Νίκος Φελέκης

Η «μητέρα όλων των μαχών» για το Εργασιακό έληξε. Χωρίς να επισυμβούν σπουδαία γεγονότα. Εγιναν δύο πανεργατικές απεργίες, η αντιπολίτευση, σύσσωμη, κατήγγειλε το νομοσχέδιο και οι 158 βουλευτές της Ν.Δ. το υπερψήφισαν. Εφεξής τα πάντα θα κριθούν στην εφαρμογή του νόμου. Ο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισε, όπως και άλλα κόμματα, με εξαίρεση το ΚΚΕ, μόνο τις ενσωματώσεις των διεθνών συμβάσεων και της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, που είναι θετικά μέτρα και αποτελούν υποχρεώσεις της χώρας. Στον απολογισμό της Κουμουνδούρου, στα θετικά προσμετρώνται «αφενός η πολιτική απομόνωση της κυβέρνησης, αφού όλα τα κόμματα ήταν αντίθετα, και αφετέρου τα αρνητικά για την κυβέρνηση δημοσκοπικά ευρήματα, καθώς η πλειοψηφία των πολιτών εμφανίζεται να διαφωνεί με τις ρυθμίσεις του νόμου».
Πέραν αυτών η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό και το γεγονός ότι «για πρώτη φορά η Φώφη όχι μόνο δεν απέκλεισε την προοπτική συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τάχθηκε ουσιαστικά υπέρ της συγκρότησης προοδευτικής κυβέρνησης όταν δήλωσε ότι το κόμμα της, εάν αλλάξουν οι πολιτικοί συσχετισμοί, θα συμβάλλει στην κατάργηση του εργασιακού νόμου». Της προσοχής αρκετών βουλευτών δεν διέλαθε και η κίνηση του Αλέξη Τσίπρα να μη δευτερολογήσει ο ίδιος αμέσως μετά τον πρωθυπουργό, αλλά να παραχωρήσει τη θέση του στην πρόεδρο του ΚΙΝ.ΑΛ. Επίσης, η προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη να ταυτίσει στην ομιλία του τη Φώφη Γεννηματά με τον Αλέξη Τσίπρα στην Κουμουνδούρου δεν την ερμηνεύουν μόνο ως «έμμεση πριμοδότηση του Ανδρέα Λοβέρδου στη μάχη για την ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛ.», αλλά και ως «αγωνία μη σχηματιστεί προοδευτικό αντικυβερνητικό μέτωπο που, μετά τις εκλογές με απλή αναλογική, μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία, όπου έχουμε κυβερνήσεις συνεργασίας των σοσιαλιστών και της Αριστεράς».
Πάντως, οι πλέον ψύχραιμοι τόσο στην Κουμουνδούρου όσο και στη Χαριλάου Τρικούπη υποστηρίζουν ότι «χρειάζεται να διανυθεί πολύς δρόμος για την προοδευτική διακυβέρνηση». Καταρχάς πρέπει να το επιτρέπει το εκλογικό αποτέλεσμα, κάτι που με τα σημερινά δημοσκοπικά δεδομένα δεν φαίνεται πιθανό. Δεύτερον, θα πρέπει να αναμένουμε την έκβαση της εκλογής αρχηγού στο ΚΙΝ.ΑΛ. Θα είναι διαφορετικά τα πράγματα αν εκλεγεί ο Λοβέρδος ή ο Ανδρουλάκης ή κάποιος άλλος. Ούτε είναι σίγουρο ότι η Φώφη θα συνεχίσει την αντιδεξιά - αντιμητσοτακική γραμμή εάν επανεκλεγεί. Τρίτον, θα πρέπει να ξεπεραστούν οι ισχυρές αντιστάσεις που υπάρχουν και στα δύο κόμματα, πρωτίστως όμως στο ΚΙΝ.ΑΛ., για συνεργασία. Και τέταρτον, θα πρέπει ο διάλογος να γίνει σε προγραμματική βάση με στόχο να αλλάξει η χώρα και όχι για ν’ αλλάξει απλώς βάρδια η εξουσία. Και οι τέσσερις ως άνω προϋποθέσεις επί του παρόντος δεν ισχύουν, ενώ ο δρόμος της προσέγγισης δυσκολεύει έτι περαιτέρω από τις μετεγγραφές πρώην βουλευτών και μεσαίων στελεχών του ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ, με τελευταίο παράδειγμα τον Συμεών Κεδίκογλου, πολιτευτή Ευβοίας.

