Η κηδεία της Θάτσερ θα κοστίσει 12 εκατ. ευρώ

Σε κατάσταση υψίστης επιφυλακής βρίσκονται οι αστυνομικές αρχές στη Βρετανία εν όψει της μεθαυριανής "χρυσής" κηδείας της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ανήμερα της κηδείας της "Σιδηράς Κυρίας" που θα επιβαρύνει τους Βρετανούς φορολογούμενους με το ποσό των 12 εκατομμυρίων ευρώ, πρόκειται να κυκλοφορήσει το πρώτο μέρος της επίσημης βιογραφίας της, που αναμένεται να εξελιχθεί σε μπεστ σέλερ. Με τίτλο «Not for Turning» το εν λόγω βιβλίο αποτελεί το πρώτο μέρος της τρίτομης εξουσιοδοτημένης βιογραφίας της Θάτσερ και είναι βέβαιο ότι θα εξαφανιστεί από τα ράφια των βιβλιοπωλείων μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Βιογράφος της βρετανίδας πολιτικού είναι ο Τσαρλς Μουρ, πρώην συντάκτης της βρετανικής ταμπλόιντ "Daily Telegraph", από όπου παραιτήθηκε το 2003, για να αφοσιωθεί στη γραπτή εξιστόρηση της ζωής της Θάτσερ, έργο που του είχε ανατεθεί ήδη από το 1997.

Την ώρα η βρετανική οικονομία περναέι δύσκολες ώρες καθώς σύμφωνα με τους ειδικούς , βρίσκεται σε ύφεση, οι πολίτες της χώρας του Ντέιβιντ Κάμερον έχουν αρχίσει τις γκρίνιες για το υπέρογκο κόστος της κηδείας της πρώην πρωθυπουργού.

Η Θάτσερ θα ταφεί με στρατιωτικές τιμές ενώ σύμφωνα με τα βρετανικά ΜΜΕ, δύο χιλιάδες είναι οι επίσημοι προσκεκλημένοι, ανάμεσά τους ο Αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα. Την ημέρα της κηδείας, η πομπή αναμένεται να ξεκινήσει από το Παλάτι του Γουέστμίνστερ και να κατευθυνθεί στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Παύλου. Εχουν προσκληθεί πολιτικοί και φίλοι στην τελετή η οποία θα μεταδοθεί τηλεοπτικά, αλλά το κοινό δεν θα έχει πρόσβαση. Θα ακολουθήσει η διαδικασία της αποτέφρωσης που θα γίνει σε κλειστό κύκλο παρουσία της βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας. Η κηδεία της Μάργκαρετ Θάτσερ αναμένεται να είναι η πιο μεγαλοπρεπής κηδεία Βρετανού πολιτικού έπειτα από εκείνη του Ουίνστον Τσώρτσιλ, το 1965. Αύριο , το φέρετρο θα μεταφερθεί στο παρεκκλήσι St Mary Undercroft στο Παλάτι του Γουεστμίνστερ. Θα γίνει μια σύντομη τελετή κατά την άφιξη και το φέρετρο θα παραμείνει όλη τη νύχτα στο παρεκκλήσι. Σύμφωνα με την Ντάουνινγκ Στριτ, την ημέρα της κηδείας θα διακοπεί η κυκλοφορία στους δρόμους από τους οποίους θα περάσει η πομπή και θα υπάρχει και χώρος συλλυπητηρίων στην ιστοσελίδα της Ντάουνινγκ Στριτ. Στην πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας θα αποδοθούν στρατιωτικές τιμές στη διάρκεια τελετής, όπως είχε συμβεί και στην κηδεία της λαίδης Νταϊάνας και της βασιλομήτορος Ελισάβετ.

