Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η απεγνωσμένη προσπάθεια της Ε.Ε. να επιτύχει άρον-άρον την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, προς όφελος εναλλακτικών προμηθευτών από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και άλλες χώρες, αλλά και η δυστοκία των ευρωπαϊκών χωρών να ακολουθήσουν τις ΗΠΑ σε αυστηρότερες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας είναι ενδεικτική των προβλημάτων που βρίσκονται μπροστά.

Ηδη οι υπολογισμοί για τις απώλειες που θα έχει η ευρωπαϊκή οικονομία δίνουν και παίρνουν, καθώς είναι σαφές ότι το κόστος θα είναι μεγάλο. Δεν αποκλείεται η γερμανική οικονομία -«ατμομηχανή» τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά ιδιαίτερα εκτεθειμένη πλέον- να μπει σε ύφεση.
Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος είπε ανοιχτά την περασμένη εβδομάδα ότι η ευρωπαϊκή οικονομία απειλείται με στασιμοπληθωρισμό, τον χειρότερο εφιάλτη των κυβερνήσεων, δεδομένου ότι σε ένα τέτοιο σκηνικό οι τιμές αυξάνονται ενώ υπάρχει οικονομική στασιμότητα, με αυξημένη ανεργία.

Το ζήτημα δεν είναι συγκυριακό, αλλά στρατηγικό, καθώς η ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία θα χρειαστεί τουλάχιστον μία δεκαετία, κατά την οποία θα απαιτηθούν σημαντικές επενδύσεις σε έργα υποδομής για την υποδοχή, την αποθήκευση και τη διακίνηση εναλλακτικών ενεργειακών αγαθών, όπως -ακριβότερο- υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αλγερία και άλλες πηγές. Ταυτόχρονα, θα δοθεί έμφαση και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ηλιακή, αιολική), οι οποίες όμως δεν είναι τεχνολογικά ώριμες, κυρίως σε θέματα αποθήκευσης, για να αποτελέσουν αξιόπιστο υποκατάστατο. 

Την ίδια στιγμή, είναι προφανές ότι και η Ρωσία -η οποία προς το παρόν συνεχίζει να τροφοδοτεί την ευρωπαϊκή αγορά- θα αναζητήσει νέες αγορές για τα ενεργειακά αγαθά της, χωρίς ενδεχομένως να περιμένει από την Ευρώπη να κλείσει πρώτη εκείνη τη στρόφιγγα.
Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη μπαίνει σε μια μόνιμη κατάσταση ενεργειακής κρίσης, λόγω διαταραχών στην προσφορά, η οποία θα δημιουργεί αυξημένο κόστος στην οικονομία και υψηλό πληθωρισμό.

Ο υψηλός πληθωρισμός με τη σειρά του σημαίνει φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης στην Ευρώπη, καθώς θα μειώνεται η αγοραστική της δύναμη με ρυθμό μεγαλύτερο από τις μισθολογικές αυξήσεις, ενώ την ίδια στιγμή θα αποτελεί και δύναμη επιβράδυνσης της οικονομίας.

Οι επιπτώσεις, προφανώς, θα είναι μεγαλύτερες για τις φτωχότερες χώρες και εκείνες με το υψηλότερο χρέος, όπως η Ελλάδα.

Η διαταραχή στην προσφορά δεν θα αφορά μόνο την ενέργεια, αλλά σχεδόν το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Ηδη οι τιμές των τροφίμων παγκοσμίως (σιτάρι, καλαμπόκι, σόγια κ.ά.) βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα 10ετίας λόγω του πολέμου που επιδείνωσε τις ελλείψεις στην προσφορά, οι οποίες προϋπήρχαν λόγω πανδημίας. Ωστόσο η νέα γεωπολιτική κατάσταση που διαμορφώνεται προοιωνίζεται ότι τα προβλήματα θα συνεχίσουν να υπάρχουν και θα επεκταθούν σχεδόν στο σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής και διακίνησης κάθε είδους αγαθών.

Η απομόνωση της Ρωσίας αναγκαστικά θα την οδηγήσει στην «αγκαλιά» της Κίνας η οποία «διψάει» για ενέργεια, ενώ οι δύο χώρες έχουν ήδη συνάψει νέες μακροχρόνιες συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Η Κίνα προσπαθεί να απεξαρτηθεί από τις εξαγωγές και να τονώσει την εσωτερική της αγορά για να κατευθύνει εκεί την παραγωγή της, πράγμα που σημαίνει, με απλά λόγια, ότι η εποχή όπου ο πλανήτης προμηθευόταν φθηνά προϊόντα από την Κίνα τελειώνει. Και αυτός είναι άλλος ένα παράγοντας που θα ενισχύσει τον πληθωρισμό. 

Με άλλα λόγια, η γεωπολιτική κρίση που πυροδοτήθηκε στην ουσία σπάει τις υφιστάμενες εφοδιαστικές αλυσίδες, οι οποίες αναδιαρθρώνονται - με υψηλότερο κόστος.