Η μυστηριώδης αυξομείωση των υδρατμών

Ένα σημαντικό μέρος από τη στασιμότητα που παρατηρείται στις παγκόσμιες θερμοκρασίες κατά την τελευταία δεκαετία, μπορεί να αποδοθεί στη μυστηριώδη μείωση της συγκέντρωσης υδρατμών στην κατώτερη στρατόσφαιρα του πλανήτη μας, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα αμερικανών κλιματολόγων. Αντίστροφα, η μελέτη αποδίδει, σε σημαντικό βαθμό, στην αύξηση των υδρατμών την άνοδο της θερμοκρασίας κατά την προηγούμενη δεκαετία του ΄90.

Η έρευνα, που έγινε από επιστήμονες της Εθνικής Διοίκησης Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ, υπό τη δρα Σούζαν Σόλομον (από τις κορυφαίες στον κόσμο κλιματολόγους), σε συνεργασία με ερευνητές του πανεπιστημίου της Βέρνης στην Ελβετία, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Science", σύμφωνα με τις βρετανικές "Γκάρντιαν" και "Ντέιλι Μέιλ", το PhysicsWorld και το Scientific American.

Οι αμερικανοί ερευνητές επισημαίνουν ότι οι κλιματολόγοι μέχρι σήμερα έχουν υποβαθμίσει τη σημασία των υδρατμών στις αυξομειώσεις της θερμοκρασίας της Γης και τονίζουν ότι η επίδρασή τους είναι πολύ πιο σημαντική από ό,τι πίστευαν μέχρι τώρα οι επιστήμονες. Αν και η νέα έρευνά τους δεν θέτει σε αμφισβήτηση ότι η κλιματική αλλαγή είναι κατά βάση ανθρωπογενής (λόγω υπερπαραγωγής διοξειδίου του άνθρακα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες), παρόλα αυτά βοηθά να γίνει κατανοητό γιατί η παγκόσμια θερμοκρασία ανεβοκατεβαίνει από δεκαετία σε δεκαετία.

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, μια μείωση κατά 10% της υγρασίας (των υδρατμών) περίπου 20 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Γης εξηγεί γιατί η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας ουσιαστικά έχει μείνει σταθερή από την αρχή του 21ού αιώνα, παρά την μεγάλη άνοδο του διοξειδίου στην ατμόσφαιρα. Παράλληλα, η αντίστροφη άνοδος της υγρασίας πριν το 2000 ερμηνεύει γιατί στις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90 η θερμοκρασία αυξήθηκε τόσο απότομα.

Οι υδρατμοί έχουν αναγνωριστεί εδώ και καιρό ως σημαντικό "αέριο του θερμοκηπίου", όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο, καθώς απορροφούν θερμότητα από τον ήλιο, η οποία διαφορετικά θα είχε αντανακλαστεί πίσω στο διάστημα, συμβάλλοντας έτσι στο να παγιδεύεται η θερμότητα πάνω από τον πλανήτη μας. Όμως μέχρι τώρα τα περισσότερα υπολογιστικά κλιματικά μοντέλα επικεντρώνουν την προσοχή τους στις συγκεντρώσεις υδρατμών στην κατώτερη ατμόσφαιρα (την τροπόσφαιρα), αλλά η νέα μελέτη αναδεικνύει για πρώτη φορά την υποτιμημένη σημασία των υδρατμών σε μεγαλύτερο ύψος της ατμόσφαιρας, στη στρατόσφαιρα.

Σύμφωνα με τους αμερικανούς κλιματολόγους, οι παρατηρήσεις από δορυφόρους και μετεωρολογικά μπαλόνια έδειξαν πως οι υδρατμοί στη στρατόσφαιρα είχαν αυξηθεί αισθητά στις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90 και μειώθηκαν σημαντικά στην πρώτη δεκαετία του τρέχοντος αιώνα. Οι μεταβολές αυτές έλαβαν χώρα σε μια πολύ στενή λωρίδα στο κατώτερο τμήμα της στρατόσφαιρας, είχαν όμως πολύ μεγάλη επίπτωση στο κλίμα. Η έρευνα εκτιμά ότι η μείωση της ατμοσφαιρικής υγρασίας μετά το 2000 οδήγησε σε άνοδο της θερμοκρασίας κατά 25% μικρότερη από ό,τι αν δεν είχε υπάρξει η μείωση των υδρατμών. Αντίστροφα, στη δεκαετία του ΄90, η αύξηση της υγρασίας προκάλεσε πιθανότατα αύξηση της θερμοκρασίας της Γης κατά 30%.

Μυστήριο παραμένει, όπως παραδέχτηκαν οι επιστήμονες, γιατί οι υδρατμοί αυξομειώνονται τόσο γρήγορα και τόσο έντονα. Μια πιθανή αιτία είναι οι μεταβολές της θερμοκρασίας στην επιφάνεια των θαλασσών, ειδικά στην τροπική ζώνη (κάτι που σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με τα ρεύματα Ελ Νίνιο και Λα Νίνια). Η κρύα στρατόσφαιρα είναι το στρώμα της ατμόσφαιρας πάνω από την τροπόσφαιρα (όπου αναπνέουν οι οργανισμοί) και κυμαίνεται σε υψόμετρο από περίπου 10 χλμ. έως 50 χλμ πάνω από την επιφάνεια της Γης. Οι υδρατμοί ανεβαίνουν στη στρατόσφαιρα μέσω της τροπόπαυσης, ενός "διαδρόμου" στην τροπόσφαιρα πάνω από τους τροπικούς.

Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία του πλανήτη μας έχει αυξηθεί περίπου κατά 0,13 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία κατά τον τελευταίο μισό αιώνα.