Οι προϋποθέσεις σύγκλισης

Το σίγουρο είναι ότι στο διήμερο (3-4 Ιουλίου) της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης το θέμα των πολιτικών συμμαχιών θα συζητηθεί εκτενώς. Και κυρίως οι προϋποθέσεις και το περιεχόμενο σύγκλισης των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Κεντρο-Αριστεράς μέσω της στρατηγικής για Προοδευτική Διακυβέρνηση. Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, ακόμη και αποκλίνουσες απόψεις, όμως στελέχη που γνωρίζουν και μετέχουν στο κομματικό παρασκήνιο υποστηρίζουν ότι το πιθανότερο είναι στο τελικό κείμενο να υπάρξει ευρεία πλειοψηφία. Βεβαίως, προϋπόθεση γι’ αυτό είναι το σχέδιο πολιτικής απόφασης που θα κατατεθεί για ψήφιση στη Συνδιάσκεψη να το έχει επεξεργαστεί επιτροπή, υπό τον γραμματέα του κόμματος Δημήτρη Τζανακόπουλο, που θα έχει ορίσει το Πολιτικό Συμβούλιο και στο οποίο θα εκφράζονται οι απόψεις και των τεσσάρων ομάδων (Ενωτική Κίνηση, «Ομπρέλα», ΡΕΝΕ, «Γέφυρα») που διακρίνονται στο κομματικό γίγνεσθαι. Κυρίως όμως θα περιέχει τη βούληση του Αλέξη Τσίπρα να μετεξελιχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς σε κορμό της ευρύτερης Προοδευτικής Παράταξης, στην οποία θα συνυπάρχουν η Αριστερά, το προοδευτικό Κέντρο, οι Πράσινοι και η οποία στις επόμενες εκλογές θα διεκδικήσει: α) τη νίκη και όχι τη δεύτερη θέση, όπως θέλουν ορισμένοι της αριστερής μειοψηφίας και β) την πλειοψηφία και όχι απλώς τη συγκρότηση αντικυβερνητικού μετώπου, όπως επίσης υποστηρίζουν οι της αριστερής μειοψηφίας επικαλούμενοι τον ρεαλισμό και με τη δικαιολογία ότι η αυτοδυναμία είναι ανέφικτη, αφού «ακόμη και το 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν στα καλύτερά του (35%-36%), σχημάτισε κυβέρνηση με τους ΑΝ.ΕΛ. του Καμμένου. Πόσο μάλλον τώρα που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να προηγείται ο Μητσοτάκης και ο ΣΥΡΙΖΑ να υπολείπεται του ποσοστού (31,5%) που έλαβε στις τελευταίες εκλογές».
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν ασπάζεται πάντως τις ηττοπαθείς απόψεις, θεωρεί πως «έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση Μητσοτάκη» και στα δύο χρόνια που απομένουν μέχρι τις εκλογές ή έστω μέχρι το φθινόπωρο του 2022, όπου είναι πιο πιθανό να στηθούν οι κάλπες, οι εκλογικοί συσχετισμοί θα έχουν αλλάξει σε βάρος της κυβέρνησης και υπέρ της αντιπολίτευσης. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «ο Μητσοτάκης είναι απομονωμένος και η φθορά της κυβέρνησής του θα ενταθεί το φθινόπωρο και θα επιταχύνεται όσο θα ξεδιπλώνεται η αντικοινωνική του ατζέντα», ενώ θεωρεί πως το νέο κοινωνικό συμβόλαιο που προωθεί με το πρόγραμμά του ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει την κοινωνική πλειοψηφία αφού, όπως λέει, «απέναντι στον διχασμό, στον αυταρχισμό και την τιμωρητική λογική της Ν.Δ. προβάλλονται η ενότητα, η αλληλεγγύη και η κοινωνική ευθύνη, που έχουν περισσότερους οπαδούς στην κοινωνία και ιδιαίτερα στη μετά COVID εποχή». Ο αντίλογος είναι ότι ακόμη δεν έχει ξεπεραστεί το εμπόδιο της μειωμένης κυβερνητικής αξιοπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ. Και είναι μάλλον λογικό, αφού σε δύο χρόνια δεν αλλάζει ο πολίτης την ψήφο του, ειδικά όταν στους 16 μήνες κυρίαρχο στοιχείο στην κοινωνία είναι ο φόβος από την πανδημία και τις επιπτώσεις της. Ενώ είναι και λάθος αυτό που πιστεύουν ορισμένοι στην Κουμουνδούρου, ότι όπως και το 2015 είναι οι δυσαρεστημένοι αυτοί που θα τους φέρουν πάλι στο τιμόνι της διακυβέρνησης. Πάντως ερμηνεύοντας το μήνυμα του Αλέξη Τσίπρα «δεν θα τους αφήσουμε σε χλωρό κλαρί», το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι οδηγούμαστε σε μετωπική σύγκρουση με την κυβέρνηση. Και με την αξιωματική αντιπολίτευση να διεκδικεί, σύμφωνα με τα λεγόμενα συνεργατών του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, τον ρόλο του «υπερασπιστή των δικαιωμάτων και των συμφερόντων όλων των πλειοψηφιών κοινωνικών ομάδων που πλήττονται από τις πολιτικές Μητσοτάκη». Σύγκρουση εφ’ όλης της ύλης. Για τα εργασιακά και τους πλειστηριασμούς, το ΕΣΥ και το Ταμείο Ανάκαμψης, τον αποκλεισμό χιλιάδων μαθητών από τα ΑΕΙ, μέχρι τα δάνεια της Ν.Δ., τον τραγέλαφο με τα εμβόλια της AstraZeneca και τα προνόμια των εμβολιασμένων. Και φυσικά για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την επικουρική ασφάλιση, που είναι τα δύο θέματα που θα φορτίσουν τις επόμενες εβδομάδες το πολιτικό κλίμα.
Ακόμη και η αντιπαράθεση που ξεκίνησε προ ημερών στη Βουλή για το 1993 θα έχει μέλλον. Αν δηλαδή ο Αλέξης -μπορεί να- είναι ο νέος Ανδρέας και ο ΣΥΡΙΖΑ το νέο ΠΑΣΟΚ. Η επισήμανση του Κυριάκου προς τον Αλέξη -«δεν είσαι ο Ανδρέας Παπανδρέου» για να με κερδίσεις, όπως εκείνος τον πατέρα μου το 1993- για ορισμένους ήταν λάθος. Αναγνωρίζοντας ότι ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου αυτός που νίκησε τον πατέρα του ακυρώνει το (οικογενειακό) αφήγημα ότι τον Μητσοτάκη τον έριξαν ο Σαμαράς και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα.
Επίσης, έδινε την ευκαιρία στον Τσίπρα -ασχέτως αν εκείνος δεν την αξιοποίησε- να του απαντήσει: «Εγώ δεν είμαι Ανδρέας, αλλά τις μεγάλες προοδευτικές και εμβληματικές αλλαγές που εκείνος έκανε στην εργασία, στο Οικογενειακό Δίκαιο, στις προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ εγώ τις αναγνωρίζω και τις τιμώ, ενώ εσύ τις ξηλώνεις», και... να μαζέψει όλο το χαρτί από το λεγόμενο ιστορικό ΠΑΣΟΚ. Δεν θα πρέπει πάντως να αποκλείσουμε την πιθανότητα να ζήσουμε σκηνές βγαλμένες από το παρελθόν. Ο Αλέξης Τσίπρας το υπαινίχθηκε όταν είπε στον πρωθυπουργό πως εφαρμόζει πολιτικές, όπως και ο πατέρας του το 1990-1993, που οδηγούν σε μετωπική σύγκρουση με συνδικάτα, εργαζόμενους και νεολαία.

Η εικόνα της υπεύθυνης αντιπολίτευσης

Δύσκολα πάντως θα πρωταγωνιστήσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε σκηνές βίαιης αντιπαράθεσης. Οχι μόνο επειδή το ΠΑΜΕ είναι αυτό που υπερτερεί σε δύναμη στις διαδηλώσεις και τις συγκρούσεις στον δρόμο, αλλά και γιατί ο Τσίπρας δεν επιθυμεί να χαλάσει την εικόνα της υπεύθυνης αντιπολίτευσης που φιλοτεχνεί, η οποία θέλει να κυβερνήσει με πρόγραμμα και σχέδιο και όχι με τσαμπουκάδες και αγανακτισμένους.
Για να συμβεί αυτό θα πρέπει εκ παραλλήλου «να συμφωνήσει ότι η χώρα χρειάζεται την επιχειρηματικότητα και ο ΣΥΡΙΖΑ εφόσον γίνει κυβέρνηση θα την υπερασπιστεί, γιατί αυτό κάνουν τα κυβερνητικά κόμματα», μας λέει πασοκογενής, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου. Και προσθέτει: «Θα πρέπει να θέσουμε στην πρώτη θέση των προτεραιοτήτων μας την παραγωγική ανασυγκρότηση και όχι το χτύπημα των ανισοτήτων. Αν δεν μεγαλώσει το ΑΕΠ, δεν αυξηθούν οι επενδύσεις, η ανταγωνιστικότητα και οι εξαγωγές, δεν θα υπάρξουν ανάπτυξη, νέες θέσεις εργασίας και μείωση της ανεργίας, ούτε είναι δυνατή η αναδιανομή των εισοδημάτων και η στήριξη του κοινωνικού κράτους». Ενα άλλο θέμα στο οποίο πρέπει να βρει επειγόντως απαντήσεις ο Τσίπρας είναι αυτό των ευρωπαϊκών και διεθνών συμμαχιών του. Το 2015 ήταν περιζήτητος. Ηταν ο «κόκκινος επαναστάτης» που απειλούσε να τινάξει την Ευρώπη στον αέρα. Τώρα, το αγαπημένο ευρωπαϊκό στόρι -και κυρίως στις αγορές- είναι ο Μητσοτάκης με τα ψηφιακά, το Ταμείο Ανάκαμψης, τα αρνητικά επιτόκια, τη μείωση των μεταναστευτικών ροών στα νησιά, τις αλλαγές σε εργασία και εκπαίδευση, που έξω εκλαμβάνονται ως θετικές μεταρρυθμίσεις, και τη διαχείριση, παρά τα όποια λάθη, της πανδημίας του COVID.
Με στόχο και την ενδυνάμωση του διεθνούς του προφίλ, στις 24 Ιουνίου θα μεταβεί στις Βρυξέλλες για την προπαρασκευαστική Σύνοδο των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών εν όψει της Συνόδου Κορυφής, ενώ θα δώσει το «παρών», επίσης ως παρατηρητής, και στη συνάντηση των Ηγετών του PES που θα διεξαχθεί στο Βερολίνο μία ημέρα αργότερα. Την 1η Ιουλίου θα μεταβεί στα Σκόπια για να συμμετάσχει στο Prespa Forum, στην εκδήλωση που διοργανώνει ο Ζόραν Ζάεφ για τα τρία χρόνια από τη Συμφωνία των Πρεσπών , και στην οποία θα συμμετάσχουν προσωπικότητες από τα Βαλκάνια, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Κάποια στιγμή θα πρέπει να βρει και λίγο χρόνο να συνεδριάσει το Πολιτικό Συμβούλιο του κόμματός του προκειμένου να συζητηθούν και να συμφωνηθούν τα της Πανελλαδικής Προγραμματικής Συνδιάσκεψης. Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος αποκλείεται, ενδεχομένως την Τρίτη ή την Τετάρτη, διαφορετικά όταν επιστρέψει από το Βερολίνο και πριν μεταβεί στα Σκόπια.