«Η Κυρία δεν στρίβει» και άλλες ιστορίες Θατσερισμού

Η Μέριλ Στριπ έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε προκειμένου να αποδώσει το σκυλίσιο πείσμα και την τεθωρακισμένη αυτοπεποίθηση της «Σιδηράς Κυρίας» -και τα κατάφερε περίφημα, σε βαθμό που το αληθινό πρόσωπο της Θάτσερ να έχει ταυτιστεί πλέον με την Αμερικανίδα σταρ. Ωστόσο, παρά το ταλέντο και την υποκριτική τέχνη της Στριπ, τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την ανατριχίλα που ήταν ικανή να προκαλέσει στο εκάστοτε ακροατήριό της η πραγματική Μάργκαρετ Θάτσερ. Το συνέδριο του κόμματός της, των Συντηρητικών, τον Οκτώβριο του 1980, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι σήμαινε «ηγεσία» στο θατσερικό λεξιλόγιο. Η βίαιη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας την οποία επιχειρούσε με μια σειρά δραστικών μέτρων, αμέσως μόλις η Θάτσερ ανέλαβε την πρωθυπουργία το Μάιο του 1979, είχε εκτινάξει την ανεργία, αυξάνοντάς την κατά 30% μέσα σε μερικούς μήνες. Η Θάτσερ άρχισε να δέχεται πανταχόθεν ασφυκτικές πιέσεις, οι ίδιοι οι Συντηρητικοί είχαν τρομοκρατηθεί και απαιτούσαν να χαλαρώσει την πολιτική της, η «Μάγκι» όμως ήταν αποφασισμένη να προχωρήσει απτόητη και ακάθεκτη. Η ομιλία που απηύθυνε στους συναδέλφους της ήταν προσεκτικά μελετημένη ώστε να κονιορτοποιήσει οποιαδήποτε διάθεση αντίρρησης ή έστω και απλής συζήτησης. Και, φυσικά, έμεινε στην ιστορία ως μνημείο πολιτικής πυγμής: «Εάν ο λαός μας νιώθει ότι είναι κομμάτι ενός σπουδαίου έθνους και είναι διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει όλη του τη θέληση για να το διατηρήσει σπουδαίο, σπουδαίο έθνος θα είμαστε και έτσι θα μείνουμε για πάντα. Και για όσους περιμένουν με κομμένη την ανάσα να ακούσουν το σύνθημα που εσχάτως έχει γίνει το αγαπημένο των ΜΜΕ, τη "στροφή 180 μοιρών" την οποία υποτίθεται πως πρέπει να κάνω, ένα μόνο έχω να πω: "Αναστροφή να κάνετε εσείς -εάν σας αρέσει. Η Κυρία δε στρίβει"». Η Κυρία δεν έστριψε και οι εμβρόντητοι Συντηρητικοί, δεν είχαν άλλη επιλογή από το να τη χειροκροτούν όρθιοι επί πέντε ολόκληρα λεπτά. Για την ιστορία, πάντως, ο πραγματικός συντάκτης της συγκεκριμένης, ιδιαίτερα κρίσιμης ομιλίας, ο θεατρικός συγγραφέας Σερ Ρόναλντ Μίλαρ, θεωρούσε ότι η φράση-κόλαφος ήταν το «αναστροφή να κάνετε εσείς» και όχι το «η Κυρία δε στρίβει». Η Θάτσερ όμως δεν ήταν από αυτές που απλώς θα απήγγειλαν το κείμενο ενός άλλου, έστω και εάν περιείχε τις δικές της απόψεις. Η άρνησή της να στρίψει, να παρεκκλίνει ακόμη και στο ελάχιστο από την προαποφασισμένη πορεία της, έπρεπε να σφραγιστεί αποκλειστικά και μόνο από την ίδια.

