Μόδα και σινεμά

Το ντοκιμαντέρ «McQueen» των Ίαν Μπονότ και Πίτερ Ετετζούι (από σήμερα στις αίθουσες) ανατρέχει στη ζωή, τέχνη και κληρονομιά του ανατρεπτικού σχεδιαστή μόδας, Αλεξάντερ ΜακΚουίν. Με αποκλειστικές συνεντεύξεις, εκτενές αρχειακό αλλά και ακυκλοφόρητο υλικό του ίδιου του ΜακΚουίν, το ντοκιμαντέρ πλάθει το πορτρέτο ενός ιδιοφυούς, βασανισμένου καλλιτέχνη.

Από την παιδική του ηλικία σε μια εργατική συνοικία του ανατολικού Λονδίνου μέχρι την ανάδειξή του σε πρωτοπόρο ηγέτη της Cool Britannia και το θάνατό του σε ηλικία μόλις 40 ετών, η ταινία αναδεικνύει και το όραμα αλλά και τους δαίμονες του ΜακΚουίν.

Ο ίδιος ο σχεδιαστής δεν είχε κρύψει ποτέ το θαυμασμό και την έμπνευση που αντλούσε από το σινεμά. Τον είχε δηλώσει και ξεκάθαρα στους New York Times: «Οι ταινίες με εμπνέουν διαρκώς. Τις έχω χρησιμοποιήσει σαν φόντο στα σόου μου, γιατί ενσταλάζουν τρομερή συναισθηματική ατμόσφαιρα». Οι πασαρέλες του άλλωστε ήταν απόλυτα κινηματογραφικές. Και δε στεκόταν σε ένα είδος: μπορούσε να πάρει ιδέες από το βωβό κινηματογράφο και τις ταινίες τρόμου των 80s μέχρι τον «Πόλεμο των άστρων» και τον «Χάρι Πότερ».

Είναι πραγματικά κρίμα που δεν έζησε, για προφανείς λόγους, αλλά συν τοις άλλοις γιατί θα είχε πραγματικά ενδιαφέρον να σκηνοθετήσει κι αυτός ταινία, όπως έκανε ο συνάδελφός του Τομ Φορντ. Εδώ παραθέτουμε μερικές από τις ταινίες που συνδέονται πια άρρηκτα με την τέχνη του ΜακΚουίν.

«Ο ταξιτζής», 1976, Μάρτιν Σκορσέζε / Taxi Driver (Φθινόπωρο/Χειμώνας 1993)

Από το πρώτο του ήδη σόου, ο διάλογος με το σινεμά είναι σαφής: Taxi Driver ονομάζει ο ΜακΚουίν το ντεμπούτο του, και λόγω της αγάπης που είχε για την ταινία του Σκορσέζε και επειδή ο πατέρας του ήταν ταξιτζής. Τυπώνει το πρόσωπο του Τράβις Μπικλ με τη μοϊκάνα του σε μπλούζες και βάζει τα μοντέλα να περπατάνε αιματοβαμμένα.

«Σκοτώνουν τ’ άλογα όταν γεράσουν», 1969, Σίντνεϊ Πόλακ / Deliverance (Άνοιξη/Καλοκαίρι 2004)

Μια συγκλονιστική σκηνή από την ταινία-καταγγελία του Πόλακ επανα-οικειοποιείται από τον ΜακΚουίν για το Deliverance, με τα μοντέλα να τρέχουν γύρω γύρω (όπως οι ηθοποιοί στην ταινία) σε έναν χορευτικό μαραθώνιο απόγνωσης, ο οποίος τελικά «σκοτώνει» το μοντέλο Κάρεν Έλσον.

«Ο Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος», 2001, Κρις Κολάμπους / It’s Only a Game (Άνοιξη/Καλοκαίρι, 2005)

Ο ΜακΚουίν παίρνει την σκακιέρα από την τελική σεκάνς της «Φιλοσοφικής λίθου» για να μιλήσει για το ρατσισμό στην ευρωπαϊκή υψηλή μόδα, τοποθετώντας την Ανατολή απέναντι στη Δύση. Αναφορά μέσα στην αναφορά: τα ρούχα της Δύσης θυμίζουν την αισθητική των κοριτσιών στο «Μυστικό του βράχου των κρεμασμένων» του Πίτερ Γουίαρ.

