Θεοδόσης Πελεγρίνης: Θα βγει με τους φοιτητές του ξανά στους δρόμους;

Κάπου  ανάμεσα σε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά του 2011 το υποψιασμένο κοινό που προσήλθε στο καφέ-μπαρ JK στη πλατεία Φιλικής Εταιρείας είχε εκ των προτέρων επικυρώσει τη διαθεσιμότητα του να παρακολουθήσει ένα θεατρικό μονόλογο. Αντίθετα, όποιος τυχαία βρεθηκε εκεί για ποτό, καφέ ή σνακ έμεινε αρχικά απορημένος, μετά  άναυδος και κατόπιν αμήχανος, λίγο πριν σπεύσει προς την έξοδο είτε με κάποια συστολή επειδή βρέθηκε απρόσκλητος σε μια εκδήλωση απροσχημάτιστης πνευματικότητας, είτε καταπνίγοντας ευγενικά ριπές αυθόρμητων γέλιων γιάτι πρόλαβε να θαυμάσει το ξεδίπλωμα μέρους των πτυχών μιας απροσδόκητης καλλιτεχνικής φύσης  

Ήδη όμως ο ανώνυμος και αμυήτος σε οριακές εμπειρίες θαμώνας είχε βιώσει με έκπηξη τη προσωρινή μετατροπή του πολιτκο-κοσμικού στεκιού του Γιάννη Κολοκυθά στο Κολωνάκι σε φιλόξενη σκηνή θεατρικής μυσταγωγίας. Σε μια παράσταση τριών θεατρικών μονόλογων με  γλώσσα  τολμηρή, επιθετική,  εναρμονισμένη με την απόγνωση, που βιώνει ο ήρωας  τον οποίο υποδύθηκε ο συγγραφέας και παρεπιμπτόντος πρύτανης του Καποδιστριακού Πανεπιστημιου Θοδόσης Πελεγρίνης. Ο οποίος ξεκίνησε την απαγγελία του φιλόδοξου θεατρικού πονήματός του ¨Φθορά,φθορά, φθορα” σχεδόν ξιφουλκώντας προς το κοινό :  

“Γαμώ την κοινωνία μου, γαμώ την σκρόφα, την ξ..λη την κοινωνία! Λες και δε με γέννησε εμένα μάνα. Αν κι εδώ που τα λέμε, καλύτερα να μη μ’ είχε γεννήσει, να ’μουνα ένα από τα άπειρα σπέρματα του κ...όλη του πατέρα μου που, μη βρίσκοντας τον στόχο τους, όταν πηδούσε την μάνα μου, χάθηκαν την επόμενη στιγμή της εμφάνισής τους. Και που γεννήθηκα, τι κέρδισα; Από τότε που άρχισα να καταλαβαίνω τι μου γίνεται, δεν έκανα τίποτε άλλο παρά να υπερασπίζομαι κάτι που δεν είμαι –εκείνο που η φύση παρέλειψε να με κάνει....” 

Στο τέλος,  και ενώ ο ενθουσιασμός ως προς τις  υποκριτικές δυνατότητες του πρωταγωνιστή  έφθινε όσο περνούσε η ώρα, το κοινό φέρθηκε ιπποτικότατα προς αυτόν τον υποδειγματικά ανήσυχο διανοούμενο. Παρά τα φραστικά κροσέ που δέχθηκαν στωικά οι μαρτυρικοί θεάτες και τις όποιες επιφυλάξεις τους για τις αξιοζήλευτες, πλην υπερβολικές, δραματικές  επιδόσεις του, τον    επιβράβευσαν με χειροκρότημα . ¨Οχι  με την ορμή που θα έκανε να αναπηδήσουν τα αλκοολούχα μπουκάλια στα ραφια του μπαρ  ούτε με τη δύναμη που θα υποχρέωνε μιμητικά και τους αδαείς να καταθέσουν τα μαχαιροπήρουνα στα πιάτα τους, αλλά με  εκείνη την ενθαρρυντική παρότρυνση που οδήγησε το  ταλαντούχο κύριο πρύτανη να υποκλιθεί  τρεκλίζοντας και τρεμοπαίζοντας τα βλέφαρα. Πιθανότατα  για τον ίδιο είχε κερδηθεί το στοίχημα της αναμέτρησης τόσο της ιδιότητάς του ως καθηγητή Φιλοσοφίας όσο και εκείνης του όψιμου ηθοποιού, με το ανάστημα ενός Χάρολντ Πίντερ ή,, ενός Γουίλλιαμ Σέξπιρ. “Γιατί όχι και εγώ; Τηρουμένων των αναλογιών, βέβαια, για να μην παρεξηγηθώ» δηλώνει.  

