολόγηση, που προκύπτουν από αυτή. «Έχω διαβάσει διδακτορικές διατριβές στα αγγλικά που δεν θα περνούσαν ποτέ στην Ελλάδα», τονίζει η κ.Κουλούρη, διευκρινίζοντας: «Το κριτήριο θα πρέπει να είναι ποιοτικό και αξιοκρατικό – όχι γλωσσικό. Επομένως, θεωρώ ότι δεν μπορεί να κατηγορείται κάποιος ως ‘επαρχιώτης’ όταν επιλέγει να δημοσιεύσει ένα επιστημονικό βιβλίο στα ελληνικά, επειδή η ποιότητα του έργου δεν κρίνεται από τη γλώσσα αλλά από το περιεχόμενο. Κι αν εγκαταλείψουμε την ελληνική γλώσσα από γλώσσα της επιστήμης, θα την καταδικάσουμε σε μία χρήση ‘των πρωινάδικων’. Εξυπακούεται πως αυτή η προσπάθεια δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος της εξωστρέφειας - η ελληνική πολιτεία θα μπορούσε συστηματικά να χρηματοδοτεί μεταφράσεις στα αγγλικά βιβλίων, τα οποία έχουν παραχθεί από Έλληνες επιστήμονες τα τελευταία 30 χρόνια. Αυτή θα ήταν μία πολιτική επιλογή για να ενθαρρυνθεί η παραγωγή επιστημονικού λόγου στα ελληνικά, χωρίς να χαθεί ταυτόχρονα η διεθνής απήχηση». 

Διαφορετικά επιστημονικά πεδία, διαφορετική προσέγγιση δημοσιεύσεων

«Μία επιστημονική εργασία, ένα ‘paper’ στη Φυσική ή στα Μαθηματικά, μπορεί να γραφτεί στα αγγλικά χωρίς να έχει ιδιαίτερη διαφορά. Υπάρχει μία εντελώς διαφορετική κουλτούρα δημοσιεύσεων μεταξύ των θετικών και των ανθρωπιστικών-κοινωνικών επιστημών, την οποία οφείλουμε να σεβαστούμε. Θα ήταν λάθος να ισοπεδώσουμε τα επιστημονικά πεδία, τοποθετώντας τα όλα στην ‘κλίνη του Προκρούστη’. Δεν είναι δυνατόν, δηλαδή, ο ιστορικός, ο φιλόσοφος, ο νομικός να αξιολογείται με τα ίδια κριτήρια που αξιολογείται ο γιατρός, ο μαθηματικός, ο μηχανικός. Αντίστοιχο πρόβλημα με μας έχουν και οι Γάλλοι, οι Γερμανοί, οι Ισπανοί... Τουλάχιστον, εκείνοι έχουν μεγάλη κρατική ενίσχυση στην έρευνα – σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου είναι άνιση η κατανομή της χρηματοδότησης της έρευνας ανάμεσα στις θετικές επιστήμες και στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές», καταλήγει η Πρύτανις. 

Η πρωτοβουλία για το ψηφιακό αποθετήριο 

Προασπιζόμενη την ιδέα της συστηματικής δημοσίευσης του επιστημονικού έργου και στην ελληνική γλώσσα, η κ.Κουλούρη σημειώνει: «Μέσα από τη Σύνοδο Πρυτάνεων, πήραμε την πρωτοβουλία ως Πάντειο, να δημιουργήσουμε μία βάση δεδομένων σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης για τα έργα που γράφονται στα ελληνικά, δηλαδή ένα είδος ‘Google Scholar’ – ψηφιακό αποθετήριο με ετεροαναφορές, με αυστηρά, αξιοκρατικά κριτήρια. Μέσα από αυτό, θα μπορούμε να προβάλουμε το έργο των επιστημόνων στην Ελληνική γλώσσα. Έχει ήδη συσταθεί μία επιτροπή, μέσα στην επόμενη χρονιά θα μπορούμε να δείξουμε και αποτελέσματα».

Στο πλαίσιο αυτού του εγχειρήματος, βρίσκεται σε εξέλιξη η ψηφιοποίηση όλων των ελληνικών επιστημονικών περιοδικών και μονογραφιών σε βάθος δεκαετίας. Αντίστοιχα, δρομολογείται η ψηφιοποίηση και ευρετηριοποίηση επιστημονικών βιβλίων. «Μέσα από την πλατφόρμα, θα μπορεί να βγει και ο αριθμός των παραπομπών σε συγκεκριμένη επιστημονική δημοσίευση, όπως ακριβώς γίνεται και στο Google Scholar. Στο μεταξύ, το αποθετήριο θα εμπλουτίζεται διαρκώς με κάθε νέο έργο, που παράγεται», εξηγεί η κ.Κουλούρη. 

