«Η Αθήνα της μιας διαδρομής» από τον Πέτρο Μάκαρη

Με τον Ηλεκτρικό σιδηρόδρομο μας «ταξιδεύει» ο Πέτρος Μάρκαρης μέσα από τις σελίδες ενός διαφορετικού βιβλίου από ότι μας έχει συνηθίσει. Είναι το βιβλίο «Η Αθήνα της μιας διαδρομής», για χάρη του οποίου ο  λογοτέχνης του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος άφησε τον ήρωά του, αστυνόμο Χαρίτο  για να «πιάσει μια θέση» στον αγαπημένο του μέσο, στον Ηλεκτρικό.

Στο κείμενο- που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 2010 – ο συγγραφέας επιχειρεί να γνωρίσει στον αναγνώστη όχι μόνο το τοπίο όπως παρελαύνει πίσω από τα τζάμια, αλλά και την κοινωνική διαστρωμάτωση της ελληνικής πρωτεύουσας και του λιμανιού της, παραθέτοντας ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία.

Μαθαίνουμε λοιπόν ότι ο πρώτος συρμός ξεκίνησε στις 27 Φεβρουαρίου του 1869 για το παρθενικό δρομολόγιο Θησείο- Πειραιά, τότε που η Αθήνα αριθμούσε 50.000 κατοίκους. Μέσα σε λίγα χρόνια αναπτύχθηκε το «Θηρίο», όπως χαρακτηρίσθηκε εκείνα τα χρόνια ο συρμός της γραμμής Πλατεία Αττικής- Κηφισιά. Το 1904 ο σιδηροδρομικός σταθμός ηλεκτροδοτήθηκε και από τότε πήρε το όνομα «ο Ηλεκτρικός». Το 1926 οι γραμμές του Πειραιά και της Κηφισιάς ενώθηκαν δημιουργώντας το δίκτυο των είκοσι τεσσάρων σταθμών που βγάζουν σε περιοχές όμορφες, μέτριες και άσχημες, πλούσιες, μεσαίες και φτωχές, γραφικές, απρόσωπες και τσιμεντένιες.

Βλέποντας τα ρετιρέ των Πετραλώνων και του Ταύρου τα χαρακτηρίζει «βεράντες που μοιάζουν με κρεμαστούς κήπους». Και εξηγεί : «Αυτό ήταν το πρώτο πιστοποιητικό ευημερίας που εμφανίσθηκε στην Αθήνα μαζί με την αντιπαροχή. Όποιος διέθετε μια σχετική οικονομική άνεση αγόραζε διαμέρισμα ρετιρέ με μεγάλη βεράντα. Δεν κατοικούσε μόνο στον ψηλότερο όροφο, αλλά ανήκε και κοινωνικά στο ψηλότερο σκαλί. Κατά τα άλλα , το καλοκαίρι ψήνεσαι από τη ζέστη και το χειμώνα συνήθως τρέμεις από το κρύο γιατί η θέρμανση φτάνει αδύναμη»…

Στη στάση Άγιος Νικόλαος μιλάει για την εξαφάνιση των μπακάλικων: «Οι Έλληνες εγκατέλειψαν τα μπακάλικα για τα σούπερ μάρκετ. Ήρθαν όμως και εδώ , όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι μετανάστες και άνοιξαν τα δικά τους. Περπατώ στη συνοικία και βλέπω μαγαζιά τροφίμων ταϋλανδέζικα, φιλιπινέζικα, ρώσικα ή πολωνικά. Βέβαια, σπάνια θα δει κανείς Αθηναίους να ψωνίζουν από αυτά τα μαγαζιά».

Το οδοιπορικό αρχίζει από τον σταθμό του Πειραιά με την Τρούμπα και τελειώνει στο σταθμό της Κηφισιάς που ήταν το προάστιο της μεγαλοαστικής τάξης.