Ο Πόνος Όλου του Κόσμου: Νέο βιβλίο-CD από την Πηγή Λυκούδη

Η Πηγή Λυκούδη, μια δημιουργός που ακολουθεί έναν εντελώς δικό της δρόμο στην τέχνη παράγοντας έργα που συνδυάζουν διαφορετικά είδη, μιλά στο protothema.gr για την τελευταία της δουλειά και την θερμή υποδοχή της από το κοινό.

Πώς θα συστήνατε στο κοινό το νέο σας έργο;
«Ο Πόνος Όλου του Κόσμου» είναι ένα έργο-καταγγελία ενάντια στη λησμονιά, τη βία, το ρατσισμό και τη βαρβαρότητα. Είναι μία προσωπική αντίδραση στην καθημερινότητα που χαρακτηρίζεται από την απαξίωση των θεσμών και της ανθρώπινης υπόστασης. Περιλαμβάνει τον κύκλο τραγουδιών σε ποίηση του Γιοσέφ Ελιγιά και την «Φούγκα του Θανάτου» του Πάουλ Τσελάν. Άρχισε το ταξίδι του τον Μάρτιο του 2014 στις Βρυξέλλες. Η εντυπωσιακή αποδοχή του οδήγησε στην δημιουργία ενός CD που στην ολότητά του παρουσιάστηκε την 12 Μαΐου 2018, στην Galerie δημιουργών με τις απαράμιλλες ερμηνείες των ερμηνευτών που συμμετείχαν σε αυτό, της Νένας Βενετσάνου και του Γρηγόρη Βαλτινού. Ο αριθμός των ανθρώπων που βρέθηκε κοντά μας και οι ενθουσιώδεις αντιδράσεις αποδοχής του, έδωσαν σε όλους μας μία βαθιά ικανοποίηση και πολλαπλασίασαν τις προοπτικές και άλλων παρουσιάσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό.



Ο ηθοποιός Γρηγόρης Βαλτινός στην παρουσίαση του βιβλίου-CD της Πηγής Λυκούδη «Ο Πόνος Όλου του Κόσμου»

Για ποιο λόγο επιλέξατε να μελοποιήσετε ποίηση και όχι στίχο; Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε;
Όντως, το μεγαλύτερο μέρος των συνθέσεών μου είναι πάνω στην ποίηση -χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν έχω μελοποιήσει και στίχους γραμμένους για τραγούδι. Η ποίηση νιώθω να μου αφήνει περισσότερο χώρο στην δημιουργία. Ο κάθε ποιητής συνήθως καταγράφει τα βιώματα του και ακινητοποιεί στιγμές έντονης προσωπικής συγκίνησης. Έτσι, μέχρι να καταλήξω στη μουσική που νιώθω ότι την αναδεικνύει, κάνω ένα υπέροχο εσωτερικό ταξίδι. Ο Σεφέρης, για παράδειγμα, διερωτάται γιατί μια ορισμένη εντύπωση λειτουργεί ποιητικά από χίλιες άλλες καθημερινές εντυπώσεις για να καταλήξει πως η τέχνη δεν είναι μία απομονωμένη διασκέδαση αλλά είναι μία επιμειξία με τους άλλους. Η απαράμιλλη μουσικότητα της γλώσσας μας, ο τρόπος του χειρισμού της από τον κάθε ποιητή, ο ρυθμός που χαρακτηρίζει το κείμενο, ο κραδασμός που μου μεταδίδουν τα δημιουργήματά τους, με οδηγούν αβίαστα στην δημιουργία των τραγουδιών μου που στόχο έχουν να εξάρουν τον λόγο.

Ποια ακούσματα ή εναύσματα επηρεάζουν τη σύνθεσή σας και ποιος ο ρόλος του παραδοσιακού στοιχείου σε αυτή;

