Κατάρ: Το μικροσκοπικό αλλά πάμπλουτο εμιράτο μπορεί να γίνει ο ιδανικός επενδυτής για την Ελλάδα

Με το που θα πεις Μάρχαμπα (γεια σας) βρίσκεσαι απέναντι σε μια επαινετική ματιά. Αν συνεχίσεις λέγοντας Σούκραν (ευχαριστώ), πλαταίνει ένα χαμόγελο συμπάθειας στα χείλη τους. Αν αποκαλύψεις τέλος τη ταυτότητα σου ως «Γιουνάν» (Έλληνας) σε καλοδέχονται με εγκάρδια γενναιοδωρία. Οι ανοιχτά φιλικοί, υπερήφανοι, φιλόξενοι και πιο ζεστοί από τις καλοκαιρινές θερμοκρασίες του εκεί Δεκεμβρίου, κάτοικοι του μικροσκοπικού-κάτι λιγότερο σε έκταση από τη μισή Πελοπόννησο- Κατάρ, είναι θετικά διακείμενοι απέναντι στη Ελλάδα.

Παρότι πάμπλουτοι δεν είναι υπερόπτες απέναντι σε μια ευρωπαϊκή χώρα που μαστίζεται από τα δεινά της οικονομικής κρίσης. Με 300.000 μόλις αυτόχθονες υπηκόους το Κατάρ είναι το πλουσιότερο κατά κεφαλή εμιράτο στη Αραβική χερσόνησο με ΑΕΠ περίπου 200 δισ. δολ., και το πλουσιότερο κράτος στο κόσμο εξ αιτίας των τεράστιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που διαθέτει. Είναι τρίτο παγκοσμίως σε αποθέματα φυσικού αερίου και πρώτο σε εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), γεγονός που μεταφράζεται σε ηγεμονικά έσοδα στο κράτος και στη μικρή πληθυσμιακά κοινωνία του.

“Δεν έχουμε φτωχούς, ανεργία, εγκληματικότητα” λένε με σχεδόν απολογητική ειλικρίνεια κυβερνητικοί αξιωματούχοι αλλά παραδέχονται ταυτόχρονα πως δεν είναι όλα ιδανικά στη χώρα τους. Διαθέτουν όμως αυτοπεποίθηση, οργάνωση, εξωστρέφεια και κυρίως όραμα απέναντι στις προκλήσεις του αύριο. Και, φυσικά χάρη στο κρατικό επενδυτικό του ταμείο με ενεργητικό ύψους 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων τροφοδοτείται πυρετωδώς η τεράστια, παροξυσμική σχεδόν, ανάπτυξη της χώρας με βάση το εκπονημένο από το 2008 πρόγραμμα εκμοντερνισμού της. Πρόκειται για το φιλόδοξο εθνικό “Vision 2030” που ονειρεύτηκε και σχεδίασε ο Σεΐχης Χαμάντ Μπιν Χαλίφα Αλ Θάνι, προηγούμενος ηγέτης του Κατάρ και πατέρας του σημερινού 38χρονου Εμίρη Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι.

Στόχος αυτού του προσανατολισμένου στη καινοτομία εθνικού πλάνου είναι να μετατρέψει την πρώην άνυδρη και αμμώδη χώρα των λίγων αλιέων μαργαριταριών και νομάδων σε μια προηγμένη κοινωνία ικανή να επιτύχει βιώσιμη ανάπτυξη και να εξασφαλίσει υψηλό βιοτικό επίπεδο για όλους τους ανθρώπους της τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον.

Η ενσάρκωση αυτού του οράματος ήδη επιταχύνεται εξαιτίας του άδικου και παράνομου αποκλεισμού από γη, αέρα και θάλασσα, όπως σημειώνουν εμφατικά κρατικά στελέχη του Κατάρ, τον οποίο επέβαλλαν τον Ιούνιο του 2017 κλείνοντας τα σύνορά τους οι πλησιέστεροι γείτονες του (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Υεμένη, Μπαχρέιν) στην Αραβική χερσόνησο, οι μακρόθεν Μαυριτανία και Μαλδίβες καθώς και οι μεσογειεκές Λιβύη και Αίγυπτος. Οι εκτιμήσεις των εγχώριων αξιωματούχων επικεντρώνονται στην υποκριτική, κατά τη γνώμη τους, στάση των γειτονικών τους χωρών οι οποίες φαίνεται να δυσανασχετούν με την μεγάλη οικονομική άνεση και την αυτόφωτη διπλωματική επιρροή του Κατάρ , τις οποίες θεωρούν δυσανάλογες με το μέγεθός του.

