Aλλαγή πλεύσης με αμερικανικές φρεγάτες MMSC

Αλλαγή πλεύσης από το Πολεμικό Ναυτικό, το οποίο έπειτα από χρόνια διαπραγματεύσεων με τους Γάλλους για την αγορά δύο φρεγατών τύπου Belh@rra, προσανατολίζεται στην απόκτηση τεσσάρων αμερικανικών φρεγατών από τη Lockheed Martin. Δύο μήνες μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι το Πολεμικό Ναυτικό ξεκινά τις διαδικασίες για την ένταξη στον στόλο του τεσσάρων νέων φρεγατών πολλαπλού ρόλου, η Αθήνα στέλνει στην Ουάσινγκτον επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Η λεγόμενη LOR (Letter of Request) τυπικά δεν είναι δεσμευτική, είναι ωστόσο το πρώτο βήμα για τη σύναψη ελληνοαμερικανικής διακρατικής συμφωνίας με σκοπό την αγορά τεσσάρων φρεγατών τύπου MMSC (Multi Mission Surface Combatant).

Επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος

«Αυτό είναι ένα πρόγραμμα που έχει χρόνο υλοποίησης από πέντε έως επτά έτη», είχε πει ο πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο για την απόκτηση των τεσσάρων φρεγατών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει τότε ότι το πρόγραμμα δεν ήταν δυνατόν να κοστολογηθεί προτού υποβληθούν ανταγωνιστικές προσφορές απ’ όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές.

Στην επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος, που οριστικοποιήθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό, υπολογίζεται ότι θα πρέπει να δαπανηθούν 4 δισ. ευρώ για τις τέσσερις καινούριες φρεγάτες, παράλληλα με την εκταμίευση περίπου 450 εκατ. για τον εκσυγχρονισμό «μέσης ζωής» των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO («Υδρα», «Σπέτσαι», «Σαλαμίς», «Ψαρά») και την πληρωμή ακόμη 500 εκατ. για την απόκτηση πολεμικού πλοίου ενδιάμεσης λύσης που θα καλύψει τις φλέγουσες ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού μέχρι το 2028 που προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί η ναυπήγηση των τεσσάρων καινούριων φρεγατών.
Συνολικό κόστος προγράμματος, 4,95 δισ. ευρώ. Η λύση-πακέτο που επεξεργάζεται το Πολεμικό Ναυτικό προβλέπει επίσης τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα FFGX, το οποίο αφορά τον επόμενο τύπο πολεμικού πλοίου που σχεδιάζουν να αποκτήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες την επόμενη δεκαετία.

Σε εκείνη τη χρονική στιγμή δεν μπορούσε να κοστολογήσει, επειδή θα υπάρξουν ανταγωνιστικές προσφορές και η κυβέρνηση θα δεχτεί την πιο συμφέρουσα πρόταση με βάση τις επιχειρησιακές δυνατότητες αλλά και το κόστος των νέων φρεγατών. Τα νέα πολεμικά πλοία θα πλαισιωθούν επίσης από τέσσερα ναυτικά ελικόπτερα Romeo. Παράλληλα, ανακοινώθηκε ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ που ήδη διαθέτει ο στόλος, συνολικού προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ (100 εκατ. για κάθε πλοίο).

Τα κόστη για τη ναυπήγηση των φρεγατών μπορεί να είναι παραπλανητικά και σίγουρα δεν πρόκειται για τις τελικές τιμές. Και αυτό διότι η ελληνική κυβέρνηση θα ζητήσει να ενσωματωθεί στο κόστος αγοράς και η δαπάνη για το λεγόμενο Follow on Support - FOS, δηλαδή για όπλα, εκπαίδευση, επισκευές και εφοδιασμό με ανταλλακτικά. Στην περίπτωση αυτή οι τιμές αναμένεται να αλλάξουν, οπότε τελικά το τι θα είναι εφικτό να αποκτηθεί θα είναι συζητήσιμο.

