Γρ. Νικολόπουλος

Η συμφωνία λοιπόν μπορεί να αποδειχθεί μη εφαρμόσιμη ακόμη και αν ολοκληρωθεί. Είναι αμφίβολο αν οι πολίτες θα είναι σε θέση από τον Σεπτέμβριο να πληρώσουν τους νέους αυξημένους φόρους σε μια στιγμή όπου τα εισοδήματά τους μειώνονται, οι επιχειρήσεις κλείνουν, όσες συνεχίζουν να λειτουργούν έχουν μειωμένους τζίρους και η ανεργία αυξάνεται. Το μόνο θετικό είναι ότι το ΔΝΤ επιμένει στην αναγκαιότητα αναδιάρθρωσης του χρέους και αυτό είναι κάτι που μπορεί να φέρει μελλοντικά μικρή ανακούφιση στην ελληνική οικονομία. Τι μπορεί να γίνει λοιπόν από εδώ και πέρα;

Ας υποθέσουμε ότι αυτή η πολύ σκληρή συμφωνία υπογράφεται από την κυβέρνηση και εγκρίνεται από τη Βουλή, που είναι και το διαφαινόμενο σενάριο. Από την επομένη κιόλας θα πρέπει να ξεκινήσει η εφαρμογή της. Η Ελλάδα θα περάσει αρκετές αξιολογήσεις για να καταφέρει να εισπράξει χρήματα από την Ευρώπη και το ΔΝΤ και αργά ή γρήγορα θα φανεί ότι παρά την εφαρμογή της συμφωνίας, το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό. Αν υπάρξουν και κοινωνικές εκρήξεις -οι οποίες σε μεγάλο βαθμό θα είναι αναπόφευκτες εξαιτίας της ανέχειας και της ανεργίας-, η συμφωνία θα πρέπει σύντομα να αναθεωρηθεί. Βεβαίως δεν έχουμε δει ακόμη αν και σε ποιον βαθμό τα αναπτυξιακά μέτρα που υποτίθεται ότι θα υπάρξουν θα καταφέρουν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας για να μειωθεί η ανεργία ή θα δημιουργήσουν ευκαιρίες κέρδους για να αυξηθεί η παραγωγή και να τονωθεί η κατανάλωση. Ενώ όμως όλα αυτά είναι αβέβαια, η μείωση των εισοδημάτων και η αύξηση των φόρων είναι δεδομένη. 

Οι εταίροι θα διαπιστώσουν στις αξιολογήσεις ότι το πρόγραμμα δεν λειτουργεί και θα πρέπει να δεχτούν την αλλαγή του για να ανακουφίσουν την ελληνική οικονομία και να δώσουν κάποιες ανάσες στην αγορά. Και αυτό θα γίνει ίσως σε επίπεδο πολιτικής διαπραγμάτευσης πλέον και όχι διαπραγμάτευσης μεταξύ των τεχνικών κλιμακίων όπως αυτή που γίνεται σήμερα. Η προσγείωση στην πραγματικότητα δεν θα αφορά λοιπόν μόνο τους Ελληνες πολιτικούς που πρέπει να αποδεχτούν το γεγονός ότι για να μείνει η Ελλάδα στην Ευρώπη πρέπει να ακολουθεί τους ευρωπαϊκούς κανόνες, αλλά και τους Ευρωπαίους πολιτικούς που θα κληθούν να αποδεχτούν το γεγονός ότι ένα αμιγώς τεχνικό πρόγραμμα δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε μια κοινωνία που δεν το αντέχει.

