Γρ. Νικολόπουλος

Τώρα, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος διατυπώνει πάλι θαρραλέα τη γνώμη του κόντρα στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δηλώνοντας ότι η ταχεία αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ είναι λανθασμένη πολιτική και ότι πρέπει να επιβραδυνθεί.

Δεν συμβαίνει αυτό συχνά στους κόλπους της ΕΚΤ να δηλώνουν τα μέλη της, δηλαδή εθνικοί διοικητές, ότι διαφωνούν με την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική.

Ο Στουρνάρας όμως έχει δίκιο. Η επιθετική αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ προκαλεί προβλήματα σε όλους στην Ευρώπη. Στους πολίτες που καλούνται να πληρώσουν μεγαλύτερη δόση στο στεγαστικό τους ή στο καταναλωτικό τους δάνειο, στις επιχειρήσεις που ακριβαίνει το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους, στα κράτη που βλέπουν τα υφιστάμενα ομόλογά τους να καταρρέουν, ακόμη και στο δημόσιο χρέος το οποίο, αντί να υποβαθμιστεί με τον πληθωρισμό, αυξάνεται λόγω υψηλότερων επιτοκίων.

Καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης συγκρατείται εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων των δανείων, επιχειρήσεις κλείνουν, νοικοκυριά ζορίζονται και η ευρωπαϊκή οικονομία έρχεται αντιμέτωπη με μια ύφεση που την προκαλεί επίτηδες η ΕΚΤ για να περιορίσει τον πληθωρισμό, οι μόνες που βγαίνουν κερδισμένες είναι οι τράπεζες. Κρατώντας στο μηδέν τα επιτόκια καταθέσεων και αυξάνοντας τα επιτόκια χορηγήσεων πραγματοποιούν πολύ μεγαλύτερα κέρδη - εις βάρος όλων.

Ομως ο Στουρνάρας επισημαίνει ότι και αυτά τα κέρδη είναι δίκοπο μαχαίρι. Διότι η αύξηση των επιτοκίων των δανείων που γεννά αυτά τα κέρδη ζορίζει τόσο πολύ την οικονομία, πολίτες και επιχειρήσεις, που θα δημιουργηθούν νέα κόκκινα δάνεια. Και σε μια χώρα που είδαμε και πάθαμε να ξεμπερδέψουμε με τα βουνά των κόκκινων δανείων και που ο κόσμος πλήρωσε πολύ ακριβά για να διασώσει (τύποις) το πτωχευμένο τραπεζικό σύστημα, κανείς δεν θέλει να ξανασυμβεί το ίδιο.

Ο Στουρνάρας επισημαίνει στην έκθεσή του ότι οι τράπεζες πρέπει να επανέλθουν σε οργανική κερδοφορία, δηλαδή κερδοφορία που να προέρχεται πλέον από την τραπεζική εργασία.

Μια εργασία που σήμερα δεν κάνουν. Και δεν την κάνουν, δηλαδή ούτε αναζητούν χρήματα από τους αποταμιευτές ανταγωνιζόμενες με τα επιτόκια καταθέσεων, ούτε προσφέρουν δάνεια σε επιχειρήσεις για να αναπτυχθούν, διότι κερδίζουν από αλλού. Από την ίδια την ΕΚΤ η οποία αυξάνοντας τα επιτόκιά της δίνει την ευκαιρία στις τράπεζες να καταθέτουν στους λογαριασμούς της κεντρικής τράπεζας τη ρευστότητά τους και να κερδοσκοπούν εις βάρος της. Ετσι δεν χρειάζεται καμία τραπεζική εργασία να κάνουν, τους δίνει λεφτά η ΕΚΤ με μηδενικό επιτόκιο και της τα ξαναδανείζουν με κέρδος χωρίς ρίσκο. Εξ ου και τα κέρδη του 2022 που ανακοινώνονται.

Το σύστημα είναι στρεβλό και ο Στουρνάρας το επισημαίνει. Παρεμβαίνει δε και στο ζήτημα της ενεργειακής πολιτικής που ασκεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καταλογίζοντάς της μεγάλη καθυστέρηση στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που αποδείχθηκε μοιραία για την αύξηση του πληθωρισμού.

Εξηγεί δημοσίως ότι εφόσον ο πληθωρισμός προέρχεται από την πλευρά της προσφοράς, η αύξηση των επιτοκίων δεν είναι η πλέον ενδεδειγμένη πολιτική. Απευθυνόμενος και στους Ευρωπαίους υπουργούς ο Στουρνάρας λέει «χρειαζόμαστε βοήθεια από τους υπουργούς Ανάπτυξης και Ενέργειας. Πρέπει να αλλάξουν το σύστημα κοστολόγησης του ρεύματος». Πριν από τον πόλεμο το υπάρχον σύστημα λειτουργούσε, διασφαλίζοντας χαμηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος. Ομως τώρα που ο Πούτιν εργαλειοποιεί ως όπλο το φυσικό αέριο, το σύστημα δεν λειτουργεί, αντίθετα ανεβάζει το κόστος του ρεύματος σε υπερβολικά επίπεδα.

Βέβαια το σύστημα προσδιορισμού του κόστους παραγωγής του ρεύματος θα αλλάξει, η Ευρώπη φτιάχνει ένα νέο, που δεν στηρίζεται μόνο στην τιμή του φυσικού αερίου αλλά σε έναν σταθμισμένο μέσο όρο όλων των ενεργειακών πηγών και η τιμή του ρεύματος θα αποκλιμακωθεί. «Αργήσαμε πάρα πολύ όμως», λέει ο Στουρνάρας. «Αυτά έπρεπε να τα είχε κάνει η Ευρώπη από τη στιγμή που ο Πούτιν άρχισε να χρησιμοποιεί τις τιμές του φυσικού αερίου ως οικονομικό όπλο. Τώρα είναι αργά, ο πληθωρισμός ανέβηκε και η αύξηση των επιτοκίων κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα».

Πάντως προβλέπει ότι θα επιβραδυνθεί ο ρυθμός αύξησης από την ΕΚΤ και ότι οι τιμές του ρεύματος θα αποκλιμακωθούν, επισημαίνοντας παράλληλα ότι μόνο όταν τελειώσει ο πόλεμος θα μπορούμε να ελπίζουμε για μια επιστροφή σε ομαλές καταστάσεις.

Το σύνολο των επισημάνσεων Στουρνάρα, τελικά ένα γεγονός αποδεικνύει. Οτι οι ευρωπαϊκές ηγεσίες, είτε βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διαχειρίζονται ευρωπαϊκές πολιτικές και προϋπολογισμούς, είτε βρίσκονται στην ΕΚΤ και καθορίζουν την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική, δεν ηγούνται των εξελίξεων, ούτε καν αντιδρούν σε αυτές εγκαίρως και σωστά.

Ακολουθούν αντιδρώντας πυροσβεστικά και επιπόλαια, και αυτό προκαλεί προβλήματα στην Ευρώπη.