Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η ενεργειακή κρίση χτύπησε δυσανάλογα τους δύο πόλους, καθώς η Γηραιά Ηπειρος δεν διαθέτει δικούς της ενεργειακούς πόρους, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που έχουν εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε καθαρό εξαγωγέα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η κρίση κόστισε ακριβά στους Ευρωπαίους καταναλωτές και τους κρατικούς προϋπολογισμούς, ενώ γονάτισε την ευρωπαϊκή βιομηχανία, ειδικά τη Γερμανία, που είχε καλομάθει σε «τζάμπα» ρωσικό αέριο τα προηγούμενα χρόνια.

Ο πληθωρισμός, πέρα από τη μείωση του βιοτικού επιπέδου, έχει φέρει και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε δύσκολη θέση. Η περίοδος των αυξήσεων επιτοκίων τελειώνει, αλλά το ακριβό χρήμα έχει φρενάρει την ευρωπαϊκή οικονομία περισσότερο απ’ ό,τι εκείνη των ΗΠΑ. To ΑΕΠ της Ευρωζώνης εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 0,5% για το 2023, ενώ στις ΗΠΑ κοντά στο 2,5%.

Οπως και να μετρήσουμε τα πράγματα, το γεγονός είναι ότι η απόσταση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ μεγαλώνει, τη στιγμή που η Δύση συνολικά αντιμετωπίζει αυξανόμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό από την Κίνα, αλλά και από άλλες αναδυόμενες δυνάμεις, μεταξύ των οποίων και χώρες των BRICS.

Οι λόγοι είναι πολλοί και οι εξηγήσεις ασφαλώς δεν μπορούν να είναι απλές.

Ενα θέμα, όμως, που έχει ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν τον κρατικό προϋπολογισμό οι ΗΠΑ και η Ευρωζώνη για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις.

Στην Ευρωζώνη η συζήτηση για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες περιστρέφεται γύρω από το πώς θα κρατήσουν χαμηλά τα ελλείμματα και το χρέος, με πολλές διαφωνίες ανάμεσα στις χώρες-μέλη, ενώ οι ΗΠΑ δανείζονται σαν να μην υπάρχει αύριο, αυξάνουν το δημόσιο (ομοσπονδιακό) χρέος σε επίπεδο ρεκόρ και επιδοτούν με κρατικό χρήμα τις βιομηχανικές επενδύσεις στις λεγόμενες «πράσινες τεχνολογίες».

Οι χώρες της Ευρωζώνης έχουν στόχο για το κρατικό έλλειμμα το 3% του ΑΕΠ και για το δημόσιο χρέος το 60% και τσακώνονται για το πόσο αυστηροί θα είναι οι... κανόνες για την τήρηση των... κανόνων. Την ίδια ώρα, στις ΗΠΑ το έλλειμμα θα φτάσει φέτος στο 7,3% του ΑΕΠ, ενώ το δημόσιο χρέος έχει ήδη ξεπεράσει το 120%.

Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το κρατικό χρήμα για να ισχυροποιήσουν την παραγωγική τους βάση στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες και τα νέα καταναλωτικά αγαθά που θα κυριαρχήσουν στην παγκόσμια αγορά, όπως ηλεκτρικά οχήματα, μπαταρίες και πολλά άλλα. Ταυτόχρονα ενισχύουν την πολεμική τους μηχανή - και δεν είναι βέβαια μυστικό ότι πολλοί αμερικανικοί ψηφιακοί κολοσσοί έχουν επωφεληθεί από αμυντικά προγράμματα και κονδύλια με τα οποία ενισχύθηκαν στην πορεία της παγκόσμιας επικράτησής τους.

Η τακτική των Ηνωμένων Πολιτειών προκαλεί σφοδρές αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό τους και πολλές διαφωνίες για τις οικονομικές παρενέργειες των πολιτικών αυτών. Το γεγονός όμως είναι ότι το χρέος που δημιουργούν οι ΗΠΑ είναι σε δολάρια, που είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, και τα ομόλογα που εκδίδει το υπουργείο Οικονομικών γίνονται περιζήτητα. Ταυτόχρονα, ο πληθωρισμός φτωχοποιεί τους πολίτες, αλλά σε βάθος χρόνου εξανεμίζει μέρος του πραγματικού χρέους. Και βέβαια, οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται θα μείνουν εξασφαλίζοντας ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην οικονομία και τις επιχειρήσεις της χώρας.

Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και το κρατικό χρέος ως εργαλείο για να εδραιώσουν την οικονομική υπεροχή τους, να αμυνθούν απέναντι στην άνοδο της Κίνας και να αφήσουν ακόμα πιο πίσω την Ευρώπη.

Την ίδια στιγμή, οι χώρες της Ευρωζώνης χάνουν χρόνο, πόρους και ευκαιρίες σε μια αέναη μεταξύ τους διαμάχη, που καταντάει να έχει δογματικό χαρακτήρα, με τη γραφειοκρατία της Κομισιόν να συντονίζει την... κακοφωνία σαν μαέστρος μιας ορχήστρας που μοιάζει με εκείνη του «Τιτανικού» την ώρα του ναυαγίου.