Θανάσης Τσεκούρας

Και ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και ο ΣΥΡΙΖΑ τον αξιοποιεί. Και τα δύο συνυπάρχουν και εξηγούνται. Αρκεί να μην καίγεται το μυαλό μας από μια αυτιστική και μονοδιάστατη σκέψη του τύπου «ό,τι λέει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι λάθος και ό,τι είναι λάθος το λέει ο ΣΥΡΙΖΑ».

Πριν από λίγους μήνες (20/11/2018) δημοσιεύτηκε στον «Guardian» μια εξαντλητική έρευνα για το φαινόμενο του λαϊκισμού στην Ευρώπη. Με πολιτικές και δημοσκοπικές μελέτες σε 31 χώρες, η έρευνα κατέδειξε ότι τα κόμματα του λαϊκισμού έχουν υπερ-τριπλασιάσει τις δυνάμεις τους την τελευταία 20ετία. Η εκλογική επιρροή τους από 7% το 1998 εκτινάσσεται στο 25% το 2018. Αν και ο «Guardian» δεν έχει πέσει θύμα της προπαγάνδας του ΣΥΡΙΖΑ, το συμπέρασμα είναι αμείλικτο: στις επικείμενες ευρωεκλογές ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του λαϊκισμού.

Ευρωπαϊκά think-tank, διανοούμενοι, σχολιαστές, όλοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η Ευρώπη πλησιάζει ένα ιστορικό σημείο καμπής. «Είτε θα αγωνιστούμε για την Ευρώπη, είτε η Ευρώπη θα πεθάνει από τα κύματα του λαϊκισμού», προειδοποιούν σε κοινό μανιφέστο 30 Ευρωπαίοι διανοούμενοι με επικεφαλής τον Μπερνάρ-Ανρί Λέβι. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα.

Ο αρθρογράφος των «Financial Times» Γκίντεον Ράχμαν φοβάται ότι το φαινόμενο δεν είναι πρόσκαιρο, αλλά ανατέλλει μια «εποχή του λαϊκισμού». Μάλιστα παραπέμποντας στη «μακρά διάρκεια της Ιστορίας» προβλέπει ότι μπορεί να ανοίγει ένας 30ετής κύκλος κυριαρχίας του λαϊκισμού. Οση ήταν και η διάρκεια της «χρυσής εποχής» της σοσιαλδημοκρατίας (1945-75) και του νεοφιλελευθερισμού (από τις νίκες των Θάτσερ - Ρήγκαν έως την παγκόσμια κρίση του 2008).

Μήπως λοιπόν πρέπει να ξεκολλήσουμε από τη μονολιθική σκέψη ότι ο κίνδυνος δεν υπάρχει γιατί «το λέει ο ΣΥΡΙΖΑ»; Είναι πολύ πιθανό η νέα Ευρώπη που θα προκύψει από τις εκλογές του Μαΐου να είναι η χειρότερη Ευρώπη. Με συρρίκνωση των δύο παραδοσιακών «πολιτικών οικογενειών» της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς και ενίσχυση της «Διεθνούς» του λαϊκισμού σε πρωτοφανή επίπεδα. Οι νέοι συσχετισμοί, όπως είναι φυσικό, θα καταγραφούν και στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Στα θεσμικά όργανα δηλαδή όπου λαμβάνονται οι κεντρικές αποφάσεις για χώρες «αυξημένης εποπτείας», όπως η Ελλάδα. Πώς θα αντιμετωπίσουν το «ελληνικό πρόβλημα» εκπρόσωποι δυνάμεων που δεν έχουν σε καμία υπόληψη έννοιες και πρακτικές όπως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και η συλλογική διαχείριση των κρίσεων; Η απάντηση είναι εύκολη.

Οσοι υποτιμούν τον κίνδυνο του λαϊκισμού και της Ακροδεξιάς χάνουν μια πρόσθετη διάσταση. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαθέτει καμία αξιοπιστία στην κριτική του λαϊκισμού ακριβώς επειδή είναι «σαρξ εκ της σαρκός του» - μία από τις πιο εμβληματικές ενσαρκώσεις του στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αποτελεί την αριστερόστροφη εκδοχή ενός ρεύματος που σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές ενσαρκώσεις του κινήθηκε προς τη Δεξιά και την Ακροδεξιά.

Απλώς, επειδή καταλαβαίνει τα όρια και τις αντινομίες του, επιχειρεί να στρίψει προς ασφαλέστερα πολιτικά πλαίσια. Με σημαντική καθυστέρηση βέβαια. Για όλους αυτούς τους λόγους καθίσταται αναξιόπιστος πολέμιος του λαϊκισμού. Αλλες δυνάμεις είναι «γενετικά» και πολιτικά πιο κατάλληλες για να δώσουν τη μάχη. Επιλέγουν όμως τον δρόμο της υπεκφυγής. Ισως επειδή το «λέει ο ΣΥΡΙΖΑ».