Επιπλέον, όπως αποδείχθηκε με τα δύο τελευταία εξοπλιστικά προγράμματα που υπεγράφησαν μέσω διακρατικής συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δηλαδή την αναβάθμιση των 85 ελληνικών μαχητικών αεροσκαφών τύπου F-16 στην έκδοση Viper και την αναβάθμιση των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3B (ένα πρόγραμμα η ολοκλήρωση του οποίου έχει καθυστερήσει σημαντικά), η Ουάσινγκτον απαιτεί η αποπληρωμή των συμβολαίων να είναι εμπροσθοβαρής, ώστε σχεδόν το σύνολο του τιμήματος να έχει καταβληθεί με την ολοκλήρωση της παράδοσης της παραγγελίας. Αντέχει η ελληνική οικονομία ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα περίπου 5 δισ. ευρώ με εμπροσθοβαρή αποπληρωμή, την ώρα που έχει αποφασιστεί να τρέξει ακόμη ένα μεγάλο πρόγραμμα αμυντικής προμήθειας, αυτό της απόκτησης 18 γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών τύπου Rafale; Το ερώτημα αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί επί του παρόντος, καθώς θα συναρτηθεί με τη συμφωνία που θα επιτευχθεί τελικώς μεταξύ της ελληνικής και της αμερικανικής κυβέρνησης. Θα πρέπει πάντως να συνυπολογιστεί η προμήθεια περίπου 1,5% που θα κληθεί να καταβάλει η Ελλάδα στις ΗΠΑ (όπως συμβαίνει με όλες τις προμήθειες μέσω FMS - Foreign Military Sales) για τη διακρατική συμφωνία. Επίσης το κόστος είναι πιθανό να αυξηθεί, με δεδομένο ότι η ελληνική πλευρά ζητά η ναυπήγηση των τριών από τις τέσσερις φρεγάτες να γίνει σε ελληνικά ναυπηγεία. Η εμπειρία του παρελθόντος έχει αποδείξει ότι ένα οπλικό σύστημα κοστίζει περισσότερο όταν κατασκευάζεται στην Ελλάδα.

Φρεγάτες τύπου MMSC (Multi-Mission Surface Combatant) κατασκευάζονται ήδη για τη Σαουδική Αραβία, η οποία έχει παραγγείλει τέσσερις μονάδες, και για το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό. Ο ναυτικός βραχίονας της αμερικανικής στρατιωτικής μηχανής έχει παραγγείλει 20 φρεγάτες σαν αυτές που ζητά το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, ενώ αρχικώς η απαίτηση ήταν για 55 πολεμικά πλοία. Το 2010, το πρόγραμμα FMS για τις τέσσερις σαουδαραβικές φρεγάτες μαζί με τα οπλικά συστήματα MK 41, ESSM, Harpoon, το πυροβόλο Oto Melara και τις υπηρεσίες logistics είχε κοστολογηθεί περίπου στα 11 δισ. δολάρια, αν και προ διετίας ο Ντόναλντ Τραμπ είχε υπολογίσει το κόστος της προμήθειας στα 6 δισ. δολάρια.

Τι λένε οι υπέρμαχοι της απόφασης

Από το Πολεμικό Ναυτικό υποστηρίζουν ότι εάν ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με την αμερικανική πλευρά για τις φρεγάτες MMSC, ο χρόνος υλοποίησης της προμήθειας θα είναι σχετικά σύντομος, ενώ χαρακτηρίζουν ασφαλή επιλογή τη συμφωνία Government to Government. «Οι διαγωνισμοί ενέχουν κρυφούς κινδύνους καθυστερήσεων μη αποδεκτών κατά την τρέχουσα συγκυρία», σημειώνει αρμόδιος παράγοντας.
Επιπλέον, όπως λένε στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας οι υπέρμαχοι της λύσης των αμερικανικών φρεγατών, με την επιλογή της MMSC δεν υπάρχει το ρίσκο από την επιλογή ενός πολεμικού πλοίου που είναι στα σχέδια και η ολοκλήρωση της ναυπήγησής του μπορεί να καθυστερήσει. Από τη λύση που προσφέρει η αμερικανική πλευρά, στο Πολεμικό Ναυτικό θεωρούν ότι καλύπτονται οι επιχειρησιακές απαιτήσεις, αν και διευκρινίζουν ότι η τελική διαμόρφωση της φρεγάτας θα γίνει την άνοιξη του 2021 έπειτα από διαπραγματεύσεις.

Με τη λύση-πακέτο του εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των τεσσάρων φρεγατών MEKO του Πολεμικού Ναυτικού, από την πλευρά που θα αναλάβει και τη ναυπήγηση των νέων φρεγατών στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας επιχειρηματολογούν ότι η ομοιοτυπία που θα επιτευχθεί (οκτώ μονάδες με ίδια οπλικά και ηλεκτρονικά συστήματα) θα είναι συμφέρουσα και παραλλήλως εξηγούν ότι θα υπάρχει κοινή υποδομή υποστήριξης (συνεργεία, ανταλλακτικά) για τις τέσσερις καινούριες φρεγάτες και τις τέσσερις παλαιότερες ΜΕΚΟ. Ενα ερώτημα είναι πώς θα τοποθετηθούν οι Ευρωπαίοι με το άκουσμα του αναμενόμενου deal των 5 δισ. με τις Ηνωμένες Πολιτείες.