Σουηδία: «Πρόσκληση» και στους κεντροδεξιούς για σχηματισμό κυβέρνησης

Ο ηγέτης της κεντροαριστεράς της Σουηδίας έκανε σαφές τη Δευτέρα ότι πρόκειται να επιδιώξει να σχηματίσει μια όσο το δυνατόν πιο ευρείας συμμετοχής κυβέρνηση μειοψηφίας, με τη συμμετοχή πιθανόν και ορισμένων εκ των κεντροδεξιών αντιπάλων του που ηττήθηκαν στις χθεσινές βουλευτικές εκλογές—στις οποίες η άκρα δεξιά εξασφάλισε ένα ποσοστό δίχως ιστορικό προηγούμενο, αποκτώντας δυνητικά τη δυνατότητα να καθορίσει την ισορροπία δυνάμεων στη σουηδική Βουλή.

Οι Σοσιαλδημοκράτες του Στέφαν Λεβέν και δύο ακόμη κόμματα της αριστεράς συγκέντρωσαν περισσότερες ψήφους από την απερχόμενη συμπολίτευση, την κεντροδεξιά Συμμαχία του πρωθυπουργού Φρέντρικ Ράινφελτ. Ωστόσο, η κεντροαριστερά και η αριστερά δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν την απόλυτη πλειοψηφία στο σουηδικό κοινοβούλιο.

Το ακροδεξιό κόμμα Δημοκράτες της Σουηδίας, στα ιδρυτικά μέλη του οποίου συγκαταλέγονται νεοναζί και το οποίο επιδιώκει να μειωθεί η έλευση μεταναστών στη χώρα κατά 90%, αναδείχθηκε τρίτο ισχυρότερο κόμμα στη χώρα υπερδιπλασιάζοντας το ποσοστό του, καθώς συγκέντρωσε το 13% των ψήφων. Η τεράστια άνοδός του προκάλεσε σοκ στα υπόλοιπα κόμματα, τα οποία αρνούνται να διαπραγματευθούν μαζί του.

Σε μια νύχτα η Σουηδία άλλαξε

Μέσα σε μια νύχτα, η εικόνα της Σουηδίας μεταμορφώθηκε: από μια φιλελεύθερη, ανεκτική χώρα η οποία συνδυάζει ένα γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας με τη δημοσιονομική πειθαρχία, έγινε ένα κράτος που βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα πολιτικό αδιέξοδο και όπου εντείνονται, όπως εξάλλου συμβαίνει και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι φόβοι σχετικά με το μεταναστευτικό ζήτημα και την απασχόληση.

«Μια νίκη που έγινε ήττα», ήταν ο τίτλος της εφημερίδας Dagens Nyheter. «Η κυβέρνηση της Συμμαχίας έχασε, αλλά μόνον η λαϊκιστική δεξιά κέρδισε», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών Καρλ Μπιλτ.

Περίπου 6.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν το βράδυ της Δευτέρας στο κέντρο της Στοκχόλμης για να διαδηλώσουν εναντίον των Δημοκρατών της Σουηδίας. «Τερματίστε τον ρατσισμό τώρα», «όχι ρατσιστές στους δρόμους μας», ήταν δύο από τα συνθήματα που κυριάρχησαν. Διαδηλώσεις έγιναν επίσης στο Γκέτεμποργκ και στο Μάλμε.

Ο Λεβέν, πρώην ανώτατο συνδικαλιστικό στέλεχος που έφερε σε πέρας σκληρές διαπραγματεύσεις για εταιρικές και κλαδικές συμβάσεις με ορισμένες από τις μεγαλύτερες σουηδικές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, κάλεσε αμέσως την κεντροδεξιά να συνεργαστεί μαζί του ώστε να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση.

Το Αριστερό Κόμμα διεμήνυσε ότι δεν θα συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών, όπως μετέδωσε το σουηδικό πρακτορείο ειδήσεων TT. Αυτό δεν ήταν απροσδόκητο, και αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο το Αριστερό Κόμμα να υποστηρίξει την κυβέρνηση χωρίς να συμμετέχει σε αυτήν.

«Εχουμε τείνει το χέρι», είπε ο Λεβέν μιλώντας σε δημοσιογράφους. «Τώρα θα αρχίσουμε συνομιλίες με τους Πράσινους και ύστερα θα συνεχίσουμε με το Αριστερό Κόμμα και κατόπιν θα έλθουμε σε επαφή με το Κεντρώο Κόμμα και το Φιλελεύθερο Κόμμα (της απερχόμενης κυβέρνησης της Συμμαχίας)», πρόσθεσε ο ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών.

Ερωτηθείς εάν αποκλείει έναν συνασπισμό με κόμματα της κεντροδεξιάς ο Λεβέν απάντησε: «Δεν αποκλείω τίποτε. Δεν κλείνω καμιά πόρτα».

