Παύλος Κάγιος: « Όταν ξέσπασε η κρίση ήρθε ο λογαριασμός των πράξεών μας»

«Μη μ' αφήσεις να χαθώ» είναι ο τίτλος του νέου μυθιστορήματος του Παύλου Κάγιου, γνωστού στα ελληνικά γράμματα, από τα πέντε προηγούμενα μυθιστορήματά του.Ο τίτλος του βιβλίου του προέκυψε από τα λόγια της πολυαγαπημένης του μητέρας στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός λίγο πριν φύγει από τη ζωή. «Μη μ΄αφήσεις να χαθώ» του είπε, και στη μνήμη της αφιέρωσε το βιβλίο του.

Έχετε δηλώσει ότι η «κρίση άρχισε από μέσα μας». Τι εννοείτε;
Από το 1973 μέχρι σήμερα, πάνε 40 χρόνια. Τα πρώτα, μετά την Μεταπολίτευση του ΄74, ήταν χρόνια αθωότητας, αγώνων, πάθους, αλλά και κρυμμένων, από τους ίδιους του εαυτούς μας, μυστικών... Μετά ήρθε η ενηλικίωση και τα χρόνια της ευθύνης που αρκετοί από μας τα τραβήξαμε με βερμπαλιστική και βολική ανευθυνότητα. Αυτά τα 40 χρόνια που είναι τα πιο ώριμα και συνειδητά της ζωής μου, ξεδιπλώνονται στο «Μη μ΄ αφήσεις να χαθώ».Νιώθω λες και επί σαράντα χρόνια «ζωγραφίζαμε» ένα πορτραίτο που -δυστυχώς…- τα αποκαλυπτήριά του έγιναν το 2010 όταν ξέσπασε η κρίση. Από κείνη τη χρονιά άρχισε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας ο λογαριασμός των πράξεών μας....Στα τέσσερα χρόνια που έγραφα το βιβλίο μου, αυτές οι δεκαετίες της Μεταπολίτευσης έρχονταν στο νου μου λες και τις ζήσαμε σαν να ήμασταν διχασμένες προσωπικότητες, προσπαθώντας να συνταιριάξουμε τα αταίριαστα -και μέσα μας και γύρω μας. Τη φτώχεια με την καλοπέραση και τον ξαφνικό «πλούτο», την ηθική με την ανηθικότητα, τον ελεύθερο έρωτα με τις οικογενειακές παραδόσεις, την αγάπη με το συμφέρον, την επανάσταση με την συντήρηση, την πολιτική ανατροπή με το βόλεμα, τον αληθινό εαυτό μας με το φτιαχτό κοινωνικό μας προφίλ. Ένα παιχνίδι που από ένα σημείο και μετά, ιδίως μετά το 1981, νομίζω ότι έγινε η δεύτερη φύση μας και το παίζαμε για να γίνουμε «πετυχημένοι», άκαρδοι, ξιπασμένοι.

Και ο νέος σας τίτλος βιβλίου απευθύνεται στο δεύτερο ενικό πρόσωπο (όπως το «σε είδα να είσαι αόρατος», «Δεν υπάρχει ελευθερία μακριά σου»). 'Οταν γράφετε έχετε πάντα στο νου σας ένα πρόσωπο που του απευθύνεσθε;
Απευθύνομαι στον «άγνωστο θεό». Το γράψιμο είναι μια αυτοψυχανάλυση, ψάχνω αυτά που δεν τολμάω να δω μέσα μου στην καθημερινότητα. Μπορεί να «απευθύνομαι» στον άλλον γιατί νιώθω πως ο «άλλος» δεν «είναι η κόλαση» όπως έλεγε ο Σαρτ, αλλά η σωτηρία μου. Προς το τέλος του «Μη μ΄αφήσεις να χαθώ» ο Δημήτρης, ο ήρωας του βιβλίου, μιλάει με τον εαυτό του που τον ρωτάει: «Πως τα πήγες; Τι ανακάλυψες στη ζωή σου»; Κι αυτός απαντάει:«Η κόλαση κι ο παράδεισος είμαστε εμείς. Η σωτηρία μας παίρνει μορφή στο βλέμμα των άλλων»

Υπήρξαν άνθρωποι στη ζωή σας που σας βοήθησαν να μη χαθείτε, και ποιοί ήταν αυτοί;
Νιώθω πολύ τυχερό τον εαυτό μου που είχα, πάντα, αγαπημένους ανθρώπους και φίλους γύρω μου που δεν με άφησαν να χαθώ. Πρώτα απ΄ όλους τη μάνα μου, το αστέρι μου, που στη μνήμη της έχω αφιερώσει αυτό το βιβλίο και τον πατέρα μου. Μετά τα αδέλφια μου, το Χρήστο και τη Δήμητρα. Και μετά τους φίλους μου, με πρώτο ανάμεσά τους το Λευτέρη Κυπραίο, τον πιο χαρισματικό άνθρωπο που γνώρισα στη ζωή μου και η συνάντησή μου μαζί του με σημάδεψε για πάντα.

