Γιάννης Αντύπας

Το φαινόμενο έγινε γνωστό ως «η μεγάλη παραίτηση». Ακολούθησαν οι γνωστές… αναλύσεις για το τέλος του καπιταλισμού (όπως τον ξέραμε), αναλύσεις του επιπέδου για το τέλος της Μεταπολίτευσης, που διαβάζουμε κάθε ένα με δύο χρόνια στα ελληνικά ΜΜΕ.

Η… επανάσταση των σύγχρονων προλετάριων δεν κράτησε ούτε δύο χρόνια. Ήδη, σύμφωνα με τα στοιχεία από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού οι αποχωρήσεις από την εργασία έχουν επανέλθει στα προ του 2019 (φυσιολογικά) επίπεδα. Κάτι οι νέες φουρνιές εργαζομένων που περιμένουν στην ουρά, κάτι οι στρατιές εξειδικευμένων στελεχών από τις αναπτυσσόμενες χώρες, κάτι η αύξηση του κόστους ζωής, ο πληθωρισμός και η άνοδος των επιτοκίων, η ουσία είναι πως έχει αρχίσει η μεγάλη επιστροφή στο γραφείο.

Τελείωσαν και τα έτοιμα, τα κεφάλια μέσα λοιπόν. Εκτός των οικονομικών παραγόντων, όμως, ρόλο έπαιξε και η ψυχολογία. Καλό είναι να δουλεύει κανείς από το σπίτι, αλλά για αλλαγή. Η απόλυτη ταύτιση εργασιακού και προσωπικού χώρου απαξίωσε τον δεύτερο, ενώ η απουσία κοινωνικών επαφών κούρασε περισσότερο απ’ ό,τι ενοχλούσαν πριν οι μετακινήσεις. Έτσι, πολλοί ανακάλυψαν ξανά τη γοητεία του… μποτιλιαρίσματος και του να περιμένεις στην ουρά για καφέ.

Ένας ακόμη λόγος που αποτρέπει πλέον τους εργαζόμενους από το να φτάσουν στην παραίτηση (όσο πρώην συνάδελφοί τους προσπαθούν να επιστρέψουν) είναι και η τεχνητή νοημοσύνη. «Αγχώνει τους εργαζόμενους» λένε οι ειδικοί και κάνουν έναν παραλληλισμό με τον 19ο αιώνα, όταν εισήχθησαν στην παραγωγή οι πρώτες μηχανές και οι πρώτοι αυτοματισμοί. Τότε τις έσπαγαν, τώρα δεν μπορούν να το κάνουν, οπότε βρίσκουν άλλες στρατηγικές άμυνας.

Παράλληλα, έχουμε και το φαινόμενο που οι ειδικοί ονομάζουν «μεγάλη ανακατάταξη». Οι εργαζόμενοι, που κάποτε ξεκινούσαν και ολοκλήρωναν τον εργασιακό του βίο στο ίδιο επάγγελμα, τώρα αλλάζουν εύκολα είδος απασχόλησης και τομέα εργασίας. Η τεχνολογία, βλέπετε, εδώ λειτουργεί ευεργετικά, καθώς με μια μικρή εκπαίδευση μπορεί κανείς εύκολα να αλλάξει καριέρα.

Σε κάθε περίπτωση, για να υπάρχει ισορροπία: είναι ευθύνη των εταιρειών να προσφέρουν αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας, των εργαζομένων να παρακολουθούν τις εξελίξεις και να παραμένουν ανταγωνιστικοί, αλλά και του κράτους να καθοδηγήσει σωστά τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων γενιών. Και, φυσικά, να επιβλέπει την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας.

Αλλιώς, μπορεί να δημιουργηθεί ένα τρίτο κίνημα: της… ματαιότητας. Που όσο και να δουλεύει κανείς θα νιώθει ότι κάνει βήμα σημειωτόν. Ότι δεν προχωρά στη ζωή του. Συναφές είναι και το θέμα της φορολόγησης των εισοδημάτων από εργασία. «Είναι ασύμφορη η εργασία όταν τα δηλώνεις όλα» επισημαίνουν οι οικονομολόγοι και προειδοποιούν για έναν διπλό κίνδυνο: την αποχώρηση εργαζομένων με υψηλά προσόντα και τον εγκλωβισμό των νέων σε εργασίες κοντά στο αφορολόγητο, ώστε να έχουν τα ωφελήματα από την κοινωνική πολιτική, τα διάφορα επιδόματα δηλαδή.

Είναι προφανές ότι πρόκειται για μία εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση. Κάθε εισροή, κάθε αλλαγή «τιμής» σε μία μεταβλητή μπορεί να κάνει την επίλυση της εξίσωσης αδύνατη. Απαιτείται ενδελεχής μελέτη, στάθμιση των εναλλακτικών λύσεων και επιλογή της βέλτιστης, με συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση. Ο κόσμος αλλάζει και αν δεν θέλουμε να συμβεί αυτό χωρίς εμάς και σε βάρος μας, καλό θα είναι να το έχουμε από κοντά το θέμα.