Προφανώς συνυπάρχουν στη υπόθεση και ενδοαραβικές αντιζηλίες σε επίπεδο γοήτρου. Αυτές, κυρίως, αφορούν την πολιτιστική και εκπαιδευτική αναβάθμιση του Κατάρ, τις μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις του για σεβασμό των διεθνών συνθηκών για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των 2,5 εκατ. μεταναστών από 85 διαφορετικές χώρες που δουλεύουν εκεί. Σχετίζονται ακόμη με την ανάληψη και διοργάνωση από το Κατάρ μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων όπως το προυπολογισμένου κόστους 10 δισ. δολαρίων Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2022, καθώς και τη λειτουργία στο έδαφός του του τηλεοπτικού δικτύου κύρους και απήχησης στον Αραβικό κόσμο, Αλ Τζαζίρα.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν επιτόπιοι διεθνείς αναλυτές τέτοιες μικρής σπουδαιότητας κόντρες και ενίοτε οξυμένες πολιτισμικές διακρίσεις μεταξύ ομοθρήσκων δεν λύνονται με κυρώσεις και ταπεινωτικά τελεσίγραφα που καλούν μια χώρα σαν το Κατάρ να υποκύψει σε απίθανους όρους υποταγής. Στη πραγματικότητα, και όπως πάντα, λένε οι ίδιοι υπάρχει ισχυρό υπόβαθρο συμφερόντων οικονομικού ανταγωνισμού. Ιδίως από τη στιγμή που η διεθνής οικονομική κοινότητα στρέφεται δυναμικά προς το φυσικό αέριο, το προνομιακό πεδίο του Κατάρ, σε αντίθεση με τη ζήτηση πετρελαίου στη παραγωγή του οποίου αδιαμφισβήτητα ηγεμονεύει η Σαουδική Αραβία. Εκτιμούν ακόμη ότι η πρόσφατη αποχώρηση του Κατάρ από τον ΟΠΕΚ συνιστούσε δικαιολογημένη στάση αντίστασης στην απαίτηση του Ριάντ να επιβάλλει τη βούληση του στις υπόλοιπες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Κόλπου. Εν τούτοις δεν έχουν υπολογισθεί οι ενδεχόμενες συνέπειες σε αυτό το παιχνίδι ισχύος αν και οι υπόλοιπες μικρές χώρες του Πετρελαικού Οργανισμού ακολουθήσουν το μονοπάτι ανεξαρτησίας που άνοιξε η Ντόχα.

Οπως, όμως, ισχυρίζονται κρατικοί παράγοντες στη Ντόχα, από το εμπάργκο των γειτόνων στο Κατάρ αναδύθηκε απροσδόκητα μια ρωμαλέα αυτοπεποίθηση για εκκίνηση νέων διαφανέστερων διεθνών σχέσεων και μετατροπής της κρίσης σε ευκαιρία. Τονίζουν ότι η σχετική απομόνωσή του εμιράτου, λόγω του μποϊκοτάζ, λειτουργεί ως καταλύτης στην απόκτηση πλήρους αυτάρκειας σε ορισμένα εισαγόμενα διατροφικά προιόντα όπως τα γαλακτοκομικά, και να πετύχουν ευνοικότερες τιμές προμήθειας άλλων απαραίτητων υλικών για την ανάπτυξη της χώρας.

Η Λούλουα αλ Χατίρ- άλλη μια νεαρή γυναίκα που μάλλον δοκιμάζει το συντηρητισμό των γειτονικών χωρών του Κατάρ για την αξιοποίηση του γυναικείου φύλου σε επιτελικές θέσεις- ως εκπρόσωπος του υπουργού Εξωτερικών και αναπληρωτή πρωθυπουργού σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ Θάνι, τοποθετήθηκε λέγοντας: «Μετά το εμπάργκο το Κατάρ αποφάσισε να αλλάξει σελίδα, να διαφοροποιήσει την οικονομία του και να πάει πέρα από τον Περσικό Κόλπο».

Εν τω μεταξύ , ο επενδυτικός οργασμός στα κατασκευαστικά έργα υποδομών και ενέργειας υποδομές συνεχίζεται εκρηκτικά. Παρότι οι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν υποχωρήσει σε σχέση με τη περασμένη δεκαετία η πρωτεύουσα Ντόχα δίνει την εντύπωση ενός απέραντου εργοταξίου. Αχανείς μαρίνες σκαφών, τεχνητά νησιά, απέραντα πάρκα με γκαζόν, φαραωνικά εμπορικά κέντρα, υπόγειες γραμμές και σταθμοί μετρό, πελώριοι αυτοκινητόδρομοι ταχείας κυκλοφορίας , σιδηροδρομικά δίκτυα, τερματικά λιμανιών και αεροδρομίων κλπ υλοποιούνται επεκτείνονται και τελειοποιούνται με γοργούς ρυθμούς .