Καμβάς του βιβλίου , η ιστορία που τρέχει ασυγκράτητη; η δική σας γενιά μεγάλωσε με την Ιστορία να την ακολουθεί κατά πόδας;

Μέσα στο βιβλίο είμαι εγώ και η δικιά μου Ελλάδα όπως έχει περάσει στη μνήμη μου. Σαράντα χρόνια που κύλησαν σα νερό. Επειδή όμως, «το νερό έχει μνήμη», όπως λέει κι ένας ήρωας του μυθιστορήματος, θέλησα αυτό το βιβλίο να είναι το ψυχογράφημα μιας εποχής και να αναδύει τη ρέουσα μνήμη της ψυχής μου. Τώρα που εκδόθηκε, νιώθω πως μέσα σ΄αυτό το βιβλίο υπάρχει όλη η μνήμη μου. Όλα είναι εδώ. Και αυτά που έζησα και οι δικοί μου άνθρωποι που χάθηκαν…

Μιλήστε μας λίγο για τους ήρωες του «Μη μ' αφήσεις να χαθώ»…
Ήρωες του βιβλίου είμαι εγώ, κι ο κόσμος που έζησα -εμείς, θέλω να πιστεύω. Τα όνειρα μας, οι αγώνες μας, οι αλήθειες και τα ψέματά μας, οι συμβιβασμοί μας και τα λάθη μας. Δεν ήθελα να χαρίζεται σε κανένα μας η ιστορία, αλλά, δεν ήθελα να ρίχνει και «ανάθεμα» σε κανένα. Μιλάει με αγάπη για τους ήρωες του και για τη χώρα μας που είχαμε όνειρα πολλά μα χαθήκαμε στα γρανάζια της διαπλοκής, της υποκρισίας, του συμφέροντος, της διαφθοράς… Γι αυτό και παραδοθήκαμε αμαχητί στους ξένους που εισβάλανε με …ορμή το 2010. Από τότε, έχουμε ντυθεί την αγωνία του πότε θα πυροβολήσουν και ζούμε πανικόβλητοι, όπως και οι ήρωες του βιβλίου

Στο βιβλίο μιλάτε για ορμή. Ορμή εκκίνησης, ορμή για τον έρωτα, ορμή για την επανάσταση; Πιστεύετε ότι αυτό είναι που μας λείπει κυρίως σήμερα; Η ορμή;
Με ορμή ψάξαμε τον ασυμβίβαστο έρωτα- με ορμή παραδοθήκαμε στην ευκολία και στη συντήρηση.Με ορμή αναζητήσαμε το δίκιο και την επανάσταση- με ορμή βολευτήκαμε σε πόστα και εξαργυρώσαμε τα όνειρά μας.Με ορμή κολλήσαμε στο τοίχο το 2010 - με ορμή αρχίζουμε να πληρώνουμε τα λάθη μας. Η κρίση που ζούμε σήμερα δεν είναι «μπόρα που θα περάσει», έχει ξεκινήσει ένας νέος παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος και η Ελλάδα σαν αδύναμος κρίκος την πλήρωσε πρώτη στην Ευρώπη.

Μιλήστε μας λίγο για την ιστορία του βιβλίου, έτσι όπως θα θέλατε να τη «διαβάσει» ένας σημερινός έφηβος.
Δεν θα ευχόμουν να ήμουν έφηβος σήμερα. Η δικιά μου «γενιά του Πολυτεχνείου» κι η «γενιά του 114» αφήνουν πίσω τους συντρίμμια. Μέσα σε αυτά τα ερείπια καλείται η σημερινή νέα γενιά να χτίσει… Το «Μη μ' αφήσεις να χαθώ» μιλάει για τη ζωή, τα όνειρα, τα μυστικά και τα ψέματα μιας παρέας εφήβων φίλων από το 1974 μέχρι σήμερα, αλλά και για τα παιδιά τους, τα ΜΜΕ, τις δημοκρατικές δυνάμεις, τους πολιτικοί. Ένα λαός που όλα αυτά τα χρόνια έμαθε -ή τον μάθανε αφού το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι…- να συναλλάσσεται. Οι ήρωες είναι οι ψηφίδες ενός παζλ που δημιούργησαν την ελληνική πραγματικότητα 40 χρόνων.Από το 2010 και μετά βέβαια, ζούμε πανικόβλητοι. Όπως και οι ήρωες αυτού του βιβλίου…Όσο κι αν φωνάζουμε «Μη μ' αφήσεις να χαθώ» η αλήθεια και το ψέμα είμαστε εμείς και η πιο βαθιά κρίση είναι μέσα μας