Θα ήταν πάντως εξαιρετικά δύσκολο για τα κόμματα της κεντροδεξιάς να συνεργαστούν με τους Σοσιαλδημοκράτες του Λεβέν, κάτι που αρνήθηκαν προεκλογικά ότι θα πράξουν.

Τα κόμματα απεύχονται το ενδεχόμενο να αποδυναμωθεί πολιτικά η Συμμαχία, η οποία τα οκτώ χρόνια που παρέμεινε στην εξουσία μείωσε τους φόρους, περιλαμβανομένης της φορολογίας εισοδήματος και περιουσίας, ενώ ανέθεσε σε ιδιωτικές εταιρείες τη διοίκηση δημόσιων νοσοκομείων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Τα τρία κόμματα της κεντροαριστεράς και της αριστεράς κέρδισαν 158 έδρες, πολύ λιγότερες από τις 175 που απαιτούνται για την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή (που έχει συνολικά 349 έδρες). Η Συμμαχία, ένας συνασπισμός τεσσάρων κομμάτων, ανάμεσά τους και το Μετριοπαθές Κόμμα του Ράινφελτ, κέρδισε 142 έδρες. Οι Δημοκράτες της Σουηδίας θα καταλάβουν 49 έδρες στη νέα Βουλή.

Η κορόνα, η συναλλαγματική ισοτιμία της οποίας είχε μειωθεί έναντι του ευρώ πριν από τις εκλογές λόγω των ανησυχιών για την πολιτική σταθερότητα, ανέκαμψε τη Δευτέρα.

Το χειρότερο σενάριο 

Ομως η Σουηδία, μια από τις λιγοστές χώρες στην Ευρωπαϊκή Ενωση που συνεχίζει να απολαύει τη βαθμολογία του τριπλού A από τους οίκους αξιολόγησης και βγήκε συγκριτικά αλώβητη από την κρίση χρέους που σάρωσε τους περισσότερους άλλους εταίρους της, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο ενός πολιτικού αδιεξόδου. Το χειρότερο σενάριο θα ήταν η κυβέρνηση Λεβέν να χάσει την ψηφοφορία στη Βουλή για τον προϋπολογισμό του 2015 αργότερα φέτος—κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εκλογές.

Πάντως οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν ότι ο πολιτικός πολιτισμός του πραγματισμού και η παράδοση που έχουν οι κυβερνήσεις μειοψηφίας στη Σουηδία θα επιτρέψουν στον Λεβέν να παραμείνει στην εξουσία, έστω χωρίς να είναι σε θέση να κάνει μακρόπνοους σχεδιασμούς.

Μια κυβέρνηση μειοψηφίας «μπορεί να επιβιώσει, αλλά δεν είναι σαφές πώς θα μπορέσει να επιτύχει πολλά περισσότερα από απλώς αυτό», σχολίασε ένας επίκουρος καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σεντερτέρν, ο Νίκολας Αϊλότ.

«Αυτό είναι το πιο πιθανό σενάριο: ένας συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων που θα επιβιώνει ως κυβέρνηση μειοψηφίας και θα προσπαθεί να επιτυγχάνει συμφωνίες με άλλα κόμματα, σε μια λιγότερο ή περισσότερο ad hoc βάση, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα», πρόσθεσε ο ίδιος.

Στη Σουηδία η κεντροαριστερά και η κεντροδεξιά σπανίως καταλήγουν σε συμφωνίες για την ψήφιση νόμων. Υπό τον Ράινφελτ πάντως, η κεντροδεξιά απέσπασε τη συμφωνία των Πρασίνων για να προωθήσει μια από τις πιο εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις φιλελευθεροποίησης των κανόνων σχετικά με την μετακίνηση και την μετανάστευση του εργατικού δυναμικού. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 το Κεντρώο Κόμμα, σήμερα μέρος της Συμμαχίας, είχε εξάλλου καταλήξει σε διάφορες συμφωνίες με τους Σοσιαλδημοκράτες.

Ο ηγέτης του Αριστερού Κόμματος Γιόνας Σχεστέτ επέκρινε νωρίτερα τη Δευτέρα την απόφαση του ηγέτη των Σοσιαλδημοκρατών Λεβέν να μην του προτείνει να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση συμμαχίας. «Λυπάμαι βαθιά για αυτό και θεωρώ ότι οι Σοσιαλδημοκράτες διαπράττουν ένα σοβαρό σφάλμα», είπε ο Σχεστέτ αναφερόμενος στην πρόθεση του Σοσιαλδημοκράτη ηγέτη να «αναζητήσει συμμαχίες σε όλο το πολιτικό φάσμα», εξαιτίας του «νέου πολιτικού χάρτη» που έχει διαμορφωθεί.

Το Αριστερό Κόμμα θεωρεί πλέον ότι ανήκει «στην αντιπολίτευση» αλλά δεν θα επιδιώξει να ανατρέψει τον Λεβέν, πρόσθεσε ο Σχεστέτ.