Ναόμι Κλάιν: Στην Αθήνα η συγγραφέας που τρέμουν οι κυβερνήσεις

Το κορίτσι με το ξανθό μαλλί, την απαλή φωνή και την ευγένεια στο βλέμμα είναι σήμερα η διανοούμενη που τρέμουν οι περισσότερες κυβερνήσεις στον κόσμο, καθώς βλέπουν τα βιβλία της να είναι πρώτα σε πωλήσεις και τους ανθρώπους να βγαίνουν στους δρόμους επειδή διάβασαν κάποιες από τις σελίδες της. Ο λόγος για τη Ναόμι Κλάιν, τη διάσημη συγγραφέα του βιβλίου «Το Δόγμα του Σοκ» που βρίσκεται στην Αθήνα καλεσμένη του αντιεξουσιαστικού φεστιβάλ B-Fest και των εκδόσεων Λιβάνη.

Σήμερα, τρία χρόνια μετά και με τις θεωρίες της να επιβεβαιώνονται η μία μετά την άλλη, η Ναόμι Κλάιν δηλώνει αλληλεγγύη όσο ποτέ στην ταλανιζόμενη Ελλάδα. Εχει επανειλημμένως και δημοσίως υποστηρίξει τη θέση της στο ΔΝΤ και στο ευρώ, λέγοντας ότι «η χώρα σας θυσιάστηκε για να τα σώσει». Μάλιστα, πριν από λίγες μέρες επανέφερε σε κουβέντα με τη δημοσιογράφο Λιν Εντμονς τη θρυλική ρήση του Θόδωρου Πάγκαλου: «Ολοι μαζί τα φάγαμε».

«Αν αποδέχεστε την παραδοχή ότι όλοι συνέβαλαν εξίσου στη δημιουργία αυτής της κρίσης», σχολίασε σχετικά η Κλάιν, «τότε έχετε δημιουργήσει το πλαίσιο εντός του οποίου είναι αποδεκτή η συλλογική τιμωρία. Αυτό είναι το νόημα της πλασματικής ισοδυναμίας». Οταν, πάντως, η δημοφιλής φιλόσοφος δεν σηκώνει ψηλά τα μανίκια για να δώσει άλλη μια θεωρητική μάχη, περνάει ευτυχισμένες βραδιές με τον επίσης δυναμικό σύζυγό της Εϊβι Λιούις, γνωστό δημοσιογράφο και ντοκιμαντερίστα, γιο της ακτιβίστριας Μισέλ Λάντσμπεργκ και του διπλωμάτη Στίβεν Λιούις.

Τα εξώφυλλα των περιοδικών θέλουν τη Ναόμι Κλάιν να ξεπερνάει σε δημοτικότητα τον Νόαμ Τσόμσκι και τα βιβλία της να μεταφράζονται και στις πιο μακρινές χώρες του πλανήτη. Τα περισσότερα από τα ανατρεπτικά κινήματα τσιτάρουν αποσπάσματά της, ενώ ακόμη και βασικοί πολιτικοί παράγοντες παραδέχονται ότι το βιβλίο της «Το δόγμα του σοκ» ήταν κάτι παραπάνω από προφητικό. Η απλή σκέψη που υιοθετεί η Καναδή θεωρητικός στο βιβλίο της δένοντάς τη με σύγχρονα παραδείγματα είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δημιουργεί κρίσεις για να μπορεί να κρατάει αιχμαλώτους τους λαούς - σε κατάσταση σοκ. Αφότου, δηλαδή, δημιουργηθεί μια κρίση -είτε αυτή οφείλεται σε φυσικές καταστροφές, είτε σε οικονομικά αδιέξοδα- επιβάλλουν στους ανυπεράσπιστους πολίτες νέα μέτρα, καταστρατηγώντας δημοκρατικές αρχές και χαράζοντας ψευδή προγράμματα υποτιθέμενης διάσωσης. Η ίδια η Κλάιν υποστηρίζει ότι η χώρα μας είναι κλασικό παράδειγμα της λογικής αυτής με την επιβολή της μείωσης μισθών και εισοδημάτων, την αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας κ.ο.κ. «Η Ελλάδα θυσιάστηκε για να σωθεί η ευρωζώνη», έχει δηλώσει σε παλιότερη συνέντευξή της. «Και για να το επιτύχουν, σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι γι’ αυτό που είστε. Εχουν ήδη διαγνώσει ότι είστε βαθιά άρρωστοι και ότι φταίτε εσείς για όσα συμβαίνουν. Ενώ δηλαδή οι Ελληνες είχαν αρχικά επιδείξει κάποια σπέρματα αντίστασης, μετά την “εκπαίδευσή” τους, διαγνώστηκε η ασθένειά τους και η “ανικανότητά” τους να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Πρόκειται για μια τακτική κοινωνικής παθολογίας η οποία δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα. Επεκτείνεται και στις υπόλοιπες χώρες του μεσογειακού Νότου», έλεγε πολύ προφητικά, πριν από δύο χρόνια, η Ναόμι Κλάιν σε σχετική συνέντευξή της.

