«Απολογία της Μαρί Κιουρί»: Η επιστήμη είναι γυναίκα που ξεπερνά τον εαυτό της

Η Μαρί Κιουρί έγινε γνωστή ως η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε παγκόσμια φήμη και άφθονες διακρίσεις μεταξύ των οποίων δύο Νόμπελ, στον κατ’ εξοχήν ανδροκρατούμενο χώρο των θετικών επιστημών. Λιγότερο γνωστός είναι ο ιδιωτικός  της βίος και η διαρκής διχοστασία ανάμεσα στην Βαρσοβία και στο Παρίσι, στη φυσική και στη χημεία, στην επιστημονική έρευνα και στην οικογενειακή εστία, στον αποθανόντα σύζυγο και τον παντρεμένο εραστή της. 

Αυτή μάλιστα η κατακριτέα σχέση έδωσε το έναυσμα για τη συνολική αναψηλάφηση της  ζωής της όπως επιχειρείται στην παράσταση "Η απολογία της Μαρί Κιουρί"  που επαναλαμβάνεται για τρίτη συνεχή χρονιά στο θέατρο Σταθμός.

Με επίκεντρο αυτό το σκάνδαλο του 1911, η Ευσταθία που έγραψε το κείμενο και η Κίρκη Καραλή που ανέλαβε τη δραματουργική του επεξεργασία και τη σκηνοθεσία, στήνουν το σκηνικό μιάς εικονικής δίκης. Έτσι δίνουν την ευκαιρία στην Κιουρί να απολογηθεί για κάτι,  που με τα χρόνια θεωρήθηκε περίπου αυτονόητο: τον διαχωρισμό του δημόσια κρινόμενου έργου από τη σφαίρα της  προσωπικής ζωής. Διαχωρισμός κρίσιμος και εξαιρετικά επίκαιρος σήμερα,  που διάφορα δήθεν προοδευτικά κινήματα επιχειρούν μ’ έναν λαθραίο συμψηφισμό ηθικών ευθυνών, να εξοβελίσουν από το προσκήνιο καλλιτέχνες και δημιουργούς εγνωσμένης αξίας, προβάλλοντας σε πρώτο σκανδαλοθηρικό πλάνο τα ιδιωτικά τους ατοπήματα.

Αισθηματικά έντονη, συγκινησιακά φορτισμένη και σπαρακτικά άμεση αυτή η απολογία σαρκώνεται από την Πέγκυ Τρικαλιώτη, μια ηθοποιό που διαθέτει duende: την υπερχείλιση του οίστρου και την εκτίναξη του δαιμονικού υψίστου. Εφαλτήρια από τα οποία η πρωταγωνίστρια εξαπολύει ένα εκφραστικό, χειρονομικό και σωματικό ντελίριο με ελάχιστες, και αυτές σημαίνουσες , παύσεις και οδηγεί την ηρωίδα της σε μια παθιασμένη, ρομαντική, κατά τόπους χιουμοριστική και σε κάθε περίπτωση κάθετα αποφασιστική αφήγηση των κυριότερων σταθμών της  ζωής της. Έτσι η μαθήτρια θα απολογηθεί για την  επιμονή της να σπουδάσει σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, η ερευνήτρια γιατί δεν κατοχύρωσε εμπορικά τις εφευρέσεις της, η επιστήμων γιατί δεν πρόσεξε την υγεία της, η μητέρα γιατί δεν αφιέρωσε αρκετό χρόνο στα παιδιά της, η σύζυγος  γιατί απάτησε συμβολικά τον πεθαμένο άντρα της με τον μαθητή του, η γυναίκα γιατί ερωτεύτηκε παντρεμένο και νεότερό της άντρα. 

Όλους αυτούς τους ρόλους μέσα στο ρόλο η Τρικαλιώτη, στο θέατρο Σταθμός, ντυμένη με το ίδιο, εξορκιστικά, μαύρο φόρεμα, τους υπηρέτησε με ανενδοίαστο φρόνημα και ενιαία, πλην διαφοροποιημένη κατά το εκάστοτε  προσωπείο, υποκριτική τεχνική, παίρνοντας στους ώμους της μια παράσταση που συμπληρώνεται από δύο επίσης διακεκριμένες παρουσίες. 

Την Αγγελική Πασπαλιάρη που κινούμενη αντιστικτικά προς την πρωταγωνίστρια, υποδύθηκε με ήπιο σθένος τον  πολυμορφικό της  ρόλο και τον χορευτή Κωνσταντίνο Παπανικολάου, που έδεσε με βουβή χάρη σε κομπολόι τους άντρες, περιλαμβανομένου και ενός νεανικού έρωτα, που πέρασαν από τη ζωή της ηρωίδας.

Η Κίρκη Καραλή, που διανύει πλέον την καλλιτεχνικά ώριμη φάση της, σκηνοθέτησε την παράσταση με επίγνωση των κοινωνικών και πολιτικών  συνθηκών της εποχής. Η Γαλλία πληγωμένη ακόμα από την απώλεια της Αλσατίας και της Λωραίνης κατά τον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870 διακατέχεται από καχύποπτα, ξενοφοβικά αισθήματα και μόλις έχει συνέλθει από την υπόθεση

Ντρέυφους που πριν από την τελική του αθώωση έστειλε φυλακή για κατασκοπεία υπέρ των Γερμανών ένα γάλλο λοχαγό Εβραϊκής  καταγωγής.  Η Κιουρί, η οποία αναφέρεται στερεότυπα  ως μαντάμ, δεν είναι για  πολλούς,  παρά μια πολωνίδα τυχοδιώκτρια  που τύλιξε στα δίχτυα της ένα διαπρεπή επιστήμονα και εκμεταλλεύτηκε προς ίδιον όφελος τις δάφνες του. 

Με αυτά τα δεδομένα η Καραλή θα στήσει ένα  αδρά κλειστοφοβικό, αλλά και ρωγμώδες περιβάλλον με ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα και κοστούμια της  Άσης  Δημητρολοπούλου, ενώ θα αξιοποιήσει στο έπακρο για τη ρυθμολόγηση της  παράστασής της μουσικές ζεύξεις της Ευσταθίας και τους χαμηλότονους φωτιστικούς διαστάθμους του Άλεξ Αλεξάνδρου. 

Η Μαρί Κιουρί είναι μια σύγχρονη Περσεφόνη, που περνά τη μισή της ζωή στον επιστημονικό Άδη, στα υγρά εργαστήρια του πλουτωνικού βασιλείου, όπου επεξεργάζεται τα μεταλλεύματά της, και την άλλη μισή, μετά την αναγνώριση και την επιτυχία, σε επίγειες δεξιώσεις και συνέδρια φωτεινά από ραδιενεργό μέλλον. 

Όπου και να  σταθεί όμως τη συνοδεύουν οι αναμνήσεις των νεανικών της στερήσεων, η επίγνωση που έχει κάθε εξόριστος, ότι η φτώχεια στο γεμάτο υποσχέσεις  Παρίσι, είναι πιο σκληρή από κάθε άλλη πόλη. Πάνω σ τον άξονα αυτής της διχοστασίας, μιας ακόμα στη μακρά σειρά που εκθέσαμε παραπάνω, και με τα σώματα των ηθοποιών της ως κινούμενα σταθμά, η Καραλή θα ζυγίσει μια άρτια παράσταση, το βάρος της οποίας  για το ελληνικό θέατρο, έχει ήδη καταγραφεί.