Αδιάφορη για τις γυναίκες

Η Μάργκαρετ Θάτσερ τρεφόταν από την πρόκληση αντιπαραθέσεων, όχι τόσο με τη μοχθηρή έννοια του «διαίρει και βασίλευε», αλλά επειδή πίστευε ότι όσο μεγαλύτερη ήταν η αντίδραση που αντιμετώπιζε, τόσο καλύτερα απέδιδε η ίδια. Οταν λοιπόν δήλωσε «δεν οφείλω απολύτως τίποτα στο απελευθερωτικό κίνημα των γυναικών» αδιαφορούσε πλήρως εάν οι φεμινίστριες στραφούν εναντίον της. Ούτως ή άλλως, ποτέ δεν τις είχε συμπαθήσει ιδιαίτερα, ούτε είχε την παραμικρή διάθεση να τις προσεταιριστεί. Το δικό της πρότυπο ήταν ο Σερ Ουίνστον Τσόρτσιλ και όχι κάποια μπροστάρισσα στον αγώνα της γυναικείας χειραφέτησης. Η Θάτσερ είχε τη δική της εκδοχή για το τι μπορεί να διεκδικήσει ως γυναίκα, ποια είναι τα κοινωνικώς προκαθορισμένα όρια για άτομα του φύλου της κ.λπ. Η «Μάγκι» αδιαφόρησε για τις προκαταλήψεις, παρέμεινε νοικοκυρά και μητέρα, πιστή σύζυγος και με μια ηθική στάση ζωής συντηρητική, άκαμπτη και κουμπωμένη ως το λαιμό, ακριβώς όπως οι μπλούζες και τα ταγέρ της. Παρόλ' αυτά, η Θάτσερ ήταν από τα πρώτα στελέχη των Συντηρητικών που υποστήριξε την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, ήδη από το 1966. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι έγινε μέλος του βρετανικού κοινοβουλίου το 1959 και απεχώρησε από αυτό το 1990 ως ηγέρια της παράταξής της, ανίκητη σε τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, αποδεικνύει ότι μάλλον δεν χρειάστηκε να επικαλεστεί τη γυναικεία φύση για να ανοίξει το δρόμο στις φιλοδοξίες της. Αντίθετα, δε, από άλλες μεγάλες κυρίες της παγκόσμιας πολιτικής όπως πχ η Ιντιρα Γκάντι, η Μπεναζίρ Μπούτο ή ακόμη και η Χίλαρι Κλίντον, η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε μόνο τον εαυτό της για να στηριχτεί και όχι κάποιον άντρα που θα της κληροδοτούσε το βαρύ του επώνυμο. Η «Σιδηρά Κυρία», με όλα τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, ήταν δημιούργημα της ίδιας της Θάτσερ. Και εξυπακούεται πως είχε έναν εντελώς δικό της τρόπο να εκτελεί τα όποια καθήκοντά της. Για παράδειγμα, ανατρέφοντας τα δίδυμα παιδιά της ενώ παράλληλα εργαζόταν σκληρά για την πολιτική της σταδιοδρομία, χρειαζόταν δύο-τρεις προσπάθειες έως ότου απευθυνθεί στην κόρη της, την Κάρολ, με το σωστό της όνομα. Η αυθόρμητη τάση της Μάργκαρετ είναι να χρησιμοποιεί τα ονόματα των γραμματέων της.

Ναι στο Απαρτχάιντ

Η «Μάγκι» μισήθηκε από τον ίδιο της το λαό όσο ελάχιστοι προκάτοχοί της στο αξίωμα του πρωθυπουργού -αν και ουδέποτε κατηγορήθηκε για διαφθορά. Επιβάλοντας τα αντιλαϊκά της μέτρα χωρίς να υπολογίζει οποιοδήποτε κόστος, κέρδισε το παρωνύμιο «Η Σιχαμένη» -ή όπως αλλιώς προτιμά κάποιος να μεταφράζει το «That Bloody Woman». Και δεν ήταν μόνο στη Βρετανία που είχε ελάχιστες συμπάθειες, εφόσον από την προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης δεν ξέφευγε το γεγονός ότι η Θάτσερ αποκαλούσε τον Νέλσον Μαντέλα «τρομοκράτη» και αρνιόταν να συσπειρωθεί με την πλειονότητα των δυτικών κυβερνήσεων εναντίον του νοτιοαφρικανικού ρατσιστικού καθεστώτος.

