58ο ΦΚΘ: Η ανάγκη να δούμε το σινεμά αλλιώς

Το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προτείνει φέτος έναν ανατρεπτικό τρόπο να προσεγγίσουμε το σινεμά και επιλέγει τις 14 ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος με πυξίδα ένα από τα πιο  εμβληματικά βιβλία του 20ου αιώνα: «Το ρίζωμα» της γαλλίδας φιλοσόφου Σιμόν Βέιλ, από τις πιο ανήσυχες φωνές της παγκόσμιας διανόησης.

Αποφασίσαμε να μην ακολουθήσουμε τον παραδοσιακό δρόμο επιλογής ταινιών. Εστιάσαμε σε πρωτοεμφανιζόμενους δημιουργούς, που εκφράζονται με τολμηρό και πρωτότυπο τρόπο, όμως είδαμε τις ταινίες σε συνάρτηση με τις ιδέες που αναπτύσσονται στο έργο της Σιμόν Βέιλ.

Το βιβλίο διατρέχει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, θέτει υπό αμφισβήτηση τις θεμελιώδεις πλάνες του, αναλύει την ασθένεια του «ξεριζώματος» που τον έχει πλήξει και διακηρύττει ότι «το ρίζωμα είναι ίσως η σημαντικότερη, αλλά και η πλέον παραγνωρισμένη ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής». Ισχυρίζεται, ότι «η έννοια της υποχρέωσης υπερέχει εκείνης του δικαιώματος που εξαρτάται από αυτήν», ασκώντας δριμεία κριτική τόσο στην ιδέα της επανάστασης όσο και σε εκείνη της βίας. Υμνεί την αρχαία ελληνική σκέψη και τον Πλάτωνα, κατακεραυνώνει την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ευαγγελίζεται έναν «νέο πολιτισμό», θεμελιωμένο όχι στην ισχύ, αλλά στην δικαιοσύνη και την αγάπη.

Η πνευματική παρακαταθήκη της Βέιλ, την οποία εξύμνησαν μεταξύ άλλων ο Αλμπέρ Καμύ και ο Τ.Σ. Έλιοτ, είναι ένα συγκλονιστικό κοινωνικό μανιφέστο που έγινε πράξη ζωής. Την αποκάλεσαν αγία, όμως η ίδια δεν θέλησε παρά να βιώσει ολοκληρωτικά τις ιδέες που την έκαιγαν. Όπως σημειώνει και ο γάλλος συγγραφέας Ζακ Ζυλιάρ, «αν και συνδικαλίστρια, η Βέιλ  προειδοποιεί για τους κινδύνους της συλλογικότητας· αν και επαναστάτρια, ευαγγελίζεται την κοινωνική ειρήνη· ειρηνίστρια, στρατεύεται με το όπλο στο χέρι στο πλευρό των Ισπανών δημοκρατών· Εβραία, απορρίπτει μετά βδελυγμίας τον Θεό της οργής και της εκδίκησης της Παλαιάς Διαθήκης· Χριστιανή με καθολικές τάσεις, δεν διστάζει να καταγγείλει την προδοσία της Εκκλησίας υπό την κηδεμονία της Ρώμης».

Ήρωες, σαν τους καθημερινούς ανθρώπους με τους οποίους ταυτίστηκε η Βέιλ, ανθρώπους που μας προκαλούν να αντιμετωπίσουμε τους δαίμονές μας, αλλά και να αγκαλιάσουμε τη ζωή, συναντούμε στο φετινό Διεθνές Διαγωνιστικό. Από κοινωνικό δράμα μέχρι κομεντί και θρίλερ, οι ταινίες, ανήκουν σε διαφορετικά κινηματογραφικά είδη και αφηγούνται ολότελα διαφορετικές ιστορίες οι οποίες ωστόσο συνδέονται με κάτι κοινό.   