Γνωστός ήδη  απο τις αρχές του 2011 για την ήπια έως αμφιλεγόμενα δοτική σταση του στη παράνομη κατάληψη της Νομικής Σχολής από 300 μετανάστες από την Κρήτη, και  ενώ το θέμα δεν είχε επιλυθεί, στις εφημερίδες κατέφθαναν δισέλιδα που ανακοίνωναν τις προσεχείς παραστάσεις του. Μετά όμως απο το γκραν σουξέ στο JK, βάδισε κατ΄επανάλειψη  πάνω στο θεατρικό σανίδι. Πότε στον  ειδικά διαμορφωμένο υπόγειο χώρο του Ιδρύματος Κακογιάννη, πότε στον πολυχώρο THE HUB EVENTS στο Γκάζι, άλλοτε στο θέατρο της ΑΣΚ,  άλλοτε  στην αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας του Μέγαρου μουσικής  και προσφάτως στο Ελληνικό Σπίτι στο Παρίσι ο Θεοδόσης Πελεγρίνης υποδύθηκε τους ήρωες των σγγραφικών του έργων. Προφανώς για να επεκτείνει τις κοινές συνιστώσες μεταξύ φιλοσοφίας  και  θεάτρου  , όπως την επικοινωνία και το διάλογο, με ατάκες, ενίοτε προκλητικές. του ύφους : “Δεν νιώθω άνετα, γαμώ το, δεν μου βγαίνει … Πώς είναι δυνατόν, σε ένα έργο, υποτίθεται ποιοτικό, να λέω ‘γω για μ...νιά και ψ...λές; Εντάξει, να ανεβάσομε το έργο ρεαλιστικά. Τέτοιον ρεαλισμό, όμως, αισχρό, να τον χέσω”. 

Η αληθεια είναι ότι οι τολμηρές θεατρικές του απόπειρες συνάντησαν συχνά την απροκάλυπτη χλεύη, την κομψευάμενη ειρωνεία και τη μικροπρεπή λοιδωρία από μερίδα των διαμορφωτών της κονής γνώμης. Επίθέσεις που ο, διόλου  συνεσταλμένος, πρύτανης  αγνοεί δεδομένης της εμονικής σχεδόν επιθυμίας του  «να  μην τελειώσει ποτέ το “όνειρο” που ζω στο θέατρο». Συνδυασμένο το  “όνειρο ζω μη με ξυπνάτε “ με μια ιδιοσυγκρασία τυλιγμένη σε  θεατράλε αύρα μεγαλείου, δεν δείχνει να πληγώνεται τόσο από τις βολές της κριτικής όσο από την αδιαφορία. Γι' αυτό με την  αποφασιστικότητα  ακτινοβολούσας πριμαντόνας, παρά με το  μιζερο ύφος δυστυχισμένου αρλεκίνου, αντιπαρερχεται τα  βέλη που έχει δεχθεί και δηλώνει:   “ Η αδιαφορία είναι ότι χειρότερο μπορεί να ζήσει κανείς. Η αδιαφορία είναι ο ασφαλέστερος τρόπος να σκοτώσεις κάποιον. Γι΄ αυτό και μισώ τους αδιάφορους, όπως είχε πει και ο Γκράμσι». Βέβαια ο Ιταλός κομμουνιστής ηγέτης, θεωρητικός  και  φιλόσοφος είχε ακόμα πει οτι :”Η υπερβολική ανησυχία οδηγεί σε ακινησία” .  Φράση που, μάλλον  παρέρχεται  της απαιτούμενη προσοχής του πρύτανη καθώς η συνειδητά  αδημονοιύσα του ροπή προς το θέατρο αδειάζει το πανεπιστημιακό αμφιθέατρο.  