Επίσης είχε φιλικές σχέσεις με το δικτάτορα της Χιλής Αουγκούστο Πινοτσέτ και, φυσικά, πρόσφερε την αμέριστη συμπαράστασή της στον Ρόναλντ Ρέιγκαν (με τον οποίον αλληλοθαυμάζονταν) στον περίφημο αμερικανικό «Πόλεμο των Αστρων» εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Η Θάτσερ υποστήριζε επίσης τον Πολ Ποτ, τον Καμποτζιανό δικτάτορα και ηγέτη των Κόκκινων Χμερ, όταν όμως η χούντα της Αργεντινής επιβουλεύτηκε έδαφος των νησιών Φόκλαντ, η «Μάγκι» δεν υπολόγισε τίποτα και έστειλε το περήφανο βρετανικό ναυτικό να θυμίσει στους θρασείς Αργεντινούς ποιος είναι το αφεντικό. Κι αυτό έγινε σε πείσμα ακόμη και των ΗΠΑ, οι οποίες υποστήριζαν κρυφά το δικτατορικό καθεστώς της Αργεντινής.

Αλλά και στην Ευρώπη, τις προσπάθειες ενοποίησής της, ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας, η Μάργκαρετ Θάτσερ αντιμετώπιζε εντελώς αρνητικά, η παρουσία της δυσαρεστούσε και τρόμαζε τους υπόλοιπους ηγέτες. Σε κάποια από τις συσκέψεις, ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν, εξέφρασε δια μακρόν την απογοήτευσή του από τις συνομιλίες, οι οποίες δεν είχαν καταλήξει πουθενά. Προς μεγάλη του έκπληξη, όμως, η Θάτσερ του είπε «όχι, Πρόεδρε, η συνάντησή μας ήταν πολύ καλή. Δεν λύσαμε εντελώς τα προβλήματα, αλλά θα το πετύχουμε και αυτό. Χαρείτε, Μεσιέ». Το μόνο σχόλιο του Μιτεράν κατόπιν αυτού του αιφνιδιασμού που υπέστη ήταν «μερικές φορές σκέφτομαι ότι η κα Θάτσερ μας παραπλανά περισσότερο όταν λέει "ναι" παρά όταν λέει "όχι"».

Το «στριπτίζ» της κας πρωθυπουργού

Το οξύμωρο στην περίπτωση της Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν ότι ενώ ανέθεσε στον εαυτό της το ρόλο της σταυροφόρου υπέρ της ελευθερίας που όφειλε το κράτος να παραχωρεί ατομικά σε κάθε πολίτη, η ίδια παρέμεινε εξαρτημένη από την παρόρμησή της να ελέγχει τα πάντα γύρω της. Το τι έκανε με τους συνεργάτες και τους υπουργούς της, το πόσο λίγο δίσταζε προτού τους απολύσει, είναι λίγο-πολύ γνωστό. Κάτι όμως που καταγράφεται στα παραλειπόμενα της ιστορίας αλλά είναι απολύτως καταδεικτικό του χαρακτήρα της, είναι μια μικρή λεπτομέρεια: Κάθε φορά που η «Μάγκι» έπαιρνε τη θέση της σε κάποιο τραπέζι διαπραγματεύσεων, ανέβαζε τη φούστα της, όσο μακριά και εάν ήταν, τόσο ψηλά ώστε κατ' ουσίαν καθόταν στην καρέκλα με το εσώρουχό της. Μπορεί η φαντασίωση να είναι ελάχιστα ερωτική για την πλειονότητα των ανδρών, η ίδια η Θάτσερ όμως που είχε εξασκηθεί στο να κάνει τη συγκεκριμένη κίνηση χωρίς να γίνεται αντιληπτή, εξασφάλιζε με αυτό το τρικ το ότι τα ρούχα της παρέμεναν κολαριστά και ατσαλάκωτα. Για μια γυναίκα που διεκδικούσε κυριαρχικό ρόλο σε μια αρένα γεμάτη από άνδρες, η άψογη εμφάνιση ήταν ένα επιπλέον βέλος στη φαρέτρα της.

Πώς έκοψε το γάλα

Το υποτιμητικό λογοπαίγνιο «Thatcher the Snatcher» είχε χρεωθεί στη Θάτσερ από το 1971, όταν και κατήργησε τη χορήγηση γάλακτος στα ορφανοτροφεία και τα σχολεία της Βρετανίας. Η τότε υπουργός παιδείας «έκλεψε» το γάλα από τα παιδιά άνω των επτά ετών για να εξοικονομήσει πόρους, ένα μέτρο όμως που καταδικάστηκε με αποτροπιασμό από την κοινή γνώμη της χώρας. Στιγμάτισε, δε, τη Θάτσερ και μεταξύ άλλων της στέρηση το δικαίωμα να γίνει επίτιμη διδάκτωρ της Οξφόρδης το 1985, καθώς το πανεπιστήμιο δεν είχε ξεχάσει τις δρακόντειες περικοπές στις οποίες είχε υποβληθεί το βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα εξαιτίας της.

Το γάλα, πάντως και η Οξφόρδη έπαιξαν το δικό τους ρόλο στη ζωή της Μάργκαρετ Θάτσερ: Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της ως χημικού στο φημισμένο πανεπιστήμιο, η «Μάγκι» εργάστηκε σε μια εταιρία παραγωγής ζαχαρωδών, η διεύθυνση της οποίας αναζητούσε τρόπους να παρασκευάζει ένα παγωτό πιο «αφράτο». Η νεαρή Μάργκαρετ Χίλντα Ρόμπερτς όπως ήταν το πατρικό της όνομα, κατάφερε να επινοήσει μια μέθοδο με την οποία στο παγωτό ενσωματωνόταν μεγαλύτερη ποσότητα αέρα, ενώ χρειαζόταν επίσης λιγότερα υλικά για να παρασκευαστεί. Από ό,τι φαίνεται, το πνεύμα της οικονομίας ήταν περίπου έμφυτο για τη μετέπειτα πρωθυπουργό.

Τραγουδώντας στην κηδεία της

Κάποιοι έκαναν πάρτι μαθαίνοντας ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ απεβίωσε, άλλοι δημιούργησαν ομίλους στο facebook ώστε να συντονίσουν τις εκδηλώσεις περιφρόνησης στην κηδεία της. Περί τα 3.000 άτομα, μέλη του γκρουπ «Καλά ξεφορτώματα, Μάγκι» ετοιμάζονται να γυρίσουν επιδεικτικά την πλάτη τους στο φέρετρο της πρώην ηγέριας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ομως, το μίσος εναντίον της δεν ήταν αναγκασμένο να περιμένει το θάνατό της για να εκδηλωθεί, καθώς είναι δεκάδες τα τραγούδια που έχουν συνθέσει διάφοροι καλλιτέχνες -και μάλιστα πρώτου μεγέθους, όπως ο Μόρισεϊ, ο Ελβις Κοστέλο, οι Πινκ Φλόιντ, η Σινίντ Ο' Κόνορ και πολλοί άλλοι, καυτηριάζοντας τις απάνθρωπες, όπως τις θεωρούσαν, αποφάσεις της. Στο «Η Μάργκαρετ στη γκιλοτίνα», ο Μόρισεϊ αναρωτιόταν ψυχαναγκαστικά «πότε θα πεθάνεις; Πότε θα πεθάνεις;», τραγουδούσε «άνθρωποι σαν και σένα με κάνουν να νιώθω γέρος μέσα μου. Πέθανε, σε παρακαλώ». Και για μία τουλάχιστον φορά η Θάτσερ φαίνεται να έκανε τη χάρη σε όσους τη μισούσαν -«μέχρι θανάτου», κυριολεκτικά.