Η Ναόμι Κλάιν έρχεται για τον «Νώντα των Εξαρχείων»

Ολοι όσοι έχουν να κατέβουν χρόνια στα Εξάρχεια πρέπει να ξεχάσουν τις εποχές που οι μολότοφ στραφτάλιζαν κάτω από τον καπνισμένο ουρανό της πλατείας και οι αναρχικοί έδιναν μάχες στα τραπεζάκια για το ποιος ακριβώς έφταιγε για την ιστορία στο Χημείο.

Τα τσιτάτα της Κατερίνας Γώγου έχουν πάψει να στολίζουν προ πολλού τους βρόμικους τοίχους και το λεγόμενο «άβατο» δεν έχει πια την πολιτική χροιά που είχε παλιότερα. Μόνο που μία από τις παλιές γνώριμες μορφές, ο Νώντας Σκυφτούλης, φτιάχνοντας τον δικό του πολιτιστικό χώρο, ακριβώς πάνω από τα θρυλικά σουβλάκια του «Κάβουρα», αφήνει πίσω του τις εποχές που τον τρέχανε για την υπόθεση Μαρίνου ή ως μέλος της 17Ν - κατηγορίες που ούτως ή άλλως έπεσαν στο κενό.

Με το κέντρο πολιτισμού Nosotros, το φεστιβάλ «Βαβυλωνία» και τις απανωτές εκδόσεις, ο περίφημος Νώντας των Εξαρχείων φαίνεται να κατατροπώνει ακόμη και τους διανοούμενους του ΣΥΡΙΖΑ και τα δικά τους φεστιβάλ, ή ακόμα και αυτά της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Και είναι αυτός που αφήνοντας άναυδους τους πάντες κατάφερε να πείσει την πιο δημοφιλή φιλόσοφο αυτή τη στιγμή στον κόσμο, τη Ναόμι Κλάιν, της οποίας το βιβλίο «Δόγμα του Σοκ» είναι το απόλυτο μπεστ σέλερ και στη χώρα μας, να έρθει να μιλήσει στο δικό του φεστιβάλ, τη «Βαβυλωνία», το ερχόμενο Σάββατο στις 25/5, στις 8 το βράδυ, στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου. Αψηφώντας απανωτές προσκλήσεις των Συριζαίων και δημοφιλών διοργανώσεων -όπως το TEDx-, η Καναδή φιλόσοφος προτίμησε τις εκδηλώσεις του Σκυφτούλη, τη στιγμή που κορυφαίοι οργανισμοί και πανεπιστήμια της προσφέρουν γενναίες αμοιβές για να τη δουν να στολίζει το πρόγραμμά τους.



