Στέφανος Τζανάκης

Οι αβεβαιότητες αυξάνουν, καθώς μετά από το Κίεβο μπορεί να πάρουν σειρά και άλλες χώρες από τις οποίες η Μόσχα ενδέχεται να αισθανθεί απειλή.Την ίδια στιγμή, η ενεργειακή εξάρτηση του μεγαλύτερου μέρους της ηπείρου μας από τη Ρωσία, προφανώς δεν μπορεί να ξεπεραστεί με φορτία υγροποιημένου αερίου από τις ΗΠΑ, παρότι τα στελέχη της Διοίκησης Μπάιντεν δηλώνουν ότι θα ομαλοποιήσουν την παγκόσμια αγορά ενέργειας.

Ήδη , η – τεχνητή, όπως φαίνεται – κρίση στις τιμές του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, έχει αποφέρει τεράστια κέρδη στην ρωσική πλευρά, συμβάλλοντας καθοριστικά στην άνοδο του πληθωρισμού. Εν ολίγοις, η φτωχοποίηση των Ευρωπαίων δίνει την δυνατότητα στον Πούτιν να χρηματοδοτεί εισβολές όπως αυτή στην Ουκρανία, διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμα να σφραγίζει τους αγωγούς κατά το δοκούν.

Πέρα από τα εύκολα σχόλια για την ποιότητα της ευρωπαϊκής ηγεσίας – που πάλι πιάστηκε στον ύπνο, που πάλι δεν βρήκε έναν τρόπο να αποτρέψει την χρήση ωμής βίας από μία μεγάλη στρατιωτική δύναμη απέναντι σε μία χώρα που προσέβλεπε σε κάποιου είδους ευρωπαϊκή προοπτική, που έγινε αντικείμενο χλευασμού από την ρωσική ηγεσία – υπάρχει και η πραγματικότητα, που έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πρόβλημα είναι διαχρονικό: Για λόγους κατανοητούς – όταν διατυπώθηκε από τον Σουμάν η πρόταση για την Ένωση Ανθρακα και Χάλυβα, το πρόπλασμα της μετέπειτα ΕΟΚ, έπρεπε να συνεργαστούν χώρες που είχαν πολεμήσει σε αντίπαλα στρατόπεδα μόλις χρόνια νωρίτερα, όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Ο στόχος ήταν κοινός – η οικονομική ανασυγκρότηση των χωρών – αλλά ο Σουμάν, που ήταν υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας, φρόντισε να φυτέψει και τον στόχο της ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας στην πρότασή του. Γαλλία και Γερμανία ήταν οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και εκείνη την εποχή – και μόνον η προσπάθεια να σταματήσουν τον διαχρονικό ανταγωνισμό τους, που είχε στοιχίσει χιλιάδες ζωές, έκανε την πρόταση ελκυστική και για τους δύο.

Στα χρόνια που πέρασαν, η κοινή αγορά έγινε πραγματικότητα – αλλά η ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης δεν προχώρησε. Η Ενωμένη Ευρώπη των 27 – όπως απέμεινε μετά από την αποχώρηση της Βρετανίας – δεν έχει μία δομή ανάλογη του μεγέθους της. Εικοσιεπτά κυβερνήσεις μαζί με μία σούπερ γραφειοκρατία στις Βρυξέλες, επιχειρούν να συμβιβαστούν ανάλογα με τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους κατά περίπτωση.

Προφανώς, ένας συνεταιρισμός τέτοιου είδους δεν μπορεί να έχει την ευελιξία ενός αυταρχικού ηγέτη, όπως ο Πούτιν, ούτε τις δυνατότητες που δίνει το ομοσπονδιακό σύνταγμα στον πρόεδρο των ΗΠΑ.

Το αποτέλεσμα είναι δεδομένο – και δεν αφορά μόνον την αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας. Δεν συμβαίνει το ίδιο με την ευρωπαϊκή στάση απέναντι στην Τουρκία του Ερντογάν; Για παράδειγμα, η Ισπανία είναι «εκτεθειμένη» επιχειρηματικά στην Τουρκία – εκτός όλων των άλλων, πουλάει όπλα. Υπάρχει ποτέ περίπτωση να υπερψηφίσει σοβαρές κυρώσεις; Και ποια μεμονωμένη χώρα θα το έκανε; Καμία.

Και από την άλλη πλευρά: Υπήρχε ποτέ περίπτωση να απειλεί ο Ερντογάν τα νησιά του Αιγαίου αν γνώριζε ότι απέναντί του δεν θα είχε μόνον τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις – με ή χωρίς Rafale και Belhara – αλλά τον ευρωπαϊκό στρατό;

Μέσω του ΝΑΤΟ, η Ευρώπη έχει εκχωρήσει την άμυνά της στις ΗΠΑ, που δείχνουν να αλλάζουν προσανατολισμό μέσα από την αντικινεζική συμμαχία τους με την Βρετανία και την Αυστραλία, μεταφέροντας την αντιπαράθεση στον Ειρηνικό. Και είναι προφανές ότι όσο η εγωπάθεια των κοινωνιών της Ε.Ε δεν αλλάζει, τόσο οι χώρες της ηπείρου μας θα γίνονται πιο αδύναμες στις κρίσεις.