Τα προβληματικά έργα Καλατράβα σε όλο τον κόσμο - Καθυστερήσεις, υπερβάσεις και ατελείωτη κριτική
Από την εκτόξευση του κόστους, ως τις καθυστερήσεις στην παράδοση και από τις αλλαγές του αρχικού σχεδίου ως τα... σπασμένα πόδια των τουριστών, τα κτίρια του διάσημου Ισπανού αρχιτέκτονα είναι πηγή προβλημάτων
Μεγάλες μεταλλικές κατασκευές που θυμίζουν πουλιά έτοιμα να πετάξουν, αψίδες, καμπύλες και εκτυφλωτικό λευκό χρώμα. Το αρχιτεκτονικό ύφος του Σαντιάγο Καλατράβα είναι εύκολα αναγνωρίσιμο σε όλο τον κόσμο όπου υπάρχουν έργα του.
Αλλά εξίσου αναγνωρίσιμα είναι και τα προβλήματα, όπου το όραμα του Καλατράβα προσκρούει στην πεζή πραγματικότητα: τα κτίρια είναι εντυπωσιακά αλλά πολλές φορές δύσχρηστα αν όχι και επικίνδυνα, ενώ συχνά δεν θυμίζουν το αρχικό σχέδιο.
Τα έργα του Σαντιάγο Καλατράβα έχουν ένα μακρύ ιστορικό από υπερβάσεις στον προϋπολογισμό και στον χρόνο ολοκλήρωσης – άλλωστε και το στέγαστρο στο ΟΑΚΑ ήταν έτοιμο την τελευταία στιγμή, λίγες εβδομάδες πριν αρχίσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.
Η λίστα με τα έργα που βγήκαν εκτός ορίων είναι ήδη μεγάλη και μεγαλώνει ακόμη περισσότερο. Τουλάχιστον από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 καταγράφονται έργα που κοστίζουν εκατομμύρια ευρώ πάνω από το αρχικό, έργα που είχαν σχεδιαστικά λάθη, ακόμη και έργα που δεν τέλειωσαν ποτέ. Όσο μάλιστα προχωράμε στο σήμερα, τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται.
Κλείσιμο
Στη Νέα Υόρκη, από τα εντυπωσιακά σχέδια στην υλοποίηση ο σταθμός μεταφορών στο Μανχάταν πέρασε από σαράντα κύματα με το κόστος να ανεβαίνει κατά πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια και την έναρξη λειτουργίας να αναβάλλεται διαρκώς.
Αν και δεν είναι ο μεγαλύτερος σταθμός στην πόλη, είναι ο πιο εντυπωσιακός και ο πιο ακριβός. Μόνο τα μεταλλικά κομμάτια έφτασαν να ζυγίζουν πάνω από 36.000 τόνους κατασκευάστηκαν μάλιστα στην Ιταλία και εισήχθησαν στις ΗΠΑ ανεβάζοντας δραματικά το κόστος. Τα γυάλινα κομμάτια, όμως, καταργήθηκαν για λόγους ασφαλείας.
Εν τω μεταξύ, ο Καλατράβα σχεδίασε ένα άλλο μικρότερο έργο. Είναι ο ελληνορθόδοξος ναός του Αγίου Νικολάου που βρισκόταν κάτω από τους Δίδυμους Πύργους και ισοπεδώθηκε κατά την επίθεση την 11η Σεπτεμβρίου. Το νέο κτίσμα, που εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2022 (αν και ο αρχικός σχεδιασμός ήταν για το 2021), είναι πάντως εντυπωσιακό.
Το 2017 οι New York Times ρωτούσαν πάντως γιατί είχαν σταματήσει οι εργασίες ανακατασκευής του ναού του Αγίου Νικολάου, δίνοντας την απάντηση ότι αυτό οφείλεται –και εδώ– στην εκτόξευση του εκτιμώμενου κόστους του ναού από τα 50 στα 78 εκατομμύρια δολάρια μέσα σε λίγους μήνες και στη «σκιά» που καλύπτει τη διαχείριση των δωρεών από στελέχη της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής, με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Ακόμη χειρότερα τα πράγματα στη Βαλένθια, τη γενέτειρα πόλη του Καλατράβα. Μια σειρά από κτίρια πολιτισμού (όπερα, μουσείο, πλανητάριο) κόστισαν πολύ πάνω από το προβλεπόμενο (από 300 εκατ. σε πάνω από 1 δισ. ευρώ), έχουν σοβαρά προβλήματα με κομμάτια της πρόσοψης να πέφτουν λόγω των ανέμων, αλλά έχουν και μεγάλα οικονομικά ανοίγματα.
Το αποτέλεσμα: ο δήμος της Βαλένθια μήνυσε τον αρχιτέκτονα, αλλά και ο ίδιος μήνυσε τους δημιουργούς ιστοσελίδας που κατέγραφε τις υπερτιμολογήσεις στα έργα του.
Η Αθήνα έχει και αυτή την εμπειρία των έργων του Ισπανού αρχιτέκτονα.
Το 2004, λίγο πριν από τους Αγώνες, ο ίδιος υπερασπιζόταν τα σχέδιά του, αλλά απέφευγε να μας ενημερώσει για το κόστος. Σήμερα γνωρίζουμε ότι το τελικό κόστος ήταν… μόλις 12.771% πάνω από το αρχικό.
Σε μια άλλη ισπανική πόλη, το Μπιλμπάο, η πεζογέφυρα ήταν μεν εντυπωσιακή, αλλά αποδείχτηκε κίνδυνος για τους πεζούς. Τη λύση έδωσε ένα μαύρο κάλυμμα που αλλοίωσε την ιδέα του Καλατράβα αλλά πάντως δεν είναι επικίνδυνα.
Ωραία, αλλά καθόλου πρακτική ήταν η πεζογέφυρα στο Μεγάλο Κανάλι της Βενετίας, μία πόλη που τότε -και ακόμη περισσότερο σήμερα- είχε σοβαρά προβλήματα με τον υπερτουρισμό. Οι φθορές ήταν πολλές, ο φωτισμός ποτέ δεν ήταν καλός, αλλά το χειρότερο είναι ότι πολλοί τουρίστες κατέληξαν στα νοσοκομεία με σπασίματα. Τα σχεδόν 12 εκατομμύρια που κόστισε το έργο ήταν τελικά τρεις φορές πάνω από το προβλεπόμενο. Λογικό μέσα όλα αυτά που ο δήμος της Βενετίας ζήτησε αποζημίωση από τον Καλατράβα.
Το επενδυτικό πλάνο το Ομίλου Fourlis για τα τρία μεγάλα brands που εκπροσωπεί, στοχεύει στην επέκταση των δικτύων καταστημάτων σε Ελλάδα, Κύπρο, Βουλγαρία και Ρουμανία.