Αυτό που έκανε δημοφιλή τον Νώντα Σκυφτούλη ανάμεσα στους διανοούμενους του χώρου, σε σημείο ώστε το φεστιβάλ «Βαβυλωνία», που θα διεξαχθεί το επόμενο Σαββατοκύριακο, να φιλοξενεί όχι μόνο τη Ναόμι Κλάιν, αλλά και άλλα διάσημα ονόματα πρώτης γραμμής, έχει να κάνει με το έργο του τα τελευταία χρόνια στο Nosotros. Και μπορεί το προαναφερθέν στέκι εκδηλώσεων να είναι το πρώτο που τσεκάρουν οι αστυνομικοί σε κάθε ενδεχόμενο «μπάχαλο», αλλά ο Σκυφτούλης έχει διαχωρίσει προ πολλού τη θέση του από τις επιθέσεις του «μαύρου μπλοκ». Μετά τις περίφημες συγκρούσεις και τις συζητήσεις που οργανώθηκαν με αφορμή τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008, ο Σκυφτούλης διαμόρφωσε την Αντεξουσιαστική Κίνηση που λειτουργεί με συνελεύσεις, διοργανώνει αμεσοδημοκρατικές συζητήσεις, μαθήματα ξένων γλωσσών, ακόμη και σεμινάρια για πλέξιμο! Και εκεί που τα αναρχικά τέκνα έπαιζαν κρυφτό με τους αστυνομικούς κάτω από το βρόμικο άγαλμα της πλατείας κουρνιασμένα πίσω από καμένους κάδους, τώρα γυρεύουν το δικό τους μερτικό στο άδυτο της (αναρχικής) τέχνης και του λόγου. Φωλιασμένοι στον πρώτο όροφο της Θεμιστοκλέους, με τη μαυροκόκκινη σημαία να στολίζει το μπαλκόνι του όμορφου ψηλοτάβανου διαμερίσματος, κάποιοι παίζουν ποδοσφαιράκι, άλλοι τάβλι, και άλλοι αναλύουν τις διαφορές Μπένγιαμιν και Αντόρνο. Κάθε εβδομάδα μάλιστα, διοργανώνεται, διαφορετικός κύκλος συζητήσεων, όπου μιλάνε ακαδημαϊκοί, πανεπιστημιακοί, θεωρητικοί και άνθρωποι που δεν είναι αναγκαστικά συνδεδεμένοι με τον αναρχικό χώρο. Σε ερώτηση που κάναμε στον καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώργο Πολίτη και συγγραφέα του βιβλίου «Το δικαίωμα της πολιτικής ανυπακοής» (εκδόσεις Ψυχογιός), ο οποίος μίλησε πρόσφατα σε κάποια από αυτές τις εκδηλώσεις, μας τόνισε το πόσο εντύπωση του έκανε το «ήσυχο ακροατήριο» που άκουγε με προσήλωση τους ομιλητές και έκανε ερωτήσεις ουσιαστικές και παρεμβατικές. «Ακόμα και ο ήχος ήταν εξαιρετικός - πράγμα σπάνιο σε τέτοιου είδους συζητήσεις», μας τόνισε ο κ. Πολίτης, που έχει διαμορφώσει τη δική του άποψη για το τι ακριβώς συνιστά το κοινό του Nosotros: θαμώνες διαφορετικών ηλικιών και ανησυχιών και ιδιαίτερα νέοι είναι οι άνθρωποι που προτιμούν, αντί να περάσουν ένα απόγευμα μπροστά στην τηλεόραση -η οποία απαγορεύεται αυστηρά στο Nosostros-, να ανέβουν τα σκαλιά του στεκιού και να μάθουν περισσότερα για τον Ρουσό, τον Μπακούνιν και τον Καστοριάδη (άμεσα συνδεδεμένο με μερίδα των αμεσοδημοκρατών του αναρχικού χώρου). Από κει και πέρα η ατμόσφαιρα θυμίζει έντονα Μάη του ’68, με τον καπνό να επισκιάζει τα πρόσωπα και τα κιτρινισμένα δάχτυλα να ξεχωρίζουν κάτω από την ανέμελη κόμη. Σαν να μην πέρασε μια μέρα από τότε που τα παιδιά με τα ξεχειλωμένα μπλουζάκια άφηναν τον κρυφτοπόλεμο στους δρόμους και στις πορείες και έπαιρναν τα μολύβια για να γράψουν κείμενα γεμάτα θέρμη. Σήμερα που οι ιδεολογίες δεν συνιστούν πλέον «ψευδή συνείδηση», όπως τις ήθελε ο Καρλ Μαρξ, αλλά λέξεις που κατοικούν σε κάποιο αόρατο θεωρητικό μουσείο, η μάχη ανάμεσα στους αριστεριστές και στους αναρχικούς για τα μάτια μιας φιλοσόφου, όπως η Ναόμι Κλάιν, είναι γεγονός. Εκεί που σε άλλες χώρες τα πανεπιστήμια πληρώνουν κάποιες χιλιάδες ευρώ για να τη χαρούν από κοντά, η ίδια προτιμάει να το κάνει με την καρδιά της για χάρη του Σκυφτούλη. Η μικρή, άγρια ορδή παραμένει γοητευτική και εξωτικό είδος στους πανεπιστημιακούς και τα Εξάρχεια γράφουν ακόμη τον δικό τους μύθο στα πέρατα του πλανήτη. Καθώς φαίνεται, στο τσιμεντένιο λιβάδι των δρόμων γύρω από την πλατεία δεν ξεπροβάλλουν πια αγριεμένα τέκνα, αλλά φιλήσυχοι αντεξουσιαστές. Τα όπλα μπήκαν στο ζωνάρι, οι μάχες κρίνονται σε ανώτερο επίπεδο και τη δουλειά πια δεν την κάνουν οι «πλατειακοί», αλλά οι ξένοι θεωρητικοί αστέρες. Γιατί η αναρχία έχει και ελληνικό trademark και ο Σκυφτούλης είναι μάλλον το πιο πολύτιμο brand name της.