Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Οι κεντρικοί θεσμοί εμφανίζονται να παρασύρονται από υπόγειες δυναμικές, οι οποίες δημιουργούνται από φαινομενικά απροσδόκητα γεγονότα, αλλά και από τη δύναμη της αδράνειας.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πυροδότησε τον πόλεμο, την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα η Ε.Ε. να βάλει σε δεύτερη μοίρα τα σχέδια για πράσινη μετάβαση, ενώ ύστερα και από την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή να δίνει πλέον προτεραιότητα στις αμυντικές δαπάνες και τους εξοπλισμούς.

Τα σχέδια επί χάρτου για κοινή άμυνα και κοινά εξοπλιστικά προγράμματα, τα οποία αναμασούσαν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επί δεκαετίες, εγκαταλείφθηκαν εν μια νυκτί ύστερα από το ξέσπασμα του πολέμου προς όφελος του ΝΑΤΟ, όπου τον πρώτο και τελευταίο λόγο έχουν οι ΗΠΑ.

Η ευρωπαϊκή άμυνα και οι ευρωπαϊκοί εξοπλισμοί επανήλθαν στο προσκήνιο το ίδιο απότομα ύστερα από μια δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ -ο οποίος προηγείται οριακά στις δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ- ότι το ΝΑΤΟ δεν πρέπει να υπερασπίζεται όσα μέλη δεν πληρώνουν αρκετά.

Με λίγα λόγια, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες παρασύρονται στη δίνη των γεγονότων που δημιουργούν άλλοι: οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα.

Το ενδιαφέρον, αλλά και ανησυχητικό είναι ότι παρόλο που η Ε.Ε. οδεύει προς τις ευρωεκλογές, ο πολιτικός διάλογος δεν αναδεικνύει τα μεγάλα ευρωπαϊκά θέματα, ούτε ζητήματα και πολιτικές που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων προς όφελος της χειραφέτησης της Ε.Ε. στο διεθνές περιβάλλον, αλλά και της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων.

Η κατάσταση αυτή είναι μέχρις ενός σημείου εξηγήσιμη, αφού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει πολύ περιορισμένες νομοθετικές αρμοδιότητες, για μικρό αριθμό πεδίων και σε κάθε περίπτωση οι πρωτοβουλίες του υπόκεινται στην κύρωση από το Συμβούλιο Κορυφής, ήτοι από τις εθνικές κυβερνήσεις.

Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν παύει να είναι ένας εν δυνάμει χώρος οραματισμού, ανάδειξης πολιτικών και σχεδιασμού μεταρρυθμίσεων.

Διότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι σήμερα ο μόνος «παίκτης» που διαθέτει το ικανό και αναγκαίο οικονομικό, πολιτικό και διπλωματικό μέγεθος για να επηρεάσει τα πράγματα στο διεθνές περιβάλλον προς την κατεύθυνση της ειρήνης, του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η Ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να προωθήσει και να υποστηρίξει μια ειρηνευτική πρωτοβουλία στη Μέση Ανατολή ώστε να αναβιώσουν οι συζητήσεις για ειρηνική διευθέτηση και μακροχρόνια συνύπαρξη δύο κρατών, με κατοχύρωση των δικαιωμάτων του Ισραήλ και των Παλαιστινίων.
Η Ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να αναμορφώσει το σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης ώστε να ξαναστήσει στα πόδια της την κοινωνική Ευρώπη, τα δικαιώματα της εργασίας και το κράτος πρόνοιας.

Η Ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση μέσω ευρωομολόγων και να διευρύνει την αποστολή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ώστε να επιδιώκει συνθήκες πλήρους απασχόλησης στην οικονομία, πέρα από τον στόχο του πληθωρισμού.
Η Ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να προωθήσει το υπόδειγμα της λελογισμένης οικονομικής ανάπτυξης, της αειφορίας και του σεβασμού στη φύση και τη βιοποικιλότητα.

Και τούτο διότι μόνο ένας μεγάλος διεθνής παίκτης θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στις πιέσεις που θα προκαλέσουν οι όποιες μεταρρυθμιστικές τάσεις εμφανιστούν στο διεθνές περιβάλλον όπου, δυστυχώς, έχουν πάρει το πάνω χέρι οι δυνάμεις της κοινωνικής αντίδρασης, της αλόγιστης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και -πρόσφατα- και εκείνες της πολεμικής καταστροφής.

Οι ευρωεκλογές είναι μια μεγάλη ευκαιρία για να αναδειχθούν τα ζητήματα αυτά και να τροφοδοτηθεί ένας πολιτικός διάλογος και μια κουλτούρα αλλαγής.

Αυτό προϋποθέτει, βέβαια, ότι οι πολίτες, αλλά και οι πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να ξεφύγουν από το γνωστό πλαίσιο, όπου η εσωτερική πολιτική διαμάχη μεταφέρεται στις Βρυξέλλες, με υποψήφιους σελέμπριτι να διαγκωνίζονται για τις ακριβοπληρωμένες θέσεις του ευρωβουλευτή.

Πρέπει τώρα να έρθουν στο προσκήνιο πολιτικά πρόσωπα και ηγεσίες με όραμα, πνοή, αλλά και με σχέδιο και πυγμή.