Ανάμεσα στις προβεβλημένες κατασκευές τα οκτώ νεόκτιστα αβαντγκάρντ ποδοσφαιρικά γήπεδα, τα «διαμάντια της έρημου», ολοκληρώνονται ταχύτατα εν όψει του Μουντιάλ 2022 κυπέλλου, εφοδιασμένα με κλιματισμό δροσιάς τόσο στις κερκίδες όσο και στον αγωνιστικό χώρο. Στη δυτική πλευρά του κόλπου κατά μήκος της παραλιακής λεωφόρου Κορνίς, στο μητροπολιτικό οικονομικό κέντρο, δεσπόζει μια συστοιχία επιβλητικά πανύψηλων και φουτουριστικών ουρανοξυστών από ατσάλι, μπετόν και γυαλί, ενίοτε διακοσμημένων με στοιχεία αραβικής αρχιτεκτονικής, το αστραφτερό περίγραμμα των οποίων συναγωνίζεται τον ορίζοντα του Μανχάταν, του Χονγκ Κονγκ ή της Σιγκαπούρης.

Σε αυτό το επίπεδο, με μηδαμινή βλάστηση άλλοτε τοπίο στο οποίο φυτρώνει πλέον εμφατικά ο αστικός ς εκμοντερνισμός, ζουν και εργάζονται 5.000 περίπου Έλληνες. Στη πλειονότητα τους πτυχιούχοι με υψηλού επιπέδου δεξιότητες στο τομέα τους απασχολούνται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες θέσεις ευθύνης. Στην Ντόχα κατοικούν Έλληνες πολιτικοί μηχανικοί, μηχανολόγοι, βιοχημικοί , πιλότοι, αεροσυνοδοί, τεχνικοί σύμβουλοι, προπονητές, φυσικοθεραπευτές, υπεύθυνοι διοργάνωσης αθλητικών εκδηλώσεων, γιατροί, διατροφολόγοι καθώς και εργαζόμενοι στους κλάδους της επικοινωνίας, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και των υπερπολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων.

Οι μισθοί είναι συνήθως ικανοποιητικοί και υπερβαίνουν τα Δυτικά στάνταρντς. Δεν υπάρχει φορολογία εισοδήματος αν και τα νοίκια είναι μάλλον "τσιμπημένα” λόγω της ραγδαίας αύξηση του πληθυσμού της πρωτεύουσας. Ωστόσο η βενζίνη κοστίζει κάτι λιγότερο από 20 σεντς του ευρώ, η υψηλών προδιαγραφών ιατρική περίθαλψη είναι δωρεάν για όλους, ενώ η συμμετοχή σε φάρμακα είναι συμβολική. Και βέβαια υπάρχει και ελληνόφωνο φαρμακείο. Αν και η ελληνική παροικία δεν είναι συγκροτημένη θεσμικά σε κοινότητα, στη Ντόχα υπάρχει από το 2010 ελληνικό σχολείο με τρεις εκπαιδευτικούς διορισμένους από το ελληνικό κράτος. Συγκεντρώνει σε φροντιστηριακό επίπεδο περισσότερα από 170 εγγεγραμμένα Ελληνόπουλα που σπουδάζουν σε διεθνή σχολεία, ενώ τα έξοδα λειτουργίας του καλύπτονται από ελληνικές και κυπριακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Λειτουργεί επίσης μια ελληνοορθόδοξη εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Ισαάκ και τον Άγιο Γεώργιο που υπάγεται στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.

Μέχρι στιγμής στο Κατάρ δραστηριοποιούνται σήμερα πάνω από 150 ελληνικές, μεγάλες ή μικρότερες, επιχειρήσεις, κυρίως σε μεγάλα κατασκευαστικά έργα υποδομών και ενέργειας, ενώ συστηματικά ελληνικές εταιρείες εξάγουν στη χώρα μάρμαρα, συστήματα αλουμινίου, ασανσέρ και κοσμήματα. Το σημαντικό, ωστόσο, στις Ελληνοκαταριανές σχέσεις είναι οι δεσμοί φιλίας και σεβασμού μεταξύ των δυο χωρών τους οποίους ενισχύει η παρουσία των Ελληνων εργαζομένων στο εμιράτο. Όπως, μάλιστα διατυπώθηκε από τον υπεύθυνο επικοινωνίας της κυβέρνησης του Κατάρ: "μπορεί να έχουμε τρεις απ' ευθείας πτήσεις καθημερινά από την Ντόχα για την Ελλάδα, συν μια το καλοκαίρι για τη Μύκονο, αλλά η πραγματική μας γέφυρα είναι οι Έλληνες πολίτες που ζουν και δουλεύουν εδώ".