Χίτσκοκ

Μεγάλη αγάπη του ΜακΚουίν ο Χίτσκοκ (και τα πουλιά). Έχει ονομάσει δυο κολεξιόν (Birds, Άνοιξη/Καλοκαίρι 1995 και The Man who Knew too much, Φθινόπωρο/Χειμώνας 2005) απευθείας από ταινίες του νονού του σασπένς. Οι πένσιλ φούστες του πρώτου και το γκλάμουρ των 60s ενημερώνουν τις αντίστοιχες κολεξιόν. Για το Birds είχε φτιάξει ειδικούς φακούς επαφής στο χρώμα του γάλακτος για τα μοντέλα, ώστε να φαίνεται πως έχουν δεχθεί επίθεση. Το «Vertigo» επίσης πρωταγωνιστεί με διαφορετικούς τρόπους σε συλλογές του, όπως το The Horn of Plenty (Φθινόπωρο/Χειμώνας 2009). Για κάποιους, το ιστορικό φινάλε του σόου No. 13 (Άνοιξη/Καλοκαίρι 1999), με την μπαλαρίνα Σάλομ Χάρλοου να στριφογυρνά στη σκηνή, ενώ ένα ρομπότ ρίχνει χρώματα στο φόρεμά της, αποτελεί φόρο τιμής στο «Ψυχώ». Μιας και το αναφέραμε, για το Νο. 13, ο ΜακΚουίν δανείστηκε κι από άλλες ταινίες: «Τα κόκκινα παπούτσια» των Μάικλ Πάουελ και Έμερικ Πρέσμπεργκερ και το «Carrie» του Μπράιαν ντε Πάλμα.

«American Psycho», 2000, Μέρι Χάρον / The Forgotten (Φθινόπωρο/Χειμώνας, Αντρική Συλλογή, 2007)

Ο Κρίστιαν Μπέιλ ούτε που θα φανταζόταν ότι ο ψυχοπαθής γιάπις του θα αποκτούσε κλώνους/ρομπότ σε πασαρέλα. Ο ΜακΚουίν ήξερε πολύ καλά τι έκανε όταν δανειζόταν το look της Γουόλ Στριτ και το μετέτρεπε σε δυστοπικό παρόν/μέλλον.

«Αίμα και πάθος», 1983, Τόνι Σκοτ |  The Hunger (Άνοιξη/Καλοκαίρι 1996)

Το αίμα κυριαρχούσε στο σόου The Hunger, απευθείας εμπευσμένο από το ερωτικό θρίλερ του Τόνι Σκοτ με την Κατρίν Ντενέβ, τη Σούζαν Σαράντον και τον Ντέιβιντ Μπόουι. T-shirts με αιματοβαμμένα αποτυπώματα χεριών και έντονος κόκκινος φωτισμός. Αλλά και σκουλίκια: όπως στον κορσέ από σιλικόνη, το καλούπι του οποίου φιλοξενούσε ζωντανά σκουλίκια. Σαφές το υπονοούμενο.

Στάνλι Κιούμπρικ

Ο ΜακΚουίν αγαπούσε τα θρίλερ. Εξ ου ο Χίτσκοκ, και φυσικά και ο Κιούμπρικ. Ο σχεδιαστής κατασκευάζει έναν χιονισμένο κόσμο μέσα σε ένα ακρυλικό κουτί, βάζει δίδυμες με πανομοιότυπα ρούχα να περπατάνε χέρι-χέρι και βαφτίζει το σόου The Overlook (Φθινόπωρο/Χειμώνας 1999) από το ομώνυμο ξενοδοχείο της «Λάμψης». Τον Κιούμπρικ δεν τον αγαπούσε μόνο για τα θρίλερ του. Για το Sarabande (Άνοιξη/Καλοκαίρι 2007) ο ΜακΚουίν μεταφέρει την ατμόσφαιρα της ταινίας εποχής «Barry Lyndon» έχοντας ένα κουαρτέτο εγχόρδων να παίζει το... «Sarabande» του Χέντελ (το οποίο πρωταγωνιστούσε και έκλεινε την ταινία) με έναν τεράστιο πολυέλαιο πάνω από τα κεφάλια τους.

Σπίλμπεργκ και αδερφοί Λουμιέρ / The Widows of Culloden (Φθινόπωρο/Άνοιξη 2006)

Πρώτη ύλη για το σόου ήταν η Μάχη του Κάλοντεν του 1746 και κυρίαρχο θέμα η απώλεια. Και διότι στη μάχη πέθαναν χιλιάδες Σκοτσέζοι, και γιατί ο ΜακΚουίν είχε αφιερώσει το σόου στην αγαπημένη του φίλη Ιζαμπέλα Μπλόου, με την οποία είχαν ταραχώδη σχέση (είχαν απομακρυνθεί για καιρό μέχρι να συμφιλιωθούν εν τέλει, λίγο πριν την αυτοκτονία της μερικούς μήνες μετά το εν λόγω σόου). Το βιολί από τη «Λίστα του Σίντλερ» έντυνε μουσικά την παράσταση και η ανάμνηση της Λόι Φούλερ από το «Danse Serpentine» των αδερφών Λουμιέρ καθοδηγούσε τη σκηνοθεσία του ΜακΚουίν.

Στο παρακάτω βίντεο που έχει μοντάρει ο Κάιλ Τέρνερ μπορείτε να δείτε κάποιες από τις παραπάνω συνδέσεις, αλλά και μερικές ακόμα: όπως τις αναφορές στον «Πόλεμο των άστρων» του Τζορτζ Λούκας, το «In the Mood for Love» του Γουόνγκ Καρ Γουάι και του «Μαύρου κύκνου» του Ντάρεν Αρονόφσκι.

Blood Beneath Skin: Alexander McQueen and Cinema: