Αδιέξοδο στη Σύνοδο Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης στο Βίλνιους

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανούκοβιτς και οι ηγέτες της ΕΕ απέτυχαν την Πέμπτη να σώσουν το σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των δυο πλευρών, παρά την προειδοποίηση ότι η Ουκρανία διακινδυνεύει το μέλλον της στρέφοντας την πλάτη της σε αυτή τη συμφωνία.

Η Ουκρανία και τα 28 κράτη–μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη συνάντηση στο Βίλνιους της Λιθουανίας είχαν ως στόχο να υπογράψουν μια φιλόδοξη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας η οποία θα σηματοδοτούσε μια ιστορική στροφή προς τα δυτικά για την πρώην σοβιετική δημοκρατία και απαγκίστρωσή της από την τροχιά της Ρωσίας.

Αλλά την περασμένη εβδομάδα και κάτω από την έντονη πίεση της Μόσχας ο Γιανούκοβιτς "παραιτήθηκε" από τα σχέδια του να υπογράψει τη συμφωνία προτιμώντας τις στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία. Η απόφαση αυτή ήταν πλήγμα στις προσπάθειες της ΕΕ να οικοδομήσει εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και ειδικά με την Ουκρανία μια χώρα 46 εκατομμυρίων ανθρώπων που συνορεύει με τέσσερα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο πρόεδρος Γιανούκοβιτς ανάλυσε τα οικονομικά δεινά της Ουκρανίας κατά τη συνάντηση με τους ηγέτες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και του βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον. Επικαλέστηκε δε τις υψηλές τιμές που καλείται να πληρώσει η Ουκρανία για το φυσικό αέριο από τη Ρωσία.

Ο Γιανούκοβιτς πρότεινε την έναρξη συνομιλιών "τριών δρόμων" μεταξύ της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της ΕΕ και προέτρεψε τις Βρυξέλλες να βοηθήσουν το Κίεβο να μαλακώσει τους όρους μιας πιθανής δανειοδότησης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ανέφερε ευρωπαίος διπλωμάτης. Όμως, οι ηγέτες της ΕΕ απέρριψαν τις τριμερείς συνομιλίες και είπαν στον Γιανούκοβιτς ότι πρέπει να αναλάβει δέσμευση και να υπογράψει τη συμφωνία που ο ίδιος αρνήθηκε πριν λίγες ημέρες. «Είχε να κάνει αυτό το άλμα πίστης αλλά δεν ήταν διατεθειμένος να το κάνει» δήλωσε ο διπλωμάτης σημειώνοντας ότι η συμφωνία παραμένει στο τραπέζι, αλλά είναι απίθανο να υπογραφεί κατά το επόμενο έτος.

«Ο πρόεδρος της Ουκρανίας δεν μίλησε για τη συμφωνία ... αλλά για τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ουκρανία και τα οποία πρέπει να επιλυθούν. Ήθελε αυτά τα προβλήματα να λυθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Ρωσία» είπε η πρόεδρος της Λιθουανίας Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε η χώρα της οποίας κατέχει την προεδρία της ΕΕ. Μερικές δεκάδες Ουκρανοί διαδηλωτές ήταν έξω από το τόπο διεξαγωγής της συνόδου στο Βίλνιους κρατώντας πλακάτ ¨που έγραφαν συνθήματα όπως «Γιανούκοβιτς, μην μας κλέβεις το μέλλον» και «Είμαστε ευρωπαίοι».

Μιλώντας νωρίτερα στο Βίλνιους, ο επίτροπος διεύρυνσης της ΕΕ Στέφαν Φούλε, δήλωσε ότι η απόφαση της Ουκρανίας να "φύγει" από τη συμφωνία θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το μέλλον της. Αμφισβητώντας τις εκτιμήσεις της Ουκρανίας ότι η αναβάθμιση της οικονομικής βάσης της με τα ευρωπαϊκά πρότυπα θα κόστιζε 20 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, ο Φούλε είπε : «Η ουκρανική οικονομία χρειάζεται τεράστιες επενδύσεις , αλλά αυτά δεν είναι έξοδα Αντιπροσωπεύουν μελλοντικά έσοδα και ... πλούτο. Το μόνο κόστος που μπορώ να δω είναι το κόστος της αδράνειας που κάνει μεγαλύτερη τη στασιμότητα της οικονομίας και διακινδυνεύει το οικονομικό μέλλον της χώρας», είπε σε επιχειρηματικό φόρουμ στο Βίλνιους, προσθέτοντας όμως ότι η προσφορά της ΕΕ παρέμεινε στο τραπέζι.

Η Ρωσία επιθυμεί να διατηρήσει την επιρροή της με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, θέλει το Κίεβο να ενταχθεί σε ένα εμπορικό συνασπισμό υπό την ηγεσία του Κρεμλίνου και έχει ασκήσει ισχυρές πιέσεις στον Γιανούκοβιτς να μην υπογράψει τη συμμαχία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πάντως ο πρόεδρος της Ουκρανίας έχει πει ότι για την κυβέρνησή του η αναστολή της διαπραγμάτευσης της ΕΕ σηματοδοτεί μόνο μια « παύση » στις κινήσεις για την ένταξη της Ουκρανίας στην βασική επικρατούσα τάση της Ευρώπης.

Η πλευρά της ΕΕ, ωστόσο, αναφέρει ότι δεν υπάρχει προθυμία να εισέλθει σε ένα γεωπολιτικό παιχνίδι διαπραγμάτευσης για την Ουκρανία. « Δεν ήταν ποτέ ένα παζάρι δισεκατομμυρίων.

Ήταν ένα ζήτημα που αφορούσε την πρόσβαση της Ουκρανίας και της οικονομίας της στην μεγαλύτερη ολοκληρωμένη οικονομική αγορά στον κόσμο», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Καρλ Μπιλντ.Μεταξύ των προϋποθέσεων για μια συμφωνία, η ΕΕ έχει ζητήσει από τον Γιανούκοβιτς να αντιμετωπίσει το ζήτημα της «επιλεκτικής δικαιοσύνης », μια έμμεση απαίτηση για την τύχη της φυλακισμένης πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο. Σε μια συναισθηματική έκκληση, η 33χρονη κόρη της Ευγενία έκανε έκκληση εκ μέρους της μητέρας της, ζητώντας από την ΕΕ να μην γυρίσει την πλάτη της στην Ουκρανία.

Η ΕΕ πάντως θα μονογράψει τις συμφωνίες πολιτικής ένωσης με δύο άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, τη Γεωργία και τη Μολδαβία, κατά τη σύνοδο κορυφής. Συμφωνία για τις βίζες θα υπογραφεί και με το Αζερμπαϊτζάν. Η Λευκορωσία και η Αρμενία, θα παραστούν στη σύνοδο, αν και είναι ελάχιστη η προοπτική της μετακίνησης τους ώστε να προσεγγίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.