Μία γυναίκα λέει στον σύζυγό της: «αγάπη μου πολύ σφιχτή έχει γίνει η συμπεριφορά σου τώρα τελευταία. Μα επιτέλους, γίνε αυθόρμητος!». Εδώ υπάρχει μία παγίδα, γιατί πώς μπορώ να γίνω «αυθόρμητος» κατόπιν παραγγελιάς; Πώς μπορεί μία συμπεριφορά να είναι αυθόρμητη όταν εμφανίζεται έπειτα από μία προστακτική («γίνε αυθόρμητος!»);
Αν ξεπεράσει κανείς την παραδοξολογία του παραπάνω παραδείγματος, μπορεί στην συνέχεια να διαπιστώσει ότι όλοι λίγο-πολύ βρισκόμαστε υπό το κράτος αυτού του κελεύσματος: «Απολαύστε!».
Τώρα πλέον έχουμε χειραφετηθεί από τις απαγορεύσεις του παρελθόντος. Αντί αυτών υπάρχει ένα πλέγμα προτροπών, όπου το ζητούμενο είναι πώς θα πολλαπλασιάσει κανείς τις εμπειρίες της απόλαυσης. Έχουμε παράλληλα φροντίσει να υπάρχουν επίσης και μετρήσιμα μεγέθη ώστε να εκτιμήσουμε «σε ποια επίπεδα κινείται η απόλαυσή μου;». Υπάρχει ένας καταναλωτισμός της απόλαυσης που τελικά η ίδια περιορίζεται περισσότερο από ποτέ.
Κατά τον Λακάν, η έννοια του Υπερεγώ έχει μετατοπιστεί στο πέρασμα του χρόνου…
Παλαιότερα λειτουργούσε ως θεματοφύλακας της ηθικής και έπαιρνε μορφή μέσα από τις απαγορεύσεις. Η ηθική, δηλαδή, στηνόταν γύρω από περιορισμούς που ενδεχομένως παρέπεμπαν σχεδόν σε ένα ασκητικό ιδεώδες. Τώρα πλέον το Υπερεγώ λειτουργεί διαφορετικά, μέσα από την επιτρεπτικότητα.
Σε μία εποχή όπου όλα επιτρέπονται πώς γίνεται εγώ να μην απολαμβάνω; Η απόλαυση έτσι γίνεται σχεδόν ηθική μου υποχρέωση και νιώθω ένοχος όταν δεν απολαμβάνω. Δεν νιώθω πια ένοχος επειδή παραβιάζω ηθικές απαγορεύσεις επιδιδόμενος σε παράνομες απολαύσεις, αλλά επειδή μου είναι αδύνατον να απολαύσω…
Διάβασε περισσότερα στο kontasou.com