Προτείνουμε στους θεατές να τις δουν σαν μια ολότητα, σαν ένα διανοητικό κυνήγι θησαυρού, που δεν μένει μόνο στη μεγάλη οθόνη. Οι 14 ταινίες γίνονται το υλικό μιας πρωτότυπης έκθεσης με τίτλο «Το ρίζωμα». Το Φεστιβάλ ανέθεσε σε 14 νέους έλληνες εικαστικούς να δουν ο καθένας από μια ταινία του διαγωνιστικού τμήματος και να φιλοτεχνήσουν ένα έργο εμπνευσμένο από αυτήν. Τα έργα –ζωγραφικά, σχέδια, φωτογραφίες, εγκαταστάσεις, γλυπτά - θα παρουσιαστούν στην Πρώην Αποθήκη Στρατού (Προβλήτα Α΄, Λιμάνι Θεσσαλονίκης) κατά τη διάρκεια του 58ου ΦΚΘ. Οι καλλιτέχνες είναι οι: Πάκυ Βλασσοπούλου, Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, Νατάσα Ευσταθιάδη, Μαρία Κριαρά, Χρυσάνθη Κουμανιάκη, Μαρία Μαυροπούλου, Ράνια Μπέλλου, Κοσμάς Νικολάου, Γιώργος Παπαφίγκος, Βασίλης Σελιμάς, Στεφανία Στρούζα, Aναστάσης Στρατάκης, Μαρία Τσάγκαρη και Δημήτρης Φραγκάκης. Η έκθεση αποτελεί διοργάνωση του ΦΚΘ, με την υποστήριξη της 6ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.



Πρώτη ύλη για όλα τα παραπάνω αποτελούν φυσικά οι ίδιες οι ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού. Ανακαλύψτε τις:

Λάκι / Lucky του Τζον Κάρολ Λιντς (ΗΠΑ): 
Μια ταινία-αφιέρωση στον Χάρι Ντιν Στάντον. Στην τελευταία του κινηματογραφική υπόκλιση υποδύεται τον 90χρονο Λάκι, ρόλο-αναφορά στους ήρωες των Παρίσι, Τέξας, Straight Story και Ατίθασης Καρδιάς. Με τον Ντέιβιντ Λιντς σε έναν χαρακτηριστικό ρόλο.

Αυτές οι μακρυμαλλούσες νύχτες / Those Long Haired Nights του Τζεράρντο Καλάγκι (Φιλιππίνες) – Ευρωπαϊκή Πρεμιέρα : 
Ένα ταξίδι στην άκρη της νύχτας, στη γειτονιά με τα κόκκινα φανάρια της Μανίλα, εκεί που συναντιούνται  τα όνειρα τριών διεμφυλικών γυναικών.

Closeness του Καντεμίρ Μπαλάγκοβ (Ρωσία): 
Ο σκηνοθέτης, μαθητής του Αλεξάντερ Σοκούροφ, παραδίδει ένα ανατριχιαστικό ντεμπούτο βασισμένο σε πραγματική ιστορία: την απαγωγή ενός ζευγαριού στον Βόρειο Καύκασο. Βραβείο Fipresci στο πρόσφατο Φεστιβάλ Καννών.



Εξοχικές κατοικίες / The Garden της Σόνια Μαρία Κρούνερ (Γερμανία): 
Πατρίδα δεν είναι απλώς η παιδική ηλικία, αλλά και ένας τόπος όπου έχει πάντα ήλιο. Το καλοκαίρι μιας οικογένειας αστών στη Γερμανία τη δεκαετία του ’70 περνά μέσα από μυρωδιές, χρώματα, σώματα και ήχους. 

Φορτίο / Cargo του Ζιλ Κουλιέρ (Βέλγιο, Ολλανδία, Γαλλία): 
Ένας άνδρας πέφτει από το αλιευτικό του σκάφος στα παγωμένα νερά της Βόρειας Θάλασσας και βυθίζεται σε κώμα, αφήνοντας τους τρεις γιους του αντιμέτωπους με το χάος και την απόγνωση.

Καθοδήγηση Ζωής / Life Guidance της Ρουθ Μάντερ (Αυστρία): 
Σε μια δυστοπική κοινωνία, μια εταιρεία με το όνομα «Καθοδήγηση Ζωής» αναλαμβάνει να «διορθώσει» τη συμπεριφορά όσων μελών της μεσαίας τάξης δεν είναι αρκετά «λειτουργικά». Μια σκοτεινή οργουελική αλληγορία.

Τ' αδέλφια του χειμώνα / Winter Brothers του Χλίνουρ Πάλμασον (Δανία, Ισλανδία): 
Σε μια πιο άγνωστη πλευρά της Δανίας, δυο αδέρφια ζουν στην ανέχεια. Για να επιβιώσουν δε διστάζουν να παρανομήσουν, με απρόβλεπτες συνέπειες. Η έκρηξη ανάμεσά τους δεν θα αργήσει, όταν μια γυναίκα γίνεται η πέτρα του σκανδάλου. 