Γιατί όλοι οι ήρωες του «Μη μ' αφήσεις να χαθώ» μιλάνε σε πρώτο πρόσωπο, γιατί δεν υπάρχει καθόλου αφηγητής;
Όλο το μυθιστόρημα, είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο. Όλοι οι ήρωες μιλάνε σε πρώτο πρόσωπο, όλοι είναι πρωταγωνιστές της ζωή τους. Όλοι έχουν -έχουμε- μερίδιο ευθύνης για τη σημερινή Ελλάδα... Η ιστορία του βιβλίου αρχίζει τη μέρα της Μεταπολίτευσης του '74 και φτάνει μέχρι σήμερα. Όλοι οι ήρωες είναι «προοδευτικοί», έτσι, όπως αυτοαποκαλούμασταν όλοι οι αριστεροί, και πεπεισμένοι ότι δεν φέρουν καμία ευθύνη για τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης- κι ας ήταν, ως γνωστό, χωμένοι σε πολλά κέντρα αποφάσεων.

Τι ονειρεύεται ένας κατεξοχήν «ονειροπόλος» άνθρωπος-συγγραφέας, για το μέλλον;
Έχει πάψει ο καιρός που έβλεπα «μισο-άδειο» το ποτήρι, τώρα το βλέπω «μισο-γεμάτο», Το «Μη μ΄ αφήσεις να χαθώ» φτάνει στο σήμερα, το 2013, που όλα είναι «σκοτεινά» και «φοβισμένα»… Όμως είναι ένα αισιόδοξο βιβλίο όπου οι ήρωες του αλλάζουν τη ζωή τους και τινάζουν τα φτερά τους στο αύριο, στο ξημέρωμα μιας νέας ημέρας…

Γράφετε στο λάπτοπ ή στην γραφομηχανή; Ποια είναι η σχέση σας με την τεχνολογία;
Την ακολουθώ αν και πολλές φορές τα βρίσκω μπαστούνια. Σε λάπτοπ γράφω και στο χέρι. Το ίντερνετ είναι αστείρευτη πηγή γνώσεων και πληροφοριών.

Από τη δημοσιογραφία περάσατε στην λογοτεχνία. Ποιό από τα δύο ήταν έρωτας και ποιό γάμος;
Η πρώτη και παντοτινή αγάπη είναι η λογοτεχνία. Από αυτή ξεκίνησα στα δεκαπέντε μου χρόνια. Το πρώτο διήγημά μου δημοσιεύτηκε στο «Διήγημα '71» που είχαν βγάλει οι εκδόσεις Κάλβος ύστερα από ένα διαγωνισμό. Η δημοσιογραφία ήταν ένα μεγάλο σχολείο που με έμαθε να αφήνω στην άκρη κάθε τι περιττό στο λόγο μου.

Τι πιστεύετε ότι λείπει από τη σημερινή δημοσιογραφία;
Η δημοσιογραφία, όπως και πολλά γύρω μας, έχει μεταλλαχθεί. Μεγάλη ευθύνη γι αυτό έχει η τηλεόραση. Τα σημερινά ΜΜΕ -στη πλειοψηφία τους… - είναι απαράδεχτα. Λες και η δημοσιογραφία με τη ζωή είναι... πρώτα ξένα ξαδέλφια.

Προερχόμενος από τον χώρο του κινηματογράφου--τόσο με σπουδές, όσο και με ενασχόληση επαγγελματική μέσω της δημοσιογραφίας --ποιό από τα βιβλία σας θα θέλατε να δείτε ταινία;
Μικρός πίστευα ότι «η ζωή είναι στις ταινίες κι όχι γύρω μου». Πάντα βλέπω «κινηματογραφικά». Όλα τα βιβλία μου νομίζω ότι είναι κινηματογραφικά. Το «Μη μ' αφήσεις να χαθώ» μου λένε πως είναι «έτοιμο σενάριο».

Απόσπασμα από το βιβλίο:
 Και ξαφνικά χιονίζει χρόνια...Ο χρόνος τρέχει ανάποδα. Είμαι η ψηφίδα ενός «έργου» που ο χρόνος με ξεκολλάει και με επιστρέφει πίσω, πολύ πίσω, στα πέντε μου χρόνια. Τότε, στα 1960 που άλλοι σμίλευαν τις ψηφίδες μου και αποφάσιζαν που θα τις τοποθετήσουν για να αποκτήσω μορφή,περιεχόμενο αισθήματα, επιθυμίες, χαρές, φόβους.

Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο.