Η ιστορία της πεζογραφίας στη Μεταπολίτευση

Η ιστορία της πεζογραφίας στη Μεταπολίτευση

Η τεσσαρακονταετία της μεταπολιτευτικής λογοτεχνίας είναι το αντικείμενο της μελέτης του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου «Η κίνηση του εκκρεμούς. Άτομα και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία: 1974-2017», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις.

kinhsh-tou-ekkremous

Στο βιβλίο αποτυπώνονται όχι μόνον οι εξελίξεις του τέλους του 20ου και των απαρχών του 21ου αιώνα, αλλά και ολόκληρη η τροχιά την οποία χαράσσει η ελληνική λογοτεχνία μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρακολουθώντας από το 1979 ως κριτικός τη λογοτεχνική παραγωγή, ο μελετητής αντλεί τα στοιχεία για το ερμηνευτικό του σχήμα από αυτή τη μακρά εμπειρία.

Η πορεία της μεταπολιτευτικής πεζογραφίας δεν είναι αναπότρεπτη και θυμίζει περισσότερο την κίνηση του εκκρεμούς: από την κοινωνία προς το άτομο και από το άτομο προς την κοινωνία, κι αυτό όχι κατά την τάξη μιας αυστηρής χρονικής ακολουθίας, αλλά με έναν διάχυτο μάλλον τρόπο. Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο θα πρέπει να τοποθετηθεί και το αστυνομικό μυθιστόρημα. Στις ιστορίες μυστηρίου της μεταπολίτευσης το άτομο δεν έχει σταματήσει να είναι το άτομο που ξεπηδά από τις σελίδες των πεζογράφων της πρώτης μεταπολιτευτικής γενιάς, των παρωδών, αλλά και των θιασωτών του περιχαρακωμένου εγώ και της οικογενειακής καθημερινότητας: ένα άτομο που συρρικνώνεται στο εσωτερικό μιας απορφανισμένης κοινωνίας. Το νουάρ, όμως, και το κοινωνικοπολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα παρακάμπτουν κατά την ίδια περίοδο την κοινωνική μόνωση και τον ατομοκεντρισμό, που αποτελούν εκ παραδόσεως τα ιδεολογικά σπλάχνα της ιστορίας μυστηρίου, συγκεντρώνοντας την προσοχή τους στα κοινωνικά δεινά τα οποία υφίσταται το πανταχόθεν διωκόμενο άτομο του καιρού μας: από το ζήτημα του ρατσισμού, του εθνικισμού, της υποδοχής των μεταναστών και τη γάγγραινα του βρώμικου χρήματος και της ανεργίας μέχρι τη χρόνια επιδημία της πολιτικής και της οικονομικής διαφθοράς. Το ιστορικό μυθιστόρημα θα μείνει από την πλευρά του μακριά από τον πατριδολατρικό θρίαμβο και τις εθνικές αυταρέσκειες που το στήριξαν κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα, ανοίγοντας τις πύλες του στην ετερότητα και τον Άλλο.

Το αστυνομικό και το ιστορικό μυθιστόρημα δεν πορεύονται, παρόλα αυτά, κατά μόνας προς το συλλογικό. Κοντά τους στέκουν και άλλες κατηγορίες συγγραφέων της μεταπολίτευσης. Οι πεζογράφοι της κοινωνικής καθημερινότητας θα απεικονίσουν διάφορες όψεις της σύγχρονης συλλογικής συμβίωσης χωρίς να αγνοήσουν το πολιτικό ή το ιστορικό της υπόβαθρο. Μια πιο έντονη γραμμή χαράσσουν από αυτή την άποψη οι κοινωνικοπολιτικοί συγγραφείς, είτε κολυμπώντας σε βαθιά πολιτικά νερά είτε υποδεικνύοντας ριζωμένες οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις.

Υπάρχει, εντούτοις, και μια ξέχωρη ομάδα, οι πεζογράφοι της οικονομικής κρίσης η οποία σοβεί από το 2010 στην Ελλάδα. Εύλογα οι συγγραφείς αυτής της ομάδας έρχονται ευθέως αντιμέτωποι με το συλλογικό, μιλώντας όχι μόνο για το οικονομικό, αλλά και για το πολιτικό, το ηθικό και το ψυχολογικό βάρος της κρίσης, καθώς και για τη μακρά σειρά των αιτίων που οδήγησαν στο ξέσπασμά της. Όπως κι αν το ζυγίσουμε, ωστόσο, παρατηρεί ο μελετητής, «ας έχουμε κατά νουν, όσο παρακολουθούμε την κίνηση του εκκρεμούς από το καθολικό προς το ατομικό και το ιδιωτικό και τανάπαλιν, ότι ακόμα και οι συγγραφείς που ανήκουν αδιαμφισβήτητα στον πόλο του ιδιωτικού, όπως οι παρωδοί και οι πεζογράφοι του περιχαρακωμένου εγώ και της οικογενειακής καθημερινότητας, δεν κατορθώνουν να ξεφύγουν από τον συλλογικό εναγκαλισμό, υπό την έννοια ότι η ιδιωτική τους πραγματικότητα πηγάζει εκούσα άκουσα από μια παθολογική μορφή του καθολικού».

Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Δείτε Επίσης