Κοράκια  / Ravens του Γιενς Ασούρ (Σουηδία): 
Ο διάσημος φωτογράφος Γενς Ασσούρ, στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Ο επίμονος αγρότης Άγκνε ονειρεύεται πως ο γιος του θα αναλάβει μια μέρα την οικογενειακή φάρμα, ενώ προσπαθεί ταυτόχρονα να σώσει την περιουσία του από την επέλαση του «εκσυγχρονισμού».



Η άμυνα του δράκου /The Dragon’s Defense της Νατάλια Σάντα (Κολομβία): 
Τρεις ηλικιωμένοι φίλοι, δεινοί σκακιστές, αδυνατούν να κάνουν οποιαδήποτε κίνηση στρατηγικής σημασίας στη ζωή τους. Η ώριμη ανδρική ψυχή αποτυπωμένη με τη φρέσκια ματιά μιας νεαρής σκηνοθέτιδας.

Χωρίς όνομα, χωρίς υπογραφή / No Date No Signature του Βαΐντ Τζαλιλβάντ (Ιράν): 
Ένας ιατροδικαστής χτυπά με το αυτοκίνητό του ένα 8χρονο αγόρι και το τραυματίζει ελαφρά. Όμως την επόμενη μέρα το αγόρι βρίσκεται νεκρό. Πρόκειται για δηλητηρίαση -όπως δείχνει η πρώτη γνωμάτευση- ή φταίει ο ίδιος για το τραγικό συμβάν; 

Beast του Μάικλ Πιρς (Ηνωμένο Βασίλειο):
Μια νεαρή γυναίκα ερωτεύεται παράφορα έναν μυστηριώδη ξένο. Όταν μια σειρά από ύποπτους φόνους δείχνουν εκείνον ως ένοχο, η κοπέλα θα τον υπερασπιστεί με κάθε κόστος. 

Και φυσικά στις 23/10, στη συνέντευξη Τύπου του 58ου ΦΚΘ θα ανακοινωθούν και οι ελληνικές ταινίες που θα ολοκληρώσουν το Διεθνές Διαγωνιστικό.  

*«Το ρίζωμα» (πρωτότυπος τίτλος: «L'enracinement» / Στα ελληνικά: «Ανάγκη για ρίζες», μετάφραση Μαρία Μαλαφέκα, εκδόσεις Κέδρος)

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΑΦΙΣΑΣ 58ου ΦΚΘ



Η ιδέα της σειράς των τεσσάρων αφισών στηρίζεται σε ένα από τα βασικά στοιχεία του σινεμά και της εικόνας: την έννοια του κάδρου. 

Το κινηματογραφικό κάδρο είναι το πεδίο δράσης του ενορχηστρωτή των πλάνων, του σκηνοθέτη, ο οποίος χρησιμοποιεί το κάδρο για να πλάσει τις εικόνες, τα πλάνα της ταινίας που οραματίστηκε. Το κάδρο είναι μέρος της πραγματικότητας και βάση-φόντο του σινεμά μυθοπλασίας. Μέσα του τεκταίνονται και τεκμαίρονται «πράματα και θάματα». 



Κάθε κινηματογραφικό κάδρο και κάθε πλάνο «είναι ουσιαστικά ένα καλλιτεχνικό προϊόν διαφορετικό από την αντικειμενική πραγματικότητα» [Rudolf Arnheim]. Κάθε κινηματογραφικό κάδρο και κάθε πλάνο είναι ταυτόχρονα και πλάνη του χρόνου. Σύμφωνα με τα λόγια του πατέρα του χωροχρόνου, «η διάκριση σε παρελθόν, παρόν και μέλλον είναι απλά μια ανθεκτική έμμονη πλάνη» [Albert Einstein]. 

Οι φωτογραφίες είναι παρμένες από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης (Θερμαϊκός, δυτικές συνοικίες, ταράτσες στο κέντρο, προβλήτα στην Αρετσού). Έχουν, δε, το φως και την ατμόσφαιρα του φεστιβαλικού Νοεμβρίου. 

Σχεδιασμός: Red Creative, Φωτογραφίες: Σίμος Σαλτιέλ