Θα ήταν παρακινδυνευμένο να θεωρηθεί ότι το πρόσωπο του εκλεγμένου πρύτανη του Πανεπιστήμιου Αθηνών απο τον Ιουνιο του 2010 , έχει  επιλεχθεί ως ο αποδιοπομπίαος τράγος  για τη συκοφάντηση της δημόσιας παιδείας. Ωστόσο  φέρει βαρύτατες ευθύνες, όπως του καταλογίζει το Συμβούλιο του Ιδρύματος, με το οποίο βρίσκεται σε μόνιμη κόντρα, για τη μη λειτουργία του Καποδιστριακού Πανεπιστημιου  από την αρχή της ακαδημαικής χρονιάς. Αφορμή ο «πόλεμος» ανάμεσα στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας και τους διοικητικούς υπαλλήλους του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πολυτεχνείου για τη διαθεσιμότητα , την την εφαρμογη της οποί ας ο πρυτανης χαρακτηρίζει σχεδον αφοριστικά ως  «άδικη και αυθαίρετη». 

Εν τω μεταξύ η  απεργία των  διοικητικών που συνεχίζεται για 13η εβδομάδα έχει οδηγήσει περί τους 135.000 φοιτητές (προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς, υποψήφιους διδάκτορες) σε  αδιέξοδο λόγω της καθυστέρησης των σπουδών τους καθώς και σε ανεπανόρθωτα βάρη τις αγωνιούσες οικογένειές τους μια και τα περιθώρια για τη διάσωση του ακαδημαϊκού εξαμήνου εξαντλούνται..Και ενόσω το θρίλερ συνεχίζεται ο πρύτανης  στηρίζει τις κινητοποιήσεις των διοικητικών υπαλλήλων κατά της διαθεσιμότητας δηλώνοντας  “Αισθάνομαι δέος για την απεργία αυτών των ανθρώπων, που δίνουν το αίμα τους για να σώσουν τις σάρκες τους”.  Και το ραγδαία αφυδατωνόμενο πανεπιστημιακό τοπίο βυθισμένεο στο χάος μηδενίζει και το ελάχιστο χρέος του στη μόρφωση των φοιτητών  του   

Στα 65 του, ως θεσμικός λειτουργός που δεν υπομένει την αδιαφορία, μοια΄ζει να νοιώθει την ανάγκη να φωνάξει όπως επι σκηνής, να ενθουσιασθεί, να δράσει να θισιάσει παραορμητικά μια καρίερα που με λεπτολόγο επιμέλεια έχτιζε μια ζωή. ¨Ανθρωπος ενδιαφέρων, προοδευτικός, με πλούσιο συγγραφικό έργο, επιστημονικό και λογοτεχνικό ο Θεοδόσης Πελεγρίνης δεν θα ήθελε ποτέ να να ταυτιστεί με το κακό χαρακτήρα ενος μελοδράματος του οποίου τις ύστατες υστερικές κραυγές απαξιεί να παρακολουθήσει το κοινό. Γι αυτό ίσως  επέλεξε το ρόλο του κομαντάντε όσων θεωρεί αδικημένους και οι οποίοι προφανώς δεν είναι οι σε υποχρεωτική αργία φοιτητές.