Για μια χώρα διψασμένη για επενδύσεις σαν την Ελλάδα το Κατάρ φαντάζει ως ιδανικός επενδυτής παρά τη προσέγγιση του με την Τουρκία και την πρόσφατη έναρξη απευθείας επενδύσεων ύψους 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αυτή. Ξεκαθαρίστηκε, όμως, επισήμως από τη πλευρά του Κατάρ ότι οι διπλωματικές σχέσεις του με τη χώρα μας δεν πρόκειται να επηρεαστούν διότι δεν πιστεύουν στην πολιτική πόλωση αλλά στον αμοιβαίο σεβασμό. Εξάλλου η Ελλάδα διαθέτει μερικά συγκεκριμένα πλεονεκτήματα που ενδεχομένως εξυπηρετούν τις ανάγκες της Αραβικής χώρας. Είναι η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που συναντούν τα πλοία που μεταφέρουν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), όταν από τη διώρυγα του Σουέζ μπαίνουν στη Μεσόγειο. Διαθέτει στη Ρεβυθούσα εγκατάσταση επαναεριοποίησης, ενώ ήδη λόγω της στροφής των θαλάσσιων μεταφορών σε πλοία που καίνε LNG, η Ε.Ε απαιτεί να διαμορφωθούν τέτοιοι σταθμούς ανεφοδιασμού.

Σαφέστατα η Ελλάδα μπορεί να παίξει κομβικό ρόλο στη συγκεκριμένη διευθέτηση, τονίζουν έμπειροι οικονομικοί αναλυτές. Παρόλα αυτά από το πρόθυμο για στρατηγικές επενδύσεις στο εξωτερικό Κατάρ, αφέθηκε ευγενικά αλλά ευδιάκριτα να εννοηθεί ότι στο πρόσφατο παρελθόν οι προτιμησιακές του πρωτοβουλίες για οικονομική ενεργοποίηση στην Ελλάδα δεν τελεσφόρησαν. Το project του Αστακού, η αξιοποίηση του Ελληνικού, η συμμετοχή του στην «Ελληνικός Χρυσός» και οι εμπλοκές στο νησί Οξυά για τη δημιουργία του μεγαλεπήβολου art island, έχουν σιγάσει, κατά κάποιο τρόπο την επενδυτική όρεξη του Κατάρ για την Ελλάδα. Ωστόσο σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του Qatar Financial Center Γιουσέφ αλ Τζαΐντα καθως και τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Free Zone Authority, Αμπντουλάχ αλ Μισνάντ η χώρα τους βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα και πάγια καλή διάθεση αναθέρμανσης της επενδυτικής δραστηριότητας του εμιράτου στην Ελλάδα.

Στον αντίποδα το Κατάρ προσφέρει γενναιόδωρα κίνητρα, ευνοϊκό καθεστώτος εγκατάστασης και ασφαλές φορολογικό και νομικό περιβάλλον σε όσες Ελληνικές εταιρείες επιθυμούν να επενδύσουν στο Κατάρ. Παράλληλα από πλευράς του ο πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Έργων του Κατάρ, Σαάντ μπιν Αχμαντ Αλ – Μουχναντί εξέφρασε την επιθυμία του να συμμετάσχουν ελληνικοί κατασκευαστικοί όμιλοι στην επερχόμενη διαδικασία επιλογής και ανάθεσης έργων ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ. Αναπόφευκτα, λοιπόν, αν το Κατάρ τείνει να καταφέρει να μετατρέψει το εμπάργκο των γειτόνων του, με κρυφή ευγνωμοσύνη απέναντι τους, σε οικονομική ευλογία, για την Ελλάδα χρειάζεται μια ώθηση ώστε να αντλήσει ευκαιρίες στο Κατάρ για να εξέλθει σταδιακά από τη παρατεταμένη οικονομική της κρίση. Και σε αυτή τη προσπάθεια δεν αρκούν μόνο ευχολόγια. Φτάνει μια παλιά Αραβική παροιμία που λέει “αν φοβάσαι μην το κάνεις. Αν το κάνεις μην φοβάσαι”.