Η ερευνητική ‘ταυτότητα’ του Παντείου και οι διεθνείς συνεργασίες 

«Ανέκαθεν ήταν το Πάντειο λίγο ‘διαφορετικό’ από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας», αρχίζει να λέει η Πρύτανις, Χριστίνα Κουλούρη. Σε τέσσερα χρόνια συμπληρώνει έναν αιώνα από την ίδρυσή του (1927) και έχει μασκότ την κουκουβάγια, το σύμβολο της σοφίας. «Σίγουρα πρωτοποριακό – εδώ ιδρύθηκε το πρώτο τμήμα Κοινωνιολογίας, το πρώτο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στην Ελλάδα. Εδώ δίδαξαν εξέχουσες προσωπικότητες μίας ακαδημαϊκής ελίτ, καθόλου ‘μουχλιασμένης’.

Αξιοπρόσεκτο είναι, επίσης, το ερευνητικό έργο του Παντείου: υλοποιούνται πρωτότυπες έρευνες με έντονο κοινωνικό αποτύπωμα, όπως οι έρευνες για το φύλο. Έχουμε ένα διετές διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών φύλου (gender studies), υπάρχει Εργαστήριο Σπουδών Φύλου. Λειτουργεί Επιτροπή Ισότητας των Φύλων, η οποία είναι ιδιαίτερα ενεργή – διαχειρίζεται μεταξύ άλλων, ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης, δρώντας καθοδηγητικά και συμβουλευτικά. Είμαστε το πρώτο Πανεπιστήμιο, που εξέδωσε Οδηγό Αντιμετώπισης Έμφυλης Βίας. Τρέχουν στοχευμένα προγράμματα, που αφορούν για παράδειγμα, τις συνέπειες του covid-19 στην αγορά εργασίας ως προς τις γυναίκες, την αειφόρο ανάπτυξη, την κοινωνική συμπερίληψη, τη μετανάστευση, τους ασυνόδευτους ανήλικους, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα προγράμματα σπουδών συνδυάζουν την εξωστρέφεια με την κοινωνική ευθύνη - η κοινωνική ευθύνη δεν αποκτάται μέσω του εθελοντισμού αλλά μέσω της έρευνας. Κι εμείς, σαν επιστήμονες παράγουμε έρευνα, το προϊόν της οποίας μπορεί να έχει εφαρμογή στο χώρο της εργασίας, στις επιχειρήσεις, παντού. Πάντα με την ταυτότητά μας ως ‘Πάντειο’.

Σε ό,τι αφορά τις διεθνείς μας συνεργασίες, ήδη τρέχουν περισσότερες από 300 διμερείς συμφωνίες με πανεπιστήμια σε όλες τις ηπείρους –  οι περισσότερες, με ευρωπαϊκά.

Επιπλέον, υπάρχουν κοινά μαθήματα με το Πανεπιστήμιο Πρινστον (Princeton) – από το 2019 διδάσκουμε από κοινού συνάδελφος Αμερικανός κι εγώ, Παγκόσμια Ιστορία – Global History. Το μάθημα γίνεται μέσω πλατφόρμας με βιντεοσκοπημένο υλικό. Πρόκειται για ‘κλειστό σεμινάριο’ 14 φοιτητών, με εβδομαδιαία essays (εργασίες) και υποχρεωτική παρακολούθηση. Οσονούπω ξεκινά συνεργασία και με το πανεπιστήμιο Κολούμπια (Columbia) επάνω σε ένα κοινό μεταπτυχιακό μάθημα, συνδυασμό Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Πολιτικής Επιστήμης, προσανατολισμένο κυρίως στο Social Theory. Θα γίνεται υβριδικά, δηλαδή με ζωντανή παρουσία εκατέρωθεν και επικοινωνία των δύο ομάδων με κάμερα. Είναι σημαντικό για τους Έλληνες φοιτητές να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν μάθημα, για το οποίο οι Αμερικανοί πληρώνουν τρομερά δίδακτρα. Παράλληλα, ανοίγουν για τους φοιτητές μας δρόμοι για υποτροφίες, μεταπτυχιακές σπουδές… Βρισκόμαστε, επίσης, σε συζήτηση με το πανεπιστήμιο του Ιλλινόι (Illinois) αλλά και το Γέηλ (Yale). Αυτός είναι ο σύγχρονος ακαδημαϊκός χάρτης και το Πάντειο βρίσκεται μέσα σ’αυτόν», σημειώνει η Πρύτανις. 

Ειδήσεις σήμερα:

«Είμαι νέα και όμορφη αλλά όχι και για αγόρι» - Τα υπονοούμενα της πρώην παίκτριας του «My Style Rocks» για τον Κωνσταντίνο Πλεύρη

Αρνούμαι να αφήσω τη Χαμάς και τον Πούτιν να νικήσουν, λέει ο Μπάιντεν - Στηρίζει το Ισραήλ με 14 δισ. δολάρια

Βίντεο: Ο Καμπουράκης χασμουρήθηκε με θόρυβο ενώ ο Μαρουσάκης έλεγε τον καιρό