Γεννημένος στο Σουδάν το 1948 απο γονείς μετανάστες απο τη Κάρπαθο , έκανε  τα πρώτα του βήματα στο Αφρικανικό τοπιίο που εκτείνεται απο το Χαρτουμ ως τα   λιμάνια της Ερυθράς Θάλασσας . Με την επιστροφή του στην Ελλάδα  αποφοίτησε από το Ε΄ Λύκειο Αρρένων Αθηνών στα Εξάρχεια και εισήχθει το 1967 στη Φιλοσοφική Αθήνας, παρά την επιθυμία των γονιών του να σπουδάσει γιατρός ή μηχανικός που τότε ήταν της μόδας.  Μετά το τέλος των σπουδών του έφυγε για μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ της Μ. Βρετανίας, όπου και το 1976 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ Φιλοσοφίας. Την επόμενη χρονιά  αναγορεύτηκε Υφηγητής της Φιλοσοφικής Αθηνών και ακολουθησε την επαγγελματική ανέλιξή μέσω της Πανεπιστημιακής επετηρίδας ενω διετέλεσε Κοσμήτωρ της σχολής από το 2001 έως το 2007. 

Πολυσχιδής, ανήσυχος, γοητευτικός, ανεκτικός προς τους φοιτητές του, παλλόμενος, αεικίνητος  και αποτελεσματικός στα ακαδημαϊκά του καθήκοντα, πρεσβεύει ότι η φιλοσοφία δεν πρέπει να απευθύνεται μόνο στους ειδικούς. Συνεργάζεται με την δημόσια τηλεόραση κια το ραδιόφωνο επιμελούμενος και παρουσιάζοντας  σειρές εκπομπών, οργανώνει  στο Παλιό Πανεπιστήμιο στην Πλάκαπανελλήνια και διεθνή επιστημονικά συνέδρια, συντονίζει παραστασεις φιλοσοφικού περιεχομένου στο Μέγαρο Μουσικής.

Εκεί, για πρώτη φορά ανεβαίνει στη σκηνή με έναν μικρό ρόλο και μαγέυεται από το κέντρισμα της υποκριτικής τέχνης, σχεδόν αιχμαλωτίζεται απο το ρυθμό και τη τεχνική της παράστασης , σαγηνεύεται από την αποκάλυψη της θεατρικής συμμετοχής. Άλλοι το θεωρούν έξαψη, άλλοι εκδήλωση αυταρέσκειας αλλα όπως και να έχει κάπου εκεί κολάει το “μικρόβιο” της ηθοποιίας.  Εκτοτε ο βαρύθυμος Θοδωρος Πάγκαλος τον αποκαλεί σκωπίμως σκωπτικά αντί για Πελεγρίνη ως “Πιτιγκρίλι” , εκ του  γνωστού Ιταλού  ελευθεριάζοντα συγγραφέα. ¨Ομως το αυθεντικό “παρατσούκλι “ του πρύτανη είναι άλλο          

Αποκαλούμενος από πιστούς αλλά και ασπονδους φίλους  ως ο “Πελέ της Φιλοσοφίας” λόγω της εκρηκτικότητας αλλά και της διξοτεχνίας του ως προς το αντικείμενο , στα πλαισια της πολυπαραγμοσύνης του τολμα να τσαλακώνει και το στερεότυπο ίματζ του πανεπιστημιακού δασκάλου. Το Σωκρατικό δαιμόνιο που επικαλείται  ώστε  να πράξει ότι είναι  θεμιτό τον καθιστά  συχνά ασυνήθιστα ασυμβίβαστο, αλλά επι της ουσίας εχθρό κάθε παρείσακτης σοβαροφάνειας.