Οι επιρροές μου βρίσκονται ανάμεσα σε δύο δρόμους: Από την μία η αγάπη και η παιδεία μου μου για τη δομή της δυτικής μουσικής και από την άλλη η αυθόρμητη και φαινομενικά πιο ελεύθερη έκφραση της ανατολικής με οδηγούν σε ένα τρίτο σημείο. Κάθε φορά που αρχίζω να δημιουργώ ένα τραγούδι ή ένα συμφωνικό έργο, είναι σχεδόν ένα στοίχημα η συνύπαρξη τους και η υπογράμμισή της μίας ή της άλλης μουσικής ματιάς αναλόγως προς το εκάστοτε θέμα μου. Η παρουσία του παραδοσιακού στοιχείου, κυρίως μέσω των ρυθμών που χρησιμοποιώ (εννιάσημους, επτάσημους, τρισήμους, δίσημους, κ.α) έρχεται ως η ιδανική γέφυρα για αυτή την συνύπαρξη. Τούτη η μουσική αλληλοπεριχώρηση ή η αρμονική συνύπαρξη είναι μία ζωντανή πρόκληση σε κάθε σύνθεση μου.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να φτάσει η δουλειά σας στο ευρύ κοινό;
Είναι θέμα παιδείας, όχι τόσο στο να ακούσουμε ένα ποίημα και να το απολαύσουμε, όσο να φτάσουμε με την μουσική και το λόγο στην ουσία του. Είναι τόσο εύκολο ή δύσκολο όσο έχουμε την δυνατότητα να ανακαλύψουμε τον πολιτιστικό εαυτό μας που έχουμε κρυμμένο μέσα μας ανεξάρτητα από το οικονομικό μας επίπεδο. Η τέχνη, η μουσική, απευθύνεται σε όλους. Τους έκλεισε την πόρτα όμως η όποια ευημερία της αβασάνιστης κατανάλωσης που οδήγησε στην πνευματική μας ατροφία με shopping therapy, χάνοντας έτσι την ποιότητα, την ουσία και την αξία της ζωής, ακόμη και το χώρο να ακουμπήσουμε όνειρα και ιδέες. Με πλαστές ιδέες και προβλήματα κρατάνε το κοινό αποπροσανατολισμένο, εθίζοντάς το σε λύσεις που βολεύουν πρόχειρες, φτηνές, κερδοφόρες. Είναι λοιπόν θέμα αντίδρασης σε τούτη την κατάσταση που εκμεταλλεύονται οι εμπορευόμενοι την πολιτιστική μας… ταχυφαγία και προφανώς αφού δεν είσαι στο… μενού, για να μπεις πρέπει να πληρώσεις και να πληρώσεις καλά.

Τι σημαίνει για σας «μουσική»;
Ένα μαγικό σύμπαν, απόλυτα δομημένο, με άυλους νόμους που όταν τους κατανοήσεις σου αφήνουν απόλυτη ελευθερία στην έκφραση.

Ποιο χρονικό σημείο θα θεωρούσατε κομβικό σταθμό στην πορεία σας;
Είναι περισσότερα από ένα. Προσδιορίζονται κυρίως στις ποιητικές συναντήσεις μου, με τον Κωστή Παλαμά και τον Γιάννη Ρίτσο, συναντήσεις που γέννησαν τα δύο πρώτα συμφωνικά έργα μου, πρόσφατα με τον Γιοσέφ Ελιγιά και τον Πάουλ Τσέλαν και τέλος με τους δημιουργούς της ορθόδοξης υμνογραφίας, με τα άκρως ποιητικά κείμενα που περιλαμβάνονται, έτσι όπως γράφτηκαν, στην ελληνιστική γλώσσα, στο τελευταίο συμφωνικό έργο μου το ορατόριο «Προσευχή».

Θα υπάρξουν παρουσιάσεις του έργου σας; Ετοιμάζετε κάποια άλλη δουλειά αυτό τον καιρό;
Προφανώς είμαι εστιασμένη στην πολλαπλή παρουσίαση των δύο τελευταίων έργων μου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, δηλαδή στον «Πόνο Όλου του Κόσμου» και στο ορατόριο «Προσευχή». Το Δεύτερο πρωτοπαρουσιάστηκε στις 9 Δεκεμβρίου του 2017 στο Θέατρο του Κολλεγίου Αθηνών με την σύμπραξη των Μουσικών συνόλων της ΕΡΤ, μουσική διεύθυνση του Χρύσανθου Αλησάφη και τις ξεχωριστές ερμηνείες της διεθνούς φήμης μεσόφωνου Alexandra Gravas, του βαρύτονου Σπύρου Κλείσσα και του Βυζαντινού χορού «Τρόπος». Το λιμπρέτο του έργου είναι βασιζόμενο στην ορθόδοξη υμνολογία των Θεομητορικών και το σύνολο των Δεσποτικών και εορτών, διατηρεί την Αλεξανδρινή γλώσσα, και έχει ενσωματωμένους δύο ύμνους από την λαϊκή παράδοση της Μικράς Ασίας και της Κύπρου.