Άννα Ντούμα

της Άννας Ντούμα

Βρέθηκα και εγώ ανάμεσα σε χιλιάδες ανθρώπους στην πλατεία Συντάγματος, στις 15 Ιουνίου, από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Οι εικόνες που είδα ήταν πολλές, και καλές και άσχημες. Είδα μια ειρηνική διαδήλωση να διαλύεται μέσα σε λίγη ώρα με την παρέμβαση της αστυνομίας.

Είδα ανθρώπους να καταστρέφουν την πλατεία και τα γύρω πεζοδρόμια για να πετάξουν πέτρες στους αστυνομικούς. Είδα τα ΜΑΤ, στη Λεωφόρο Αμαλίας να πετούν δακρυγόνα σε πλήθος κόσμου που δε φορούσε κουκούλα. Είδα μια ολιγόλεπτη συμπλοκή μεταξύ ατόμων μπροστά στη Βουλή και κάποιον να φωνάζει «Τσακίστε τον αν είναι μαύρος!»

Όμως είδα και ένα κόσμο, που μετά τα επεισόδια δε γύρισε στην ασφάλεια του σπιτιού του αλλά επέστρεψε. Είδα δύο γυναίκες, στην ηλικία της μητέρας μου, να έχουν σηκώσει τα μπατζάκια και με σκούπα και λάστιχο να καθαρίζουν την πλατεία. Είδα όλα τα σκουπίδια μαζεμένα σε σακούλες.

Είδα πλήθος αγανακτισμένων να «σπρώχνουν» μακριά από την πλατεία τα ΜΑΤ στη Λεωφόρο Αμαλίας και ανθρώπους να ψεκάζουν τον κόσμο με μαλόξ για να ανακουφιστούν από τα δακρυγόνα.

Είδα μια γυναίκα, που στην προσπάθειά της να περάσει, με έσπρωξε κατά λάθος και μου ζήτησε χίλιες φορές συγνώμη. Η Αθήνα, μέσα σε λίγες ώρες, έδειχνε εναλλάξ και τα δύο πρόσωπά της. Και την ασχήμια της και την καλοσύνη της.

Και το ερώτημα, λοιπόν, που γεννάται είναι το εξής: Είμαστε για να μένουμε, ή για να φεύγουμε;
Με την ανεργία να έχει χτυπήσει κόκκινο, ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες και στις γυναίκες, η διαρροή εγκεφάλων («brain drain» για τους αγγλομαθείς), που είχε ξεκινήσει πριν μερικά χρόνια, αυξάνεται ραγδαία.

Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το 85% των φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό, σκοπεύουν να παραμείνουν και να ψάξουν για δουλειά εκεί. Από τους Έλληνες που έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους και διαμένουν στο εξωτερικό, το 73% έχει μεταπτυχιακό και το 51% διδακτορικό.

Ο μεγαλύτερος αριθμός βρίσκεται στη Μ. Βρετανία και στις Η.Π.Α., με ποσοστό 17% να μένει στο Λονδίνο και 4% στη Νέα Υόρκη. Τέλος, στο EURES (European Employment Services), ένα δίκτυο που δημιουργήθηκε το 1993 με στόχο τη διευκόλυνση των διασυνοριακών μετακινήσεων των ατόμων που αναζητούν εργασία, τα βιογραφικά σημειώματα είναι περισσότερα από 650.000.

Δυστυχώς τα νούμερα δε λένε ψέματα. Όταν η χώρα γίνεται αφιλόξενη, οι Έλληνες και κυρίως οι νέοι, αναζητούν φιλοξενία σε ξένο περιβάλλον. Η διαφορά με τα προηγούμενα κύματα μετανάστευσης είναι ότι το νέο κύμα αποτελείται από ανθρώπους μορφωμένους που δεν αντέχουν να βλέπουν τις γνώσεις και τα ταλέντα τους να πετιούνται στα σκουπίδια.

Σίγουρα η μετανάστευση, είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε για λόγους σπουδών δεν αποτελεί πάντα μια δυσάρεστη εμπειρία. Αντιθέτως, είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τον καθένα από εμάς να ζήσει και να δραστηριοποιηθεί σε μια διαφορετική κουλτούρα, να γνωρίσει και να επικοινωνήσει με ανθρώπους άλλης νοοτροπίας και να διαπρέψει σε όποιο αντικείμενο επιλέξει, χτίζοντας μια ζωή που εκείνος έχει επιλέξει και όχι μια ζωή που βασίζεται στη βολή.

Παρόλα αυτά, όσοι επιχειρηματολογούν υπέρ της μετανάστευσης μιλούν για «ποιότητα ζωής». Τι ακριβώς σημαίνει όμως αυτό; Η έννοια αυτή είναι σχετική και ο καθένας μας την ερμηνεύει τελείως διαφορετικά. Για κάποιον μπορεί να σημαίνει ότι κερδίζει περισσότερα και ξοδεύει λιγότερα. Για άλλον ότι ζει σε ένα περιβάλλον σαφέστατα πιο οργανωμένο από το δικό μας.

Αλλά το ζήτημα της μοναξιάς και της αίσθησης ότι στη νέα χώρα θα είσαι πάντα ο «ξένος» πώς αντιμετωπίζεται; Πώς αντιμετωπίζεται η απουσία των δικών μας ανθρώπων, φίλων και συγγενών, που βρίσκονται πάντα δίπλα μας και μας αγαπούν; Η ύπαρξη αυτών των ανθρώπων δεν είναι «ποιότητα ζωής»; Και τελικά, η Ελλάδα είναι η κόλαση και το εξωτερικό ο παράδεισος; Γιατί στο Σύνταγμα, εγώ είδα και τους δυο κόσμους να υπάρχουν ταυτόχρονα.

Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις και κάθε χώρα επίσης. Κάθε επιλογή που κάνουμε στη ζωή έχει τα οφέλη και τις θυσίες της. Σημασία έχει ότι πάντα μπορούμε να επιλέγουμε, έστω κι αν κάποιες φορές γίνεται ασυνείδητα. Αν επιλέγουμε να φεύγουμε, είναι επειδή το θέλουμε και όχι επειδή η χώρα μας διώχνει. Γιατί όταν τα πόδια μας οδηγούν μπροστά, αλλά το κεφάλι είναι στραμμένο προς τα πίσω, το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να πάμε μακριά.