Πριν εκλεγεί  κοσμήτορας στη Φιλοσοφική Σχολή, φορούσε ως υποψήφιος σκουλαρίκι το οποίο  του είχε βάλει ο ένας από τους τρεις γιούς του όταν τον έιχε συνοδεύσει στην Αγγλία για να σπουδάσει. Ο Ακαδημαικός περίγυρός του τον είχε προειδοποιήσει να το βγάλει αν ήθελε να εκλεγεί .  “Πότε το 'βγαλα; Αφότου εξελέγην! Πλέον εκπροσωπούσα, όμως, και ένα σύνολο ανθρώπων» έχει δηλώσει.  

Ωστόσο από την εποχή της αναλήψης των πρυτανικών καθηκόντων του  ο Θεοδόσης Πελεγίρνης φαίνεται να επικεντρώνεται σε διπλό στόχο. Κατ΄αρχήν , στη πολυπόθητη ανακάλυψη ενός  τρόπου να παρουσιάζει τη δουλειά του ώστε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των  άλλων.  Και δευετερευόντως στη διαχείριση της απόκρουσης όσων πιστεύει ότι  προσπαθούν να τον αποδομήσουν ως πρύτανη χρησιμοποιώντας τη θεατρική του δράση. Στο ενδιάμεσο συνηθίζει να πετάει το μπαλάκι των ευθυνών στην πολιτεία, εκαταλέιποντας την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία ενός δημόσιου θεσμούς, αφήνοντας τον έρμαιο και υπο  ομηρία συντεχνιακών συμφερόντων και ιδεολογικών αγκυλώσεων. 

Παράλληλα οι επικριτές του θεωρούν οτι ασκείται σε θέατρο του πολιτικού  παραλόγου με τη χάρη και την ευελιξία ενός “Μαραντόνα της υποκρτικής” . Όχι επειδή χαιρέτισε τους Αγανακτισμένους στο Σύνταγμα  καλώντας τους σε αντίσταση ενάντια στο Μνημόνιο και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Ούτε, γιατί σε συνέντευξη  του διατύπωσε  ότι οι σημερινοί Γερμανοί μονάχα επικοινωνιακά και με ¨κολπα “ έχουν αποτινάξει το ναζιστικό παρελθόν τους, ενώ κατά τα άλλα δε παύουν να αποτελούν διάδοχοι και συνεχιστές της κληρονομιάς του Χίτλερ. 

Τον εγκαλούν διότι  εγκαταλείπει τα καθήκοντα του για να ακολουθήσει το χόμπι του ενόσω ο χώρος της Ανώτατης Παιδείας σείεται συθέμελα. Και με κλειστό το πανεπιστήμιο  ταξιδεύει μέχρι το Παρίσι, για να πρωταγωνιστήσει με τις συνήθεις άστοχες φωνασκίες και τους περιτούς μορφασμούς του στην  παράσταση του έργου του «Ιουλιανός».  Μια στάση που αναδύει όλες τις στρεβλές νοοτροπίες, παρωχημένες πρακτικές και νοσηρές  αντιλήψεις που διαμόφωσε επι δεκαετίες η εκπαιδευτική παθογένεια. 

Το κακό δεν είναι,  εκτιμούν, ότι ένας ατλαντος ηθοποιός υποδύεται τον ταλαντούχο πανεπιστημιακό πρύτανη που ανα πάσα στιγμή μπορεί να κατακεραυνώσει τους πάντες αφ’ υψηλού, καταπλήσσοντας το άμοιρο κοινό. Το χειρότερο λένε, είναι, η κορύφωση του δράματος με τη πιθανότητα να αναταλλάξει τη δισυπόστατη αυτή ιδιότητά του με μια εκλόγιμη θέση στο ψηφοδελτιο επικρατείας κόομματος της αντιπολίτευσης. Και ναμπει στη Βουλή για να ασκήσει στα εδρανά της την υποκριτική του δεινότητα. Ήδη η πρόβα έχει γίνει με μονολόγους του Θεοδόση Πελεγρίνη σε στυλ: “Εγώ προσωπικά δεχόμε αήθη επίθεση από ορισμένους κύκλους, που απεργάζονται σκοτεινά σχέδια”.