Η επόμενη διαπραγμάτευση θα γίνει μεταξύ ξένων δανειστών και πεζοδρομίου εάν και εφόσον το πρόγραμμα αποδειχθεί εξαιρετικά «δύσπεπτο». Και θα αποδειχτεί τέτοιο διότι υποβαθμίζει το επίπεδο ζωής των Ελλήνων σε επίπεδα Βουλγαρίας. Γιατί, όμως, οι ξένοι επιμένουν σήμερα σε ένα τόσο σκληρό και εμφανώς ανέφικτο πρόγραμμα; 

Καταρχάς, υπάρχει ο εκνευρισμός που προκάλεσε ο Βαρουφάκης στο σύνολο των υπουργών Οικονομικών της Ευρώπης, ακόμη και σε αυτούς των πιο φιλικών προς την Ελλάδα χωρών. Δεύτερον, υπάρχει η ζημιά στα δημοσιονομικά, η οποία προκλήθηκε από την ανυπαρξία κυβέρνησης και από τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μέτρων, η οποία μεγέθυνε το έλλειμμα και πρέπει τώρα να καλυφθεί με σκληρότερα μέτρα. Τρίτον, υπάρχει η αλαζονεία του νικητή της διαπραγμάτευσης που θέλει να τιμωρήσει τον ηττημένο και, τέταρτον, υπάρχουν αήθεις σκοπιμότητες να πληγούν βασικοί κλάδοι της ελληνικής οικονομίας, όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία. Ολα αυτά, σε συνδυασμό με την αμιγώς τεχνική θεώρηση των πραγμάτων, η οποία επικρατεί στην τρόικα, οδηγούν σε αυτό το πολύ σκληρό πρόγραμμα.

Οι τεχνικοί της τρόικας θεωρούν ότι το πρόγραμμά τους είναι εφαρμόσιμο. Και είναι αν οι μισθοί πέσουν στα 300 ευρώ και οι συντάξεις στα 70 ευρώ, δηλαδή σε επίπεδα Βουλγαρίας. Το δέχεται όμως αυτό η ελληνική κοινωνία; Το σκεπτικό των τροϊκανών είναι ότι αφού το δέχεται η βουλγαρική κοινωνία, θα το δεχτεί και η ελληνική. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Οι Βούλγαροι δεν κατέβηκαν στα 200 ή στα 300 ευρώ αγοραστική δύναμη, ούτε στα 70 ευρώ σύνταξη, αλλά ανέβηκαν προς τα εκεί. Εμείς εδώ καλούμαστε να προσγειωθούμε σε αυτά τα επίπεδα κατεβαίνοντας από πολύ ψηλότερα. Η προσαρμογή αυτή είναι εξαιρετικά δύσκολη, έως και ανέφικτη, και αυτό είναι το λάθος στο πρόγραμμα των τεχνικών κλιμακίων. 

Για να διορθωθεί αυτό το λάθος θα πρέπει να υπάρξει, πρώτον, αποδοχή εκ μέρους τους ότι είναι ανέφικτη η εφαρμογή και, δεύτερον, πολύ σοβαρή πολιτική διαπραγμάτευση, η οποία προφανώς θα γίνει από άλλη κυβέρνηση. 

Μετά την υπογραφή της συμφωνίας και την ψήφιση των εφαρμοστικών νόμων η κυβέρνηση μάλλον θα αλλάξει. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάει σε ένα συνέδριο διάλυσης τον Σεπτέμβριο, η κοινωνία θα είναι σε κατάσταση έκρηξης εξαιτίας των μέτρων και οι εκλογές θα είναι αναπόφευκτες. Τα πολιτικά κόμματα που θα κατέβουν σε αυτές τις εκλογές, αν είναι τα ίδια με τα σημερινά, δεν θα μπορέσουν παρά να σχηματίσουν μια πολυκομματική κυβέρνηση η οποία θα πάει να ξεκινήσει με άλλο στυλ και με άλλες απαιτήσεις τη νέα διαπραγμάτευση για την αλλαγή του μνημονίου, το οποίο θα φανεί ξεκάθαρα ότι αποτυγχάνει κατά το τέλος του έτους ή, το αργότερο, στο πρώτο εξάμηνο του 2016. Και αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο. Διότι υπάρχει και το απαισιόδοξο που είναι ότι από τον Σεπτέμβριο θα ξεκινήσει μια κοινωνική έκρηξη η οποία θα πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και τότε το φάντασμα της εξόδου από το ευρώ με βάση το σενάριο Σόιμπλε και της επιστροφής στη δραχμή θα επανέλθει ζωντανότερο